1 Van hapsnap naar systematische aanpak 9-7-2015 Risicomanagement is bij veel woningcorporaties incident gedreven. Is er ergens een acuut probleem dan wordt dat aangepakt. Maar weinig corporaties pakken de risico's systematisch aan. Lastig ook, want waar te beginnen? De uitgave `Code Rood ? risicomanagement voor woningcorporaties' schept orde in de chaos. Tekst Robert Dingemans De asbestaffaire in Utrecht enkele jaren geleden, is voor veel corporaties reden om het eigen bezit nog eens te screenen op dit risico Foto Kaspar Metz 2 In 2012 werd de projectgroep Veilig & Gezond Wonen in het leven geroepen om de technische risico's in en om woningen in kaart te brengen. Want al zou je het misschien niet denken; ongelukken in en om het huis (2000) vergen jaarlijks ruim drie keer zo veel dodelijke slachtoffers als het verkeer (650). Reden voor drie woningcorporaties en advies- en ingenieursbureau PVM om de projectgroep in het leven te roepen. Seminars voor corporaties Inmiddels is de groep uitgebreid naar acht corporaties die zes keer per jaar bijeenkomen om actualiteiten en ervaringen te bespreken. Ook organiseren zij seminars voor collega- corporaties. Hierin komen actuele thema's aan bod. Bj?rn van Huijgevoort en Robert Kievit, beiden afgestudeerd bouwkundigen aan de Technische Universiteit, vertegenwoordigen advies- en ingenieursbureau PVM in de projectgroep. "Tijdens de seminars nodigen we experts uit onderwerpen verder uit te diepen. Zo organiseerden we onlangs een middag rond het thema brandveiligheid, op dit moment een onderwerp dat hoog op de agenda staat vanwege de veranderende wet- en regelgeving", vertelt Van Huijgevoort. De asbestaffaire Nu brengt de projectgroep dus een boek uit, geschreven door Kievit en Van Huijgevoort. "Iedere corporatie heeft technische risico's in het bezit, maar hoe pak je ze aan en waar begin je? Je hebt als corporatie een zorgplicht naar je huurders; hoe vul je die het beste in? Je kunt niet alles tegelijk en hebt vaak maar beperkte middelen", volgens Van Huijgevoort. Asbest is een goed voorbeeld. Iedereen herinnert zich nog de beelden van de asbestaffaire in Utrecht enkele jaren geleden. Voor veel corporaties reden om het eigen bezit nog eens te screenen op dit risico. Maar is dat wel een goede aanleiding? "Misschien wel", zegt Van Huijgevoort, "maar wellicht is het urgenter dat sommige corporaties zich op andere risico's focussen. Die thematiek proberen we in ons boek inzichtelijk te maken." Weloverwogen keuze Kievit gaat verder: "Er zijn maar weinig corporaties die de technische risico's systematisch aanpakken. Allereerst moet je het woningbezit in kaart brengen, waarna een risico- inventarisatie plaatsvindt. Na de inventarisatie worden de risico's ge?valueerd en Bewoners participeren In het licht van de zorgplicht (Woningwet, art. 1a) en de Governance code voor woningcorporaties 2015, komt het beheersen van risico's voor woningcorporaties steeds hoger op de agenda te staan. Om voortdurend controle te houden op technische risico's moet een corporatie als gebouweigenaar risicomanagement ontwikkelen. Bij woningbouwvereniging Waterweg Wonen werd de noodzaak voor cre?ren van risicomanagement eveneens gezien. Op basis van de methodiek en kennis uit het praktijkboek is de woningcorporatie de technische risico's gaan inventariseren, waarna de risico's intern zijn geprioriteerd. In het kader van bewonersparticipatie besloot Waterweg Wonen om ? met de prioritering als basis ? in overleg te treden met haar huurders. Wat beschouwen zij als belangrijke, technische risico's in en om de woning? De uitkomst van de interne prioritering en het overleg met de huurders vormt inmiddels het fundament voor het systematisch aanpakken van risico's. 3 geprioriteerd." Daarbij wordt de kans dat een risico zich uit, afgezet tegen de impact die een uiting zou hebben. "Bijvoorbeeld regionale onrust of financi?le en fysieke schade", reageert Van Huijgevoort. "In het boek vind je dat terug in een matrix. Zo kun je een afweging maken van welke risico's je eerst aanpakt en heb je daar goede argumenten en een verhaal bij." Niet alleen voor de buitenwacht, maar ook intern kunnen corporaties aangeven waarom het binnen de eigen organisatie het beste is om eerst op het ene risico te focussen. Dit terwijl de aandacht van oudsher misschien wel op iets anders ligt. Van Huijgevoort: "Het gaat er niet eens zo zeer om welke keuze je maakt, als hij maar weloverwogen is." Leren van elkaars ervaringen `Code Rood' helpt lezers om knopen door te hakken. Het boek bestaat uit twee delen. Deel I gaat over de thematiek. Wat speelt er? Waar komt de noodzaak van risicomanagement vandaan? Hoe zit het met de zorgplicht en hoe is die verankerd in de Nederlandse wet- en regelgeving? "We nemen de lezer stap voor stap mee in het proces om risicomanagement te implementeren", zegt Kievit. "Dankzij de ervaringen die corporatiemedewerkers in de projectgroep deelden, weten wij welke risico's zich binnen de woningvoorraad voordoen", vervolgt Van Huijgevoort. "De hindernissen die mensen uit onze projectgroep tegenkwamen en hoe ze daar mee omgingen, zijn in het boek verwerkt. Je leert snel, zeker van elkaars ervaringen." Risico's in kaart In deel II gaan de auteurs in op de praktijk. Kievit: "We brengen de risico's in kaart. Waar mogelijk beschrijven we ze aan de hand van een incident dat zich heeft voorgedaan. Dat cre?ert bewustzijn." Valgevaar is een van de 24 voorbeelden die in het boek naar voren komen. Jaarlijks zijn er in Nederland 1200 valongelukken in en om de woning, bijvoorbeeld op een besneeuwde galerij of in de badkamer. Van Huijgevoort: "Het boek reikt tools aan om per incident de schade te bepalen op verschillende niveaus. Zowel voor de corporatie op het gebied van imago en financi?n, als voor de fysieke en psychische schade voor de bewoner. Aan de hand daarvan kan een corporatie bijvoorbeeld bepalen hoe hoog valgevaar op de agenda komt." Om valgevaar in en om de woning te beperken, zijn er praktische cursussen voor senioren die bang zijn om te vallen Foto Groepspraktijk voor Oefentherapie Cesar Lisse/ Hillegom 4 Dynamisch proces De uitgave `Code Rood' draagt een steentje bij aan het dynamische proces dat risicomanagement heet, voortdurend onderhevig aan voortschrijdende inzichten. Het verhaal van asbest is bekend: wat eens werd gezien als wondermiddel, bleek later een gevaar voor de volksgezondheid. Het is dus niet uit te sluiten dat er op een later tijdstip heel andere risico's gaan bijkomen. Helemaal af is de publicatie daarom nooit. "Risicomanagement blijft constant in ontwikkeling, maar de kern ?n het stappenplan in ons boek staat", besluit Van Huijgevoort. Titel Code Rood ? risicomanagement voor woningcorporaties Verschijningsdatum september 2015 Auteurs Bj?rn van Huijgevoort en Robert Kievit Betrokken corporaties Havensteder, de Sleutels, ieder1, Portaal, Waterweg Wonen, Woonbedrijf, Wooninvest, Woonpunt Aantal pagina's 192 ISBN 978-94-6104-038-1 `Code Rood ? risicomanagement voor woningcorporaties' kun je bestellen op www.renda.nl/shop.