1 Zes energielabelstappen in ??n keer 12-2-2015 Bestaande woningen dienen dusdanig te worden aangepast dat de energetische kwaliteit verbetert. En bewoners hebben een vinger in de pap als de plannen worden gesmeed. Dit zijn voor woningcorporatie Wonion essenti?le onderdelen bij woningverbetering. En die verbetering is noodzaak, vindt de corporatie. Ze put voor financi?le steun bij renoveren uit diverse overheids- potjes ? met succes, want een aantal woningen is ge?pgraded van energielabel G naar A. Tekst Maaike Belder, in opdracht van RVO.nl 2 Stapsgewijs naar een energieneutrale woningvoorraad in 2030, dat is het ambitieuze doel van Wonion in Ulft. "Met actief energiebeleid willen we de woonlasten voor bewoners verlagen", zegt Ingrid Pierik, beleidsadviseur techniek bij de corporatie. "We investeren veel in verduurzaming. Onze woningen hebben nu gemiddeld energielabel C. Voor een volledig energieneutrale woningvoorraad moet nog veel gebeuren, maar we zitten op de goede weg." Zo rondde Wonion in het najaar van 2014 de renovatie af van een seniorencomplex in het dorp Silvolde. De negen woningen werden voorzien van spouw-, dak- en vloerisolatie, mechanische ventilatie en kunststof kozijnen met driedubbel glas. Naar wens van de bewoners kreeg de zoldertrap een verbreding. Drie woningen hadden energielabel G en maakten na de renovatie een sprong van zes stappen naar label A. De overige zes woningen verbeterden van label F naar A. De corporatie vroeg drie partijen om het project te offreren. Met beperkte en krimpende budgetten ligt daar volgens Pierik een uitdaging. "Elke keer moet worden afgewogen of de investering het waard is. Tegelijkertijd proberen we de markt constant uit te dagen. Bij onze offerte-uitvraag vroegen we aannemers om met een zo scherp mogelijk aanbod te komen zonder het goedkoopste materiaal te gebruiken. Een van de partijen had meerdere scenario's uitgeschreven. De duurzamere opties zouden ons meer geld kosten, maar dat konden we later compenseren in het onderhoud. Daarom kozen we kozijnen van kunststof in plaats van hout. Met een beetje extra bovenop het bedrag dat al was gereserveerd voor de renovatie, konden de woningen flink worden verduurzaamd. Het kostte uiteindelijk zo'n 30.000 per woning." Gesprek met bewoners De kosten voor de renovatie betaalde Wonion zelf. "We verdienen er niets op, we doen het vanuit onze duurzaamheidsambities. Maar behalve dat het goed is voor het milieu, draagt het ook bij aan de betaalbaarheid van de woningen. Het bedrag dat bewoners besparen aan energiekosten is vele malen hoger dan de huurverhoging die zij betalen voor de woningverbetering. De maatregelen verlagen uiteindelijk dus ook de woonlasten", legt Pierik uit. De corporatie ging vooraf in gesprek met de bewoners. Zij moesten toestemming geven voor de renovatie en daaropvolgende huurverhoging. "Alle bewoners stonden er heel erg voor open. Daarbij speelde natuurlijk mee dat ze erop vooruit zouden gaan." Aan de huurders werd ook een aantal extra opties voorgelegd zoals de mogelijkheid van zonnepanelen of een groter dakraam. Deze opties zijn doorberekend in de huurprijs, maar de grootste kosten nam de corporatie voor eigen rekening. "Het ging niet altijd om energetische verbeteringen van een woning. Die extra mogelijkheden waren een service naar onze huurders toe. Het was een kleine moeite om hun wensen meteen mee te nemen in de renovatie en ieder kon zelf de afweging maken of hij het geld ervoor over had. Het betrekken van de bewoners in onze plannen was een belangrijke succesfactor. Omdat ze zelf inspraak hadden, was meedoen heel aantrekkelijk." 3 STEP-regeling Voor een tegemoetkoming in de kosten is gebruikgemaakt van de Stimuleringsregeling energieprestatie huursector (STEP) van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Deze subsidie komt voort uit het Energieakkoord en ondersteunt de huursector bij het energetisch verbeteren van de bestaande woningbouw. Om als corporatie in aanmerking te komen voor de tegemoetkoming, moet de huurprijs van een woning onder de liberalisatiegrens liggen. Het energielabel van een corporatiewoning moet minimaal drie stappen stijgen, naar label B of hoger. Hoe meer labelstappen er worden gemaakt, hoe hoger de subsidie. Wonion is de eerste aanvrager die de STEP-subsidie kreeg toegewezen. Pierik: "Voor de seniorenwoningen die vijf labelstappen maakten, krijgen we 3500 per woning. Bij de woningen met zes labelstappen is dat 4500. De appartementen in twee andere complexen waarvoor we subsidie hebben aangevraagd, hebben al energielabel D. Die zullen uiteindelijk de verplichte drie labelstappen omhooggaan, wat een subsidiebedrag betekent van 2000 per woning." De financi?le ondersteuning wordt vanaf 2018 uitgekeerd. Voorwaarde voor uitkering is dat de energiebesparende maatregelen aantoonbaar zijn doorgevoerd, binnen 24 maanden na de subsidieverlening. Dat vergt dus een voorfinanciering van de verhuurder. Zorgvuldige aanvraag De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) behandelt de binnengekomen STEP- aanvragen in opdracht van het ministerie. Sinds de subsidieopenstelling in juli 2014 kon RVO een relatief hoog percentage verzoeken niet in behandeling nemen vanwege onvolledigheid. "Er is een aantal punten waar we de aandacht op moeten vestigen. Allereerst wordt steeds in plaats van de opnamedatum van het energielabel de registratiedatum genoteerd. Ook zien we subsidieaanvragen voor woningen die niet meer in eigendom zijn van een verhuurder", vertelt Rob Smit, adviseur bij RVO. Onvolledige aanvragen mogen eenmalig worden aangevuld. De rijksdienst geeft de aanvrager aan welke informatie niet juist is of ontbreekt. Als een verzoek daarna nog steeds niet compleet is, wordt het niet in behandeling genomen. Wel is het dan nog mogelijk om een nieuwe aanmelding voor die woningen in te dienen. Om verhuurders voor te lichten over het invullen van de STEP-aanvraag, zijn informatiebijeenkomsten voor woningcorporaties georganiseerd. Als de behoefte er is, worden er meer gehouden in 2015, mogelijk als webinar. Ook komen dan de wijzigingen rondom het energielabel (zie kader) aan bod en wordt het Fonds energiebesparing huursector (FEH) besproken. FEH komt voort uit het Woonakkoord en is een lening met een lage rente. Sinds oktober 2014 kunnen verhuurders van woningen onder of boven de liberalisatiegrens en met een zeer hoge energiebesparingsambitie hiervoor een aanvraag indienen. Van energielabel naar energie-index Sinds 1 januari 2015 is het Nader Voorschrift van kracht en moet er voor bestaande bouw een energie- index worden bepaald. Dat heeft ook enkele wijzigingen voor STEP en FEH tot gevolg. Meer informatie vindt u op www.rvo.nl/step en www.rvo.nl/feh. 4 Plannen versus budgetten Corporatie Wonion kijkt terug op een geslaagde eerste start en maakt op dit moment renovatieplannen voor de twee andere wooncomplexen. Ook staan er nieuwe projecten op stapel. "We pakken sowieso elke woning aan die muteert, die krijgt standaard energielabel C. Eerst wordt de schil van een woning verbeterd, dus vloer- en gevelisolatie en vernieuwing van ramen. Daarna overwegen we grotere stappen zoals warmtepompen. Ook werken we de komende twee jaar aan de verduurzaming van 1500 woningen in de Achterhoek. Daarvoor verstrekte provincie Gelderland een subsidie", aldus Pierik. Volgens hem is financi?le support nodig om een project te stimuleren, maar moet het wel in de plannen passen. "Subsidies zijn een tegemoetkoming; het grootste gedeelte moet van de corporatie zelf komen. Wij kijken kritisch naar hoe we ons geld uitgeven en waar we in investeren. Want ook ons budget is natuurlijk niet onuitputtelijk." Wonion weet dat niet elke woning op den duur energieneutraal kan worden gemaakt. Daarom onderzoekt ze de mogelijkheden om ter compensatie duurzame energie op te wekken. Pierik: "In een zonne- energiepark bijvoorbeeld. En we hopen de komende jaren op ontwikkelingen in de installatiebranche. Daar liggen voor verduurzaming van bestaande woningbouw mooie kansen."