renda special 2013/1 waar het ook alweer om ging? de bewoner30 waar het ook alweer om ging? de bewoner vakkers rekening met hun vieze schoenen, andere spullen in het huis, en stonden ze Rob vriendelijk te woord. Aan de hand van een duide- lijke planning werd Rob goed uitgelegd wat hij wanneer kon verwach- ten en hoeveel overlast dit zou veroorzaken. En als Rob dan nog vragen had, of gewoon zijn last wilde delen, waren de aannemer en corporatie dichtbij. En De Bakkerij dus ook. Op deze manier leren de Bakkers Rob kennen. Gedurende de renova- tie komen ze erachter dat hij groene vingers heeft, en vertelt hij trots over zijn passie: de metaaldetector. Zijn mooiste vangst is een gouden trouwring die hij terug kon geven aan de eigenaar; die maakte hij hier ontzettend blij mee. Het blijkt dat Rob een betrokken vent is met een klein hartje. De trots op zijn opgeknapte woning, het leuke straatbeeld en het herstelde vertrouwen in de corporatie, geven hem het laatste duwtje in de rug om zich in te zetten voor de buurt. De Bakkers bren- Terug naar de kern. Ik moet eerlijk bekennen dat deze kreet, die we nu al een paar jaar horen in de corporatie- sector, mij best wat angst inboezemde toen ik hem hoorde. Want terug naar de kern zou vast niet inhouden dat corporaties meer gaan investeren in onze sociale interventies. Nederland was erbij gebaat dat corporaties de afgelopen jaren de grens opzochten van het sociale vlak. Daar bleven namelijk te veel kansen liggen. Zou dat nu over zijn? Inmiddels ben ik zover dat ik het toejuich dat corporaties terug naar de kern gaan. Graag leg ik als directeur van De Bakke- rij uit waarom, en hoe het stof en lawaai van een reno- vatie mij dit inzicht gegeven hebben. Stichting De Bakke- rij is, bij haar oprichting in 2004, in deze niche gesprongen en helpt bewo- ners om stadswijken op eigen kracht op te knappen. Maak keNNIS MeT RoB Medewerkers van De Bakkerij, de Bakkers genaamd, kloppen aan bij Rob, een bewoner uit de Oranjebuurt in Geldermalsen. Wapenbezit, klager en werkloos, horen ze van tevoren. Moeilijk contact mee te leggen. De deur gaat open en de renovatie die momenteel plaatsvindt in zijn huis en buurt, is hun voet tussen de deur. Rob vertelt enthousi- ast over zijn nieuwe deur en gekleurde gevel en laat de Bakkers het frisse straatbeeld zien. Ondertussen moppert hij over de rommel, herrie en al die mensen over de vloer en vraagt hij nog even hoe het nou zit met de loodgieter; hoe laat kwam die nou precies? Voorafgaand aan de renovatie heeft Rob meegedacht over de kleuren van de huizen, en heeft deze afgestemd met zijn buren. Ook heeft hij aangegeven wat voor hem belangrijk is en wat meegenomen zou moeten worden in de renovatie. Tijdens de uitvoering hielden de bouw- renda special 2013/1waar het ook alweer om ging? de bewoner 31 tekst dieneke van dijken, directeur de bakkerij gen hem in contact met bewoners die ook enthousiast worden van groen. Weliswaar nog steeds af en toe grommend en dwars, maar samen met hen is hij aan de slag gegaan met bloembollenacties, tuin- tjes en planten in de portieken. De STRaaT op De stichting zet zich inmiddels al jaren in voor buurten waarin mensen begrip, betrokkenheid, zorg en aandacht voor elkaar en de buurt hebben. In veel buurten spelen allerlei vraagstukken, zoals verloede- ring, (gevoel van) onveiligheid, zwerfvuil, vandalisme en sociale onrust. Op de ??n of andere manier lukt het bewoners niet om samen met corporatie, gemeente, politie, school, zorg en welzijn de problemen op te lossen. In hun zoektocht naar de oorzaak hiervan, gaan de Bakkers de straat op en spreken met veel bewoners. Ze spreken met alle partijen en komen een hoop negativiteit tegen. Bewoners wantrouwen de corporatie, hebben weinig tot geen contact met elkaar en denken dat andere bewoners er hele andere normen en waarden op nahou- den. Bewoners wijzen naar elkaar of naar de instanties; zij zijn de oorzaak van het probleem en zij moeten het ook oplossen. Bewoners weten de weg naar instanties niet, en voelen zich niet gehoord. Van de Universiteit Twente kreeg ik tijdens een workshop een interes- sant model te zien, `De vijf voorwaarden voor participatie', te weten: willen, kunnen, kennen, uitgenodigd en ontvangen worden. Bewoners moeten het willen en kunnen. Ook moeten ze mensen kennen met wie ze een netwerk kunnen vormen om samen op te trekken. En ze moeten op een goede manier uitgenodigd en ontvangen worden door instan- ties. Eigenlijk voldeed in de door De Bakkerij bezochte wijken geen ??n voorwaarde. Dan is het niet zo raar dat er geen beweging kwam. poRTIekpoRTIeRS Maar bij De Bakkerij zijn we aan de slag gegaan. Om het vingerwijzen te doorbreken, is in 2005 gestart met de PortiekPortiers. Dit zijn kinderen die mede toezicht houden op hun eigen buurt. Herkenbaar in tenue trekken zij wekelijks de straten door om het goede voorbeeld te laten zien, bewoners aan te spreken, schoonmaakacties te houden, of de wijk op te knappen met een muurschildering. Voor kinderen geldt: geef ze zeggenschap, geef ze een werkelijk belangrijke rol en ze bloeien op. De jonge PortiekPortiers gingen zich van een veel mooiere kant laten zien, gooiden minder afval op de grond, en hadden een goede band met de huismeester. Via nieuwe ontmoetingsvormen brengen de Bakkers bewoners met elkaar in contact. Zo hebben ze eens een portiek tijdelijk omgetoverd tot een huiskamertje, waar ze heel dichtbij en laagdrempelig met bewoners in gesprek gingen. Met de kinderen uit de buurt werd een mobiel cafeetje gebouwd, dat in het portiek of in de straat uitklapte en een spontaan bezoekje uitlokte van bewoners. Luchtig en vrolijk, maar wel heel betekenisvol. Ook lieten we als Bakkers vrouwen elkaar ontmoeten door een op Tupperware-party ge?nspireerd project: `Thuis bij...'. Hierbij nodigt een dame haar kennissen uit de wijk bij haar thuis uit, die ook weer hun kennissen meenemen. Tijdens zo'n bijeenkomst gaf een dame uit de wijk een workshop rondom haar talent op het gebied van beauty en verzorging, en zette zo de gastvrouw in het zonnetje. De andere dames leek dit ook wel wat en gaven zich vervol- gens op als gastvrouw voor de volgende Thuis bij... De Bakkerij prik- kelde de juiste plek en het project organiseerde vervolgens zichzelf. BRuGGeN BouWeN Door het initi?ren van deze projecten brengt De Bakkerij beweging, doorbreekt ze de negatieve spiraal, ontwapent ze de buurt, worden constructieve bruggen gebouwd, en wordt de kracht van bewoners en kinderen ingezet. Professionals worden daarbij niet vergeten. Er worden trainingen, workshops en coachingstrajecten opgezet om huis- meesters en woonconsulenten vanuit de bewoner te laten denken, en met die bewoners de wijk op te knappen. Op die manier is De Bakkerij met vele huismeesters in het land goede maatjes, omdat ze snapt wat zij tegenkomen op straat, maar ook omdat de stichting verbinding kan leggen met het beleid van hun bazen. Prachtige anekdotes, successen en mislukkingen blijven de Bakkers voor altijd bij. Zoals de verfpotten die door de lucht vlogen toen de eerste Bakkers met een groep straatjochies een boxgang wilden verven. Toen het uiteindelijk toch voor elkaar was, en ze zes jaar later nog eens gingen kijken, bleek de boxgang nog altijd onaangetast te zijn. De Bakkers en ikzelf leerden een hoop: ontmoeting vindt plaats bij gedeelde interesses en belangen, kinderen willen gezien en gehoord worden en bewoners zijn te activeren op persoonlijke passies, talen- ten en drijfveren. Maar ook dat je bewoners en professionals eigenaar moet maken van de oplossing om de Bakkers misbaar te maken, en dat bewoners zich onveilig voelen omdat de voorspelbaarheid van hun buurt verdwenen is. Breng die weer terug, in plaats van hekken, meer blauw op straat en verbodsborden. Het draait om communicatie en gesprek. De Bakkerij cre?ert zo de voorwaarden voor participatie, opdat de buurt zelfoplossend vermogen krijgt. Inmiddels kunnen we ons als Bakkers best expert noemen in samenleven. Idee?n voor de wijk, georganiseerd in het buurtmuseum in de Oranjebuurt in Geldermalsen. renda special 2013/1 waar het ook alweer om ging? de bewoner32 eR MISTe IeTS Maar toch blijft er altijd iets knagen. Want hoe hard ze ook werken, er zijn andere krachten in de wijk waar de Bakkers geen invloed op hebben. Als de corporatie al jaren geen onderhoud meer heeft gepleegd aan de woningen en de bewoners klagen over beschim- melde badkamertegels, krijgen zij weinig in beweging. Bij het Portiek- Portiers-project wilden corporatiedirecteuren maar al te graag op de foto met de PortiekPortiers, maar vervolgens klaagden ze dat ze nog steeds schoonmakers moesten inzetten in de wijk: `dat doen de PortiekPortiers nu toch?' Het was dan ook niet vreemd dat het project kort na het vertrek van de Bakkers strandde, omdat de kinderen er geen zin meer in hadden. Van woonconsulenten hoorden ze dat zij klachtgestuurd moesten handelen, en niet zomaar even de wijk in mochten gaan om de bewoners zonder klacht te spreken. Door tijdge- brek sneuvelden de opgezette PortiekHuiskamers en BuurtSaluuts als eersten. En toen de aan de bewoners beloofde camera's weken later kwamen dan gecommuniceerd was, terwijl de ene na de andere inbraak plaatsvond, stopte het door De Bakkerij opgerichte werk- groepje Veiligheid van bewoners acuut. De basis van het contact tussen de corporatie en de bewoners was niet op orde, de klant stond te weinig centraal. En dat voelden de bewoners en kinderen. ReNovaTIe alS kaNS Als bewoners niet werkelijk centraal staan in het beleid, is er sprake van schijnparticipatie. Als de corporatie de basis van het werk ? woon- genot bieden aan mensen met een kleine beurs ? niet op orde heeft, is het dweilen met de kraan open. Wat De Bakkerij betreft is die basis een goede woning en een korte communicatielijn met de corporatie. Bij een gebrekkige basis ontbreekt het aan de laatste twee voorwaar- den voor participatie: op de juiste manier zowel uitgenodigd als ontvangen worden. Mijn pleidooi is daarom om eerst maar eens te beginnen met in die basistaken de klant centraal te stellen, en die taken gewoon goed uit te voeren. Dat kan heel goed tijdens een renovatie, want een renovatie genereert veel contact tussen de bewoner en de corporatie. Bijvoorbeeld tijdens de koude en warme opnamen, de bewoners informatieavonden, de werkzaamheden in de woning, en de klankbordgroep van bewoners tijdens de renovatie. Ondanks de herrie en het stof biedt de corporatie iets heel moois aan de bewoner: het huis wordt weer opgeknapt. Dubbele beglazing, lagere energielasten, asbestverwijdering, nieuwe kozijnen, keukens en badkamers. De meeste bewoners vinden het heel fijn. Ook kan de corporatie de bewoner laten meebeslissen in de planvorming voorafgaand aan de renovatie. Dilemma's die ontstaan tussen de belangen van de corporatie en de bewoner kunnen openlijk besproken worden. Gedurende de renovatie kan de corporatie een luisterend oor bieden aan de bewoner en een rustpunt cre?ren voor de bewoner in de wijk. Juist tijdens de renovatie zijn korte lijnen nodig, evenals een snelle afhandeling van vragen en klachten. Daarnaast zijn er ook in technisch opzicht mogelijkheden om meer vanuit de bewoner te denken. Lean werken bijvoorbeeld: laat de bewo- ner niet een hele dag thuis zitten wachten, terwijl alleen de loodgieter langs zal komen. Zorg dat alle werklieden op ??n dag naar dezelfde woning komen. De systeemwereld past zich aan de leefwereld aan, en niet andersom. Er zijn zelfs al voorbeelden dat bewoners zelf kunnen bepalen wanneer hun huis gerenoveerd wordt, in een tijdsbestek van vijf jaar. We zijn op de goede weg. BeWoNeRS IN De BaSIS De laatste twee jaar begeeft De Bakkerij zich daardoor steeds vaker tussen bouwvakkers, stof, stenen en lawaai. Wie had dat gedacht? Ineens weten de Bakkers wat een warme opname is, en dat regen in het jargon van de techniek hemelwater genoemd wordt. In Geldermalsen en `s-Hertogenbosch (lees meer over project `s-Hertogenbosch vanaf pag. 26, red.) heeft De Bakkerij mee mogen werken aan renovaties waarbij de bewoner centraal staat; sociaal renoveren noemen we dat. In die buurten hebben de Bakkers de corporaties kunnen helpen met het centraal stellen van de bewoner, en ze hebben vervolgens de renovatie als vliegwiel kunnen gebruiken voor participatie. Dit door bewoners van het begin af aan actief te betrekken, hun wensen op te halen, en bewo- ners en kinderen ook tijdens de renovatie actief te laten participeren. Bij een Portiek- Huiskamer tove- ren Bakkers een portiek tijdelijk om tot een huiskamertje, waar ze heel dichtbij en laag- drempelig met bewoners in gesprek gaan. renda special 2013/1waar het ook alweer om ging? de bewoner 33 Plus door alle klachten en vragen meteen op te pakken, en een prettige rustplek in de wijk te cre?ren. Bovendien pakten de Bakkers andere prangende vraagstukken in de wijk op, zoals veiligheid of kindvriendelijk- heid. Zo hebben de Bakkers een bewoonster met verzamelwoede weer kunnen laten deelnemen in de maatschappij. Een andere bewoonster heeft weer contact met de buren, die haar man met hartklachten, als het ooit zover komt, naar het ziekenhuis kunnen rijden. Weer andere bewoners hebben zich samen ingezet om de renovatie voor iedereen draaglijk te maken door laagdrempelige activiteiten te organiseren. Door kinderen uit de buurt te betrekken bij de renovatie, en hen als PortiekPortiers belangrijk te maken in de buurt, verbeterde het gedrag en verminderde de overlast die zij veroorzaakten. En bewoonster Nel ging bij verschillende buurtbewoners thuis langs om hen te helpen bij het verwijderen van gordijntjes en het opruimen van de zolder. SaMeN WooNGeNoT BIeDeN Deze resultaten boekten de Bakkerij niet alleen. Want deze inzichten zijn niet zomaar gekomen. Bestuursvoorzitter van de stichting, Pieter Knaapen, was directeur van een renovatiebedrijf: KnaapenGroep. Dit bedrijf realiseert zich al heel lang dat renoveren om de bewoner moet draaien. Dat het hoogste doel, `goede woningen', samengaat met tevreden bewoners. KnaapenGroep hielp De Bakkerij over de drempel om te beginnen met sociaal renoveren. En samen zijn we aan de slag gegaan in Geldermalsen en `s-Hertogenbosch. Maar ook werkten beide organisaties in die wijken nauw samen met corporatie, welzijn en gemeente, die ook veel betekend hebben in de resultaten. Die samen- werking hoort bij het centraal zetten van de klant. Want voor de bewo- ner is woongenot niet alleen een fijne woning en een goede relatie met de corporatie. Het is ook de veiligheid in de buurt, contact met buurt- bewoners, groenvoorziening en de kindvriendelijkheid. In de basis liggen er grote kansen om het vertrouwen van de bewoner in de corporatie te herstellen. Om de bewoner niet alleen in woorden, maar ook in daden centraal te stellen. Terug naar de kern: ja, doen! Wat de Bakkers betreft is dit niet `terug naar de stenen', maar terug naar waar het ook alweer om ging: woongenot bieden aan mensen met een kleinere beurs. Een dienst voor de bewoner, waarbij de bewo- ner centraal staat. De Bakkers werven, samen met de betrok- ken partijen, Portiek- Portiers door kinderen te laten meedenken over hun buurt. PortiekPortiers trekken herkenbaar in tenue de straten door om het goede voorbeeld te laten zien, bewoners aan te spreken of schoonmaakacties te houden. Zo kaN heT ook Bewoonster Lisa van de Oranjebuurt in Gelder- malsen stuurde Mirjam van Keulen, een van de Bakkers, een e-mail als woord van dank. "Hallo Mirjam, Ik wilde je even laten weten dat, naar aanleiding van de bijeenkomsten die je georganiseerd hebt samen met KleurrijkWonen, ik (met nog twee dames) al verschillende activiteiten op heb gezet. Met heel veel succes moet ik zeggen. We hebben twee keer Burendag georganiseerd. De eerste keer was ontzettend spannend: komt er wel iemand? Is het wel leuk? Het was een groot succes met koffie, muziek, een markt en springkussen voor de kinderen. De tweede keer hadden we zelfs twee bands die optraden. Zaterdag houden we voor de tweede keer een kerstborrel. Vorig jaar maakten we grapjes over dat we maar met z'n drietjes op de borrel zouden zijn. Maar niets was minder waar, er waren wel 40 tot 50 mensen gekomen. Weer een groot succes. We hebben een site waar alles van de buurt opstaat, www.oranjebuurt.com, en op Facebook staan veel foto's. Volgend jaar gaan we wat met Halloween doen en een fietstocht organiseren. Kortom: genoeg in de planning. Dank voor je/jullie hulp en de schop onder de kont! Zonder jullie hulp, steun en idee?n had ik nooit geweten hoe en waarom ik dit soort dingen had moeten organiseren. Missie geslaagd! Groetjes, Lisa (met al die lampenkappen en schoenen)"