renda special 2013/114 cV BarBara Visser 1977 geboren in Sibenik, Kroati? 1995-2001 financial business economics, VU Amsterdam 2002-2006 beleidsmedewerker Belastingdienst/FIOD-ECD, ministerie van Financi?n 2005 lid van de VVD 2006-2010 gemeenteraadslid en lijsttrekker, Zaanstad 2007-2010 executive business consultant local government, Atos Consulting 2010-2012 wethouder, Zaanstad 2012-heden lid Tweede Kamer Barbara Visser woont in Zaandam en is ongehuwd cV linDa VoorTMan 1979 geboren in Enschede 1997 lid van GroenLinks 1997-2005 Engelse taal en letter- kunde, RUG 1998-2007 literatuurwetenschap- pen, RUG 2002-2008 gemeenteraadslid, Groningen 2008-2010 vakbondsbestuurder, FNV Bondgenoten 2010-heden lid Tweede Kamer Linda Voortman woont samen in Utrecht renda special 2013/1interview 15 interview gen. Want daar ligt het voornaamste probleem, namelijk de niet markt- conforme huren. En dat heeft niets van doen met woningkwaliteit; huurders betalen sowieso te weinig huur. Dat is slecht voor de inkom- sten, belemmerend voor de doorstroming, en daardoor stagnerend voor nieuwbouw", redeneert zij. Een bekend VVD-stokpaardje vormt daarbij de veronderstelde ineffici?nte bedrijfsvoering: corporaties zouden log opereren, weinig flexibel zijn en daardoor geld verkwisten. "Gelukkig staan we in die mening allang niet meer alleen. Zelfs belan- genbehartiger Aedes zegt dat er jaarlijks 800 miljoen euro besparing haalbaar is, alleen door effici?nter te werken. Corporaties moeten keuzes maken, doen waarin zij goed zijn. Zij moeten terug naar hun kerntaak, namelijk bouwen, verbeteren en in stand houden van betaal- bare sociale huurwoningen", zegt Visser. Melkkoe Dat die instandhouding en verbetering duurzaam dient te geschieden, daarover zijn beiden het wel eens. Alleen de wijze waarop en mate waarin verschilt. Visser vindt verduurzaming belangrijk, mits dit niet ten koste gaat van groei. Voortman is veel ide?ler, noemt verduurzaming van het bestaande woningbestand een belangrijk programmapunt van haar partij. Een radicale mogelijkheid daartoe biedt de Green Deal in wording, die Platform31 samen met een groep bouwbedrijven en corporaties ontwikkelt. Als de partijen er uitkomen, wordt de deal 18 april aan minister Blok aangeboden. Kort gezegd beoogt het plan aanwending van de energierekening voor investeringen naar energie- neutrale woningen. Huurders kunnen rekenen op gelijkblijvende woon- kosten (huur + energieverbruik), mits zij voldoen aan een vooraf vast- gestelde verbruiksnorm. Inmiddels hebben experimenten aangetoond dat het plan financieel haalbaar moet zijn; wooninkomsten blijken ruim- schoots op te wegen tegen de noodzakelijke investeringskosten. Voortman klinkt enthousiast wanneer het plan ter sprake komt. "We zijn het er allemaal over eens dat de woningmarkt weer op gang moet worden geholpen. Een heffing van 1,7 miljard euro zoals de regering beoogt, is bedoeld als melkkoe en legt een groot beslag op de inves- teringscapaciteit. Het kan daarom niet anders dan dat die maatregel tekst sjoerd meuleman foto's photoworkx kamerleden met woonporte- feuilles hebben de komende jaren genoeg omhanden met een woningmarkt die er beroerder voor staat dan ooit. linda Voortman, Tweede kamerlid voor Groenlinks, en Barbara Visser, haar VVD-collega, wijden uit over klassieke verschillen in aanpak. voortman versus visser: stimuleren of zelf doen? Corporaties moeten terug naar hun kerntaak, namelijk bouwen, verbeteren en in stand houden van betaalbare sociale huurwoningen Ingewijden beschouwden de be?diging bijna als een troostprijs, de woonministerpost voor Stef Blok. De voormalige VVD-fractievoorzit- ter had lof geoogst voor zijn formatiebijdrage, werd zelfs getipt alkan- didaat-minister voor Sociale Zaken. Het liep evenwel anders, want de beloning werd uiteindelijk gereduceerd tot Wonen en Rijksdienst. Even slikken wellicht voor Blok. Tot de woningmarkt verder instortte. Dieper en in een hoger tempo dan de somberste economen konden vermoe- den. De gevolgen zijn bekend; een rondgang langs oppositiepartijen leidde tot het ? zij het zwaarbevochten ? Woonakkoord. Ondanks de daarin gedane concessies is partijgenoot en fractiewoordvoerder Barbara Visser tevreden met wat er nu op tafel ligt. Zij noemt de woningmarkthervorming historisch omdat de huurdersmarkt nu einde- lijk drastisch wordt herzien. Heel anders in de materie staat haar GroenLinks-collega Linda Voortman. Zij meent dat kansen zijn blijven liggen, juist omdat alleen die huurdersmarkt wordt aangepakt. GenoeG MiDDelen Bijvoorbeeld de voorgenomen 1,7 miljard euro verhuurdersheffing voor woningcorporaties. Is die wel zo'n goed idee? Visser vindt dus van wel; de crisis moet nu eenmaal worden betaald, dus ook met bijdragen van woningcorporaties. Wat haar ergert zijn geluiden over het niet meer kunnen investeren. "Sinds de voorgenomen heffing klagen corporaties steen en been. Investeren kan opeens niet meer, omdat de heffing een te zware wissel zou trekken op de vermogenspositie. Overdreven naar mijn mening, want corporaties hebben middelen genoeg, of zouden daar in elk geval voor kunnen zorgen. Dit kunnen zij doen door kostenbeheersing, maar meer nog door de huren te verho- renda special 2013/1 interview16 averechts zal werken. Om die reden zou ik een koppeling met investe- ringen toejuichen. Corporaties gaan weer investeren, doen dat volgens afspraak duurzaam, en de huren kunnen laag blijven", legt Voortman uit. TeruG naar kernTaken Visser heeft bezwaren in het geval de verhuurdersheffing zou worden omgezet in investeringsgelden, zoals eerder een optie was voor de samenwerkende Green Deal-partijen. Want behalve het feit dat daar- mee wordt bijgedragen aan de schatkist, dwingt de heffing corporaties namelijk tot wezenlijke hervormingen. "In louter omzetting naar een groene investeringsagenda zie ik weinig. Maar worden die investerin- gen gedaan uit eigen middelen met eventueel overheidsgeld als multi- plier, dan kan ik daarmee leven. Aan de andere kant zijn er ook nu al voldoende potjes beschikbaar die de hoogte van het energiebespa- ringsfonds ruimschoots overtreffen. Het geld is er dus en het is aan de marktpartijen om tot een goed plan te komen", reageert zij. Een kant- tekening van de Green Deal noemt Visser bovendien de corporatie- verantwoordelijkheid voor energielevering. Want die ontwikkeling is in strijd met het huidige beleid. "De VVD wil dat corporaties teruggaan naar de kerntaken; taakuitbreiding past daar dus niet in. Bovendien geloof ik niet in woonlasten zonder wezenlijk onderscheid tussen huur en energieverbruik. Alleen als mensen energieverspilling direct in hun portemonnee voelen, zullen zij geneigd zijn hun gedrag te veranderen. Energieverbruik moet daarom te allen tijde zichtbaar blijven." BreDere corporaTieTaak Dit schetst een klassieke tegenstelling tussen beide partijen. De libe- ralen zijn voor afslanking, zien de corporaties het liefst kleiner worden. Terwijl GroenLinks een ruime sociale huurmarkt juist belangrijk vindt. Het is dan ook niet vreemd dat Voortman een bredere corporatietaak inspireert. "Ik ken de VVD-opvattingen, de partij ziet voor corporaties een smallere taak weggelegd dan wij. Dat zit opgesloten in een partij die zich van oudsher richt op eigen woningbezit. Maar als corporaties voorheen al onvoldoende investeerden, zouden ze dat dan wel doen na nota bene een verhuurdersheffing? De VVD denkt dat marktwer- king de problemen wel rechttrekt. Ik geloof daar niet in, want in dat geval was het wel eerder gebeurd", stelt Voortman. Wel is zij het ermee eens dat corporaties effici?nter kunnen werken. Alleen is daar meer tijd voor nodig. "Je moet daarin re?el zijn. Corporaties hebben de kans gekregen log te worden, in tijden dat juist de VVD regeerde. Een effici?ntiebesparing van 800 miljoen euro bereik je niet van vandaag op morgen, daar gaat tijd overheen. Die moeten ze dan ook wel krijgen." enerGielaBel De Green Deal zou het ultieme duurzame alternatief moeten worden voor het in 2008 ingevoerde energielabelsysteem. Want volgens veel ingewijden ? waaronder Platform31 ? schiet dat systeem tekort; 50 procent fossiele reductie in 2030 zou nooit haalbaar zijn. 15 procent wordt gezien als het maximum, in het geval dat alle woningen worden opgekrikt tot minimaal label B. Inmiddels heeft de Tweede Kamer inge- stemd met het afschaffen van de verplichting van het energielabel. Jammer, vindt Voortman, want het label zette aan tot verduurzaming. "Je kunt discussi?ren over de kwalificaties, handhaving en vooraf- gaande keuring, maar het energielabel was in elk geval een stap in de goede richting. Helaas ziet een meerderheid verplichting als een te grote bemoeienis met huiseigenaren. Ik zie dat anders, alleen al omdat kopers mogen weten wat zij van het energieverbruik van een huis kunnen verwachten. Bovendien prikkelt het label tot verduurzaming, aangezien een energiezuinig huis nu eenmaal meer waard is", zegt zij. Visser daarentegen is blij met het stopzetten van de verplichting. "Wel of geen labeling is een zaak van de verhuurder of eigenaar zelf. Als zij met een label willen aantonen dat de woning energiezuinig is, moeten zij dat vooral doen. Maar opleggen, nee. Wij zijn geen voorstander van regels, omdat het individu altijd verantwoordelijk is voor zijn eigen gedrag", stelt Visser. DoorGeschoTen Nu de nieuwbouwproductie historisch diep is gedaald, lijkt aandacht voor bestaande bouw urgenter dan ooit. Een aanzienlijk deel daarvan verkeert echter in matige staat. Vooral de grote steden kampen nog volop met woningen met enkel glas, niet of nauwelijks ge?soleerde gevels en kieren onder kozijnen en deuren. Ofschoon nieuwe verkiezin- gen nog ver weg zijn ? mei 2016 ? denken beiden Kamerleden na over hoe de kwaliteit van die voorraad kan worden verbeterd. Als gezegd vindt Visser dit allereerst een taak van corporaties en eigenaren zelf. "Zestig procent van de bestaande voorraad bestaat uit koopwoningen, waarbij de eigenaren zelf verantwoordelijkheid dragen voor onderhoud. Voor corporaties geldt hetzelfde. En dat is mogelijk, want zij zijn te veel doorgeschoten in allerlei kostbare nevenactiviteiten." Als voorbeeld noemt Visser buurtverbeteringsprojecten, zoals spreekuren voor alloch- tonen. "Leefbaarheidstrajecten zijn geen taak van corporaties, daar zijn budgetten van gemeenten voor. Er wordt daar jaarlijks 350 miljoen euro aan uitgegeven, geld dat beter kan worden besteed aan woningverbete- ring. Elke sector, of het nu gaat om woningen, zorg of sociale zekerheid, geeft te veel geld uit. Mede daardoor kampen we nu met het giganti- sche begrotingstekort. De vragen moeten daarom altijd zijn: waar geven we het geld aan uit, is dat nodig, en zo ja: kan het wellicht zuiniger? Voor corporaties is dat niet anders." Corporaties zijn te veel doorgeschoten in allerlei kostbare nevenactiviteiten Als corporaties voorheen al onvoldoende investeerden, zouden ze dat dan wel doen na nota bene een verhuurdersheffing? renda special 2013/1interview 17 VerGaanDe sTanDaarDiserinG Om nieuwbouw te stimuleren, pleit Visser voor herziening van het Bouwbesluit. Daar staan te veel regels in die hun doel voorbij schie- ten, vindt zij. "Het Bouwbesluit frustreert veel nieuwe initiatieven. Nieuwbouw moet hoe dan ook goedkoper, iets wat bijvoorbeeld kan door een combinatie van ketensamenwerking en standaardisering. Er zijn tegenwoordig woningbouwconcepten beschikbaar voor nog geen ton per woning. Bouw ze dan, zou ik zeggen. Maar voorschriften over plafondhoogtes, stopcontacten en daglichttoetreding halen die initiatie- ven onderuit", volgens het VVD-lid. Een enigszins vergelijkbaar voor- beeld stamt uit de tijd dat zij wethouder van Zaanstad was. "Het Zaanse Hembrugterrein is een al jarenlang ongebruikt 42 hectare groot industrieel erfgoed, met 120 gebouwen. Daarvan zijn er 62 een monument. Heel Zaanstad wil daarin wonen maar verbouwen tot woningen mag niet, omdat milieucontouren ? Schiphol en het Westelijk havengebied ? dwarsliggen. Dat zijn dingen die ik wil veranderen. Ik geloof in maatwerk, regels gelden niet voor iedereen in dezelfde mate. Kwaliteitsverbetering is overal anders; Zaanstad kampte met palenrot, Limburg met ontheemding van de provincie." corporaTies Belonen Voortman ziet juist een toekomstige actieve rol voor de overheid, maar dan wel na bindende afspraken met betrokken partijen. Concreet zal zij inzetten op een hernieuwde verplichte invoering van het ener- gielabel, volgens de politica. Dat helpt verduurzaming en is bovendien goed voor de werkgelegenheid. Daarnaast denkt Voortman aan belo- ningen voor corporaties die ? bovenop de reguliere investeringen ? werk maken van verduurzaming van het woningbestand. "Als zij zich conformeren aan een woningbestand op het minimale niveau van label B, is deels vrijwaarding van de verhuurdersheffing een mogelijkheid. Aan verduurzaming van koopwoningen wil ik fiscale voordelen koppe- len. Ik voorzie een overheid die actief is betrokken en niet ? zoals de huidige regering ? het hele vraagstuk aan de markt overlaat", schetst het GroenLinks-lid voor. Ook wil ze een minder rigide onderscheid tussen kopen en huren: huurders moeten zelf het voortouw kunnen nemen bij de verduurzaming van hun woning. "Huurders worden beperkt in hun mogelijkheden. Zij zouden bijvoorbeeld zelf dubbel glas moeten kunnen plaatsen, zonnepanelen installeren of spouwmuren isoleren. Nu zijn ze daarvoor afhankelijk van verhuurders. En dat is zonde, want elke kans op verduurzaming is er ??n." heiliG huisje Het Woonakkoord ziet Voortman als `een stapje' in de goede richting. Er zitten elementen in die bevallen, althans in vergelijking met het regeerakkoord, vindt ze. Zoals de btw-verlaging bij renovaties, al voegt zij er gelijk aan toe dat die voor een langere periode zou moeten gelden. Ook de verminderde huurverhoging en loslaten van aan WOZ gekoppelde huren zijn volgens de woordvoerster positieve elementen, maar niettemin blijft zij grote moeite hebben met het huidige beleid. Haar grootste punt blijft de grotendeelse instandhouding van de hypo- theekrenteaftrek. "Dat is unfair en niet meer van deze tijd. Mijn voor- naamste kritiek is dat het kabinet wel de huurmarkt aanpakt, maar de koopmarkt ontziet. Want aan de hypotheekrenteaftrek verandert hoegenaamd niets. Dat blijft een heilig huisje. Instandhouding is een farce, een schijnzekerheid. De VVD brult het hardst dat er te veel wordt uitgegeven, terwijl de aftrek miljarden kost. Het is ook een oneerlijk systeem. Ik werd Kamerlid, ging meer verdienen, maar kreeg ook meer geld terug via de aftrek. Dat is onrechtvaardig, juist wanneer je de huurmarkt w?l duurder maakt. Afschaffing zal heus niet leiden tot bouwherstel, maar dat doet schijnzekerheid van instandhouding ook niet. Als je stapsgewijs afbouwt ? nu boven de 5 ton, over 30 jaar alle woningen ? is de schok te overzien. Het is een zure appel waar we ooit een keer doorheen moeten bijten", is Voortmans overtuiging. DuurzaaM BewusTzijn De VVD krijgt nogal eens het verwijt dat de partij zich onvoldoende inzet voor een beter milieu. Onterecht, vindt Visser. "Wij zijn voor een duurzame samenleving, maar hoeven daarbij niet het beste jongetje van de klas te zijn. Er moet oog zijn voor balans, duurzaam om het duurzaam heeft niet zo veel zin. Je moet ook kijken naar wat er in het buitenland gebeurt. Te veel restricties voor Nederlandse bedrijven zijn slecht omdat die de internationale concurrentiepositie ondermijnen, waardoor bij wijze van spreken niemand zijn geld meer kan verdienen. En dat kan nooit de bedoeling zijn", meent Visser. Het VVD-lid noemt zichzelf voldoende duurzaam bewust. Ze bewoont een nieuwbouwhuis in de stad, goed ge?soleerd met daardoor een lage energierekening. Wat vervoer betreft heeft ze een hekel aan fietsen en het openbaar vervoer; ze neemt dagelijks de auto. Voortman laat de auto bij voor- keur staan en reist dagelijks met de trein, omdat `je dat van een GroenLinkser mag verwachten', vindt ze. Ook zij woont in een nieuw- bouwhuis dat is voorzien van voldoende energiezuinige snufjes. Niet- temin blijkt ook voor haar, als milieubewuste parlementari?r, verbete- ring mogelijk: "Die zonnepanelen inderdaad, die moeten nog", sluit Voortman af. Als corporaties zich conformeren aan een woningbestand op minimaal label B, is deels vrijwaarding van de verhuurders- heffing een mogelijkheid