Volop in uitvoering 30 Artikel Volop in uitvoering John van der Rest De bouw van het groenste kantoorgebouw van Nederland is in volle gang en de realisatie van een energiezuinige hogeschool is begin februari gestart: de integrale benadering Bouwen met groen en glas (BGG) zet dit jaar opnieuw spraakmakende praktijkvoorbeelden neer. U leest er alles over in de zojuist verschenen vierde druk van het boek Bouwen met groen en glas ? in uitvoering. In de vernieuwde editie presenteren tevens toonaangevende leveranciers aan de bouwwereld innovatieve mogelijkheden met daglicht, zonnewarmte en groen. En u leest meer over het stimulerings- en onderwijsprogramma Bouwen met groen en glas 2.0. Villa Flora, het innovatie- en kenniscentrum voor de glastuinbouw op het terrein van de Floriade 2012 in Venlo. IllustratIesWestbroekenterHaar Integrale benadering "We kunnen nu beginnen." Met deze uitspraak maakte directeur Meiny Prins van Priva in een interview voor dagblad trouw duidelijk dat de inte- grale benadering bouwen met groen en glas klaar is voor een algemene brede toepassing in de bouwwereld. Frisse scholen, zuinige kassen en groene kantoren. niks nieuws volgens Prins. Haar bedrijf, gespecialiseerd in klimaatbeheersing, helpt ze dagelijks op poten zetten. naast werken `Duurzaamheid ten top, h?t paradepaard op het gebied van cradle-to- cradle bouwen en een innovatief voorbeeld met spin off in binnen- en bui- tenland'. Villa Flora spreekt nu al tot de verbeelding van architecten, advi- seurs, bouwers en groenspecialisten. De bouw van dit innovatie- en kenniscentrum voor de glastuinbouw op het terrein van de Floriade 2012 in Venlo is begonnen. Villa Flora combineert de nieuwste nederlandse technologie op gebied van klimaatbeheersing uit de glastuinbouw met het gebruik van veel glas, bloemen en planten. nieuwe illustraties in de vierde druk van het boek Bouwen met groen en glas in uitvoering geven een beter beeld van de meerwaarde van dit gebouw en de technische snufjes die in Villa Flora worden toegepast. Zo produceert het gebouw zelf energie uit zonnewarmte en biomassa. naast veel groen zor- gen onder meer Fiwihex comfort units en parabolische dakschalen met een fluoropolymer coating voor een gezond binnenklimaat en tot honderd pro- cent besparing op de energiekosten in vergelijking met een bestaand nieuw kantoor. architect J?n kristinsson ontwierp het kantoorgebouw volledig vol- gens de cradle-to-cradle principes. na de Floriade gaat Villa Flora verder als kantoorgebouw voor dienstverleners en productiebedrijven die zich richten op duurzaamheid en het integraal toepassen van groen. Economisch verstandig een tweede praktijkvoorbeeld dat het daglicht gaat zien, is het nieuwe hoofdgebouw van de Christelijke agrarische Hogeschool in Dronten. De verbeterde illustraties in de nieuwe bGG-uitgave tonen een licht, ruimtelijk gebouw binnenin een ander gebouw. uit de bijgaande uitleg blijkt dat de toepassing van een glasoverkapping, duurzame materialen en bewezen energietechnieken ? zoals warmte- en koudeopslag ? kan leiden tot een kostenbesparing van wel anderhalf miljoen euro over een periode van der- tig jaar. Duurzaam bouwen is dus ook economisch verstandig volgens de auteurs. Bouwen met groen en glas ? in uitvoering De vierde druk van Bouwen met groen en glas ? in uitvoering is een hernieuwde druk van het succesvolle boek Bouwen met groen en glas, dat eind 2007 ver- scheen. Het boek behandelt het concept bouwen met groen en glas, een manier van bouwen die optimaal gebruikmaakt van daglicht, zonnewarmte en de weldaad van groen. Het toont de vele mogelijkhe- den om groen en glas tot een integraal onderdeel van gebouwen te maken. Waarom zouden architecten, bouwers en groenspecialisten dat doen? omdat bouwen met groen en glas de kern raakt van een uiterst actueel en tevens tijdloos thema: een schoon, gezond en prettig binnenklimaat in woningen, scholen, kantoren en zorginstellingen, gecombineerd met een substantieel lager energieverbruik voor koelen en verwarmen. Isbn: 978-90-75365-94-8 auteurs: alexander van de beek en Huub ter Haar Prijs: 34,95 (incl. btw) bestellen via www.aeneas.nl of www.groenenglas.nl Atrium van de Priva Campus in De Lier, een intelligent gebouw waarin groen en glas het middelpunt vormen. Volop in uitvoering 32 Artikel aan een betere wereld, noemt ze duurzaam bouwen en inrichten een zaak van "fun" en flink geld besparen. In het boek komt het bedrijf eveneens in beeld als een toonaangevende ad- viseur. Priva legt uit dat bij de bouw van een kantoor of woning bijvoorbeeld een glazen buffer met groen uitstekend werkt. In de glazen buffer ontstaat een semi-binnenklimaat dat een dempende schil vormt rond de rest van het gebouw. Dat deze bouwmethode werkt, blijkt uit Priva's eigen gebouw. De Priva Campus in De lier (Zuid-Holland) vormt het levende bewijs van een in- telligent gebouw waarin groen en glas het middelpunt vormen. De methoden zijn volgens Priva beproefd, de technieken uitgewerkt en de terugverdientijd van de investeringen is kort. Waarom passen overheden en bedrijven ze niet standaard toe? Directeur Prins geeft het antwoord: "Het is nog steeds wachten op duidelijke overheidsregels om de duur- zaamheidslag echt te gaan maken." Innovatie van onderaf Waar de overheid het vooralsnog laat afweten in de stimulering van ener- gieneutraal, productief en gezond bouwen, zetten adviseurs en leveran- ciers zelf het bGG-concept van onderop steeds duidelijker op de kaart. Zij anticiperen op een toekomst met integrale daglicht- en groentoepassin- gen in de bouw, zo blijkt uit de nieuwe bGG-uitgave. VeluX, een internationaal bedrijf met een duidelijke visie op daglicht, frisse lucht en kwaliteit van leven, toont de Daylight Visualizer. Dit eenvoudige simulatieprogramma helpt architecten en bouwers bij het voorspellen van daglichteffecten in een ruimte ? nog voordat deze is gerealiseerd. Daar- naast ontwikkelde VeluX externe zonwering die het energie- en warmte- verlies via dakramen met wel 21 procent (afhankelijk van het type zonwe- ring of raamdecoratie) kan beperken. `binnen met het gevoel van buiten'. Dat is wat mensen voor hun welbevin- den nodig hebben, volgens kassenbouwer thermoflor. De jarenlang opge- bouwde expertise in staal-aluminium-glas combinaties van dit bedrijf is direct beschikbaar voor de ontwikkeling en realisatie van bGG-gebouwen waarin mensen wonen en/of werken. Genoemde voorbeelden zijn glazen daken en gevels voor scholen, woon- en zorgcentra, kantoorgebouwen en winkelcentra. Het bedrijf biedt desgewenst totaaloplossingen, inclusief in- stallaties voor klimaatbeheersing, zonwering, ventilatie, sprinkler en rook- en warmteafvoer. Naar een bredere aanpak De opname van adviseurs en leveranciers in de nieuwste uitgave van bGG in uitvoering geeft mede vorm aan de verbreding van de samenwerking en ontwikkeling van het concept. onder de noemer bouwen met groen en glas 2.0 werken het Productschap tuinbouw, rabobank nederland, In- novatienetwerk en partners uit het onderwijs, de overheid en bedrijfsleven samen aan een programma dat de toepassing van daglicht en groen in de bebouwde omgeving stimuleert, met als doel vitale, energie- en voedsel- leverende gebouwen in nederland te realiseren. De samenstellers van het boek leggen onder meer uit dat het Innovatie- en stimuleringsprogramma 2009-2013 van bGG zich richt op de thema's welbevinden, energie en lokale voedselproductie. Het programma wil daarbij de huidige kloof tussen groensector en bouwwereld overbruggen. bGG 2.0 tilt bouwen met groen daarom uit de tuinbouwsfeer en positio- neert het als integraal onderdeel van architectuur, bouwtechniek en bouw- methodiek. In gezamenlijke projecten, onder meer met het onderwijs, er- varen de bouw- en groensector dat winst ontstaat voor alle partijen door veel meer integraal samen te werken. In het onderwijsprogramma staat die integratie en samenwerking centraal volgens atto Harsta, oprichter van de stichting living Daylights, de regis- seur en uitvoerder van het project. Harsta: "We richten ons in toenemende mate op het reguliere onderwijs. Het is essentieel voor het succes van het programma als de nu nog vooral gescheiden werelden van bouw en groen op mbo-, hbo- en tu-niveau leren samenwerken. Daar ligt de toekomst voor diverse duurzaamheidvraagstukken. onder de noemer `groen voor rood' verzorgen we onder meer colleges over dit thema. Hiermee probe- ren we toekomstige architecten en bouwspecialisten gevoel te laten krij- gen voor groen- en glastoepassingen als oplossingen voor kwaliteitsvraag- stukken op het gebied van menselijk welbevinden, energiegebruik en voedselproductie. Het boek speelt hierbij een belangrijke rol als eye-ope- De energiezuinige Christelijke Agrarische Hogeschool in Dronten, waarvan de bouw onlangs is gestart. Volop in uitvoering 33 Artikel ner en opwarmer. Het biedt veel nieuwe inzichten en de ervaring: zo kan het ook." "We stimuleren het reguliere onderwijs ook om onder- zoeksvraagstukken rond bouwen met groen en glas op te lossen", vervolgt Harsta. "kansen die wij in de praktijk sig- naleren, leggen wij aan hen voor om als case op te pak- ken. Zo ontstaan nieuwe inzichten in de functionele waar- de en ideale omstandigheden voor groen. In een recent bGG-project voor een station, bijvoorbeeld, moeten we weten hoeveel tocht planten maximaal kunnen verdragen. Met de beantwoording van dit soort praktische vragen en meer onderlinge kennisoverdracht, kunnen bouwers met groen en glas steeds effectiever aan de slag." Mens centraal architecten vormen een essenti?le doelgroep voor bouwen met groen en glas. als ontwerpers van gebouwen spelen zij een cruciale rol in de ontwik- keling van meer groen voor rood. Harsta ziet al langer veel belangstelling uit deze beroepsgroep voor het project: "De speciale bGG-cursus in het nascholingsprogramma van de bna academie voldoet duidelijk aan een groeiende behoefte aan verbreding en diepgang. De cursus biedt een mo- gelijkheid bij uitstek om de integratie van groen en rood in de bestaande bouwwereld vorm te geven en de mens daadwerkelijk centraal te stellen op alle niveaus. sinds kort staat deze cursus daarom ook nadrukkelijk open voor groenspecialisten." "Ik wil architecten stimuleren om de mens centraal te stellen in hun ontwer- pen", vertelt Wilco scheffer van bDG architecten Zwolle en docent van de bna-cursus. "bouwen met groen en glas gaat verder dan technologie al- leen. een teler weet precies wat hij nodig heeft om zijn gewassen te kun- nen verbouwen; zijn kas staat ten dienste van zijn planten. Daar kunnen architecten veel van leren. De cursus heeft als doel hun kennis te vergroten over innovatief gebruik van groen, zonnewarmte en daglicht. Ik vind het essentieel dat architecten daar kijk op hebben, omdat een mensvriendelijk gebouw vraagt om een integrale benadering. Gewapend met de beno- digde kennis kunnen ze hun keuzes verdedigen tegenover opdrachtgevers en andere adviseurs. Zo versterken ze hun positie. Juist de wisselwerking tussen groenexperts en architecten motiveert me om deze cursus te ge- ven: zij krijgen handvatten om betere gebouwen te ontwerpen, ik krijg nog meer inzicht in de nog ontbrekende kennis over goede dagverlichte, vitali- serende en werkelijk groene gebouwen." Villa Flora combineert de nieuwste Nederlandse technologie op gebied van klimaatbeheersing uit de glastuinbouw met het gebruik van veel glas, bloemen en planten.