Foto'sKarinstroo VisiE Innovatie door transparantie 5 Visie Rens Metz "Weet je waar ik me recent meer bewust van ben geworden? Dat innovatie op het gebied van bouw en vastgoed hoofdzakelijk op techniekniveau plaatsvindt. En dan ook nog waar het details betreft. in het grote geheel is dat echter een schijntje. De grote zaken blijven onbenoemd." rens Metz verbaast zich over het gebrek aan echte innovatie in de bouwsector. "Het moet bijvoorbeeld meer gaan over verschillende verdienmodellen. Je moet niet alleen de initi?le kosten als leidraad nemen, maar je sterker richten op de exploitatie. Hoe doe je dat? Hoe moet je dat organiseren in een com- plexe omgeving als de bouw? En hoe kun je ervoor zorgen dat nieuwe ontwikkelingen toch worden doorgevoerd?" als antwoord op de laatste vraag refereert Metz aan een spel dat onlangs werd gespeeld tijdens een kennisbijeenkomst waar hij aanwezig was. "De deelnemers kregen de vraag voorgeschoteld of ze bereid waren om een nieuwe oplossing als een bestaande te accepteren. Zij moesten daarbij de belemmeringen aange- ven wanneer ze de nieuwe (nu bestaande) zouden gaan introduceren. Door dit steeds vaker te doen, sta je meer open voor veranderingen." Reden Metz weet waar hij over spreekt. na zijn opleiding tot industrieel ontwerper heeft hij een scala aan functies vervuld, zowel in de toeleverende industrie als in de bouw. Gebrek aan wederzijdse kennis bij beide partijen noemt hij als een reden voor het uitblijven van grote doorbraken binnen het bouw- proces. "De relatie tussen de partijen die bij het bouwproces zijn betrokken is gebaseerd op afhankelijkheden, en zeer zeker ook op wantrouwen. Je ziet wel veranderingen optreden, met name omdat nieuwe generaties de `oude bouwers' zijn opgevolgd, maar de structuur blijft hetzelfde; de bou- wers aan de ene kant en de andere partijen ? denk aan installateurs en toeleverende industrie ? aan de andere kant. En je ziet heel zelden een vorm van kruisbestuiving tussen die partijen ontstaan. Daardoor zijn er weinig mensen in de toeleverende industrie werkzaam met kennis over de bouw, en andersom blijven werknemers in de bouw de sector ook vrijwel altijd trouw. iedereen in de bouw van boven de vijftig is zijn carri?re bij Wilma begonnen, bij wijze van spreken. Je begint met de laarzen in de modder en klimt op die manier op de carri?reladder naar boven. aan de andere kant zijn er genoeg industrie?n die worden geleid door mensen die nog nooit achter een draaibank hebben gestaan." De bouwsector kampt volgens Metz met een gebrek aan lerend vermo- gen. "Begrijp me goed, ik heb het niet over een gebrek aan kennis, want die is vaak wel aanwezig. Het gaat om het onvermogen die kennis te de- len. of kennis wordt niet herkend als zodanig." Bij syntens werkt hij aan methoden om die kennis te kunnen delen. "Wij zijn geen kennisinstituut," verduidelijkt hij, "maar we zorgen voor de verbindingen tussen bedrijven om tot kennisdeling te komen. Wij krijgen een vraag en wij zorgen ervoor dat die vraag in het juiste netwerk terechtkomt. Via nieuwe verbindingen naar nieuwe business." Machtsverhoudingen De bouwsector is traditioneel een log apparaat, stelt de manager Bouwin- dustrie & Gebouwde omgeving. om deze status quo te doorbreken, zijn andere machtsverhoudingen nodig. "De keten is te veel versnipperd. De marges zijn daardoor een te klein deel van de totale koek. aan de andere kant is het commitment van de bouwende partijen erg beperkt, een op- drachtgever kan en moet dat afdwingen. De belangen zijn wezenlijk veran- derd. Het levensduurdenken wordt standaard. De macht van de consu- ment wordt groter. Daardoor gaat de vraagwereld veranderen. De bouwtoelevering moet daar ook op anticiperen. Wim Bakens van het CiB heeft twintig jaar geleden al in een rapport geschreven dat de toekomst aan de toeleverende industrie is. De industrie heeft weliswaar de krachten meer geconcentreerd, maar je kunt niet zeggen dat zij de regie naar zich toe heeft getrokken." Visie rens Metz Innovatie door transparantie Wilbert LeistraDe bouw is ? traditioneel ? te gesloten geweest. Dit vormt een belemmering voor innovatie, volgens Rens Metz, manager van het team Bouwindustrie & Gebouwde Omgeving bij Syntens. Hij pleit voor transparantie van het bouwproces. "Door zaken inzichtelijk te maken, weet je sneller en beter waar je voordeel kunt behalen." Innovatie door transparantie 6 Metz beweert dat de traditionele machtsverhoudingen in de bouwsector ook kunnen veranderen als er andere toetreders op de markt komen. "Voor- waarde voor deze ontwikkeling is wel dat er meer transparantie is in de processen die in de sector spelen. Vergelijk het maar met de opkomst van Funda. Die site heeft ervoor gezorgd dat de verkoopprijzen van woningen inzichtelijk gemaakt zijn, waardoor de makelaarswereld transparanter is ge- worden. De transparantie in de kosten van een woning zal in de toekomst alleen maar belangrijker worden als de energieprijzen blijven stijgen." Voortouw "toen ik vanochtend naar kantoor reed, zag ik allemaal mensen al bellend naar hun werk gaan. ik kan me niet herinneren dat wij daar zo'n tien tot vijftien jaar geleden behoefte aan hadden. Het is een voorbeeld van een ontwikkeling die leidt tot een proces dat niet te sturen valt. in dat kader vind ik het nog steeds verbazingwekkend dat Bill Gates, de grote man achter Windows, niet in internet geloofde. toch is die ontwikkeling niet te stoppen geweest. tegenwoordig zouden we niet normaal meer kunnen functioneren zonder internet." Metz benadrukt dat bij nieuwe ontwikkelin- gen iemand het voortouw moet nemen. "Degene die de oplossing ziet, moet het initiatief nemen. Die moet zich goed verdiepen in andere werel- den. Kijk maar naar ontwikkelaars en bouwers die het in deze tijd wel goed doen. Die hebben zich toegelegd op het binnenstedelijk bouwen. Bij der- gelijke complexe projecten is de knowhow van de `grote jongens' onont- beerlijk. Maar je ziet ook een andere tendens, die van het particuliere initi- atief. Daarvoor moeten conceptoplossingen worden ontwikkeld." Sneetje Huis Voor hij bij syntens in dienst trad, had Metz ook een eigen adviesbureau, MetzConsult geheten. samen met WeLL Design industrial Design, Pro- ductontwikkeling en Product Engineering heeft hij een concept ontwik- keld. "Hoe kunnen we een ??n-op-??n-oplossing bedenken voor een be- staande rijwoning? Eigenlijk vrij simpel; je `snijdt' een woning uit de rij om plaats te maken voor een lichtgewicht casco op basis van staalframe pro- fielen. Met behulp van industri?le inbouwpakketten wordt de afbouw ver- zorgd. Door de methode kreeg het al snel de naam sneetje Huis. inmid- dels heet het Vroluk Wonen", legt de mede-initiatiefnemer uit. Het idee voor Vroluk Wonen ontstond in 2007 met de marketinginsteek als leidraad, aldus Metz. "toentertijd vroegen we ons af of het mogelijk zou zijn om in ??n week tijd een nieuw huis neer te zetten ter vervanging van een bestaand huis. `Belachelijk idee', `dat is echt onmogelijk', waren veelge- hoorde reacties. Maar door de technische oplossing die wij erbij hebben bedacht, is het wel degelijk mogelijk. tussen start, sloop en de afronding van de afbouw zit een week. En bovendien is totale vervanging een kwali- tatief en financieel betere oplossing dan deeloplossingen als optoppen, het renoveren van de gevel, het vervangen van de installatie, het aanbren- gen van dak- en gevelisolatie of woningverlenging." Energie Energie gaat volgens Metz een steeds grotere rol spelen in de toekomst. "Energie wordt steeds duurder, deze ontwikkeling is niet stop te zetten. alternatieve energiebronnen worden belangrijker. Woningen zijn over pak- "Het moet meer gaan om verscHillende verdienmodellen" Innovatie door transparantie 7 Visie Rens Metz weg vijftig jaar energievoorzienend. niet alleen voor het gebruik van de woning, maar bijvoorbeeld ook voor transport. De restenergie kan worden gebruikt voor elektrische auto's voor woon-werkverkeer. Deze ontwikke- ling zal zorgen voor nieuwe producten, voor innovatieve doorbraken. Zo zal de energievoorziening moeten worden gedecentraliseerd, want de hui- zen gaan immers zelf energie produceren." Voor de bouwsector is de grote slag niet op productniveau te maken, maar op het gebied van processen, voorspelt Metz. "slimmer, sneller, transparanter en individueler. Deze kwalificaties gaan allemaal op voor de inrichting van het bouwproces. Lean Bouwen leidt tot een slimmere sa- menwerking en versnelling. BiM en ict zorgen voor het vastleggen van in- formatie op een traceerbare manier. Dit is niet alleen van belang voor bij- voorbeeld de monitoring van een woning met een experimentele installatie, maar ook voor juridische geschillen. nu moeten bij het instorten van een balkon alle tekeningen worden opgesnord om de oorzaak te kunnen ach- terhalen. terwijl het door vastlegging met behulp van BiM een fluitje van een cent is. Deze manier van het verzamelen en archiveren van data ge- beurt al lang in de auto-industrie of bij industrie?n in de foodsector. De bouw loopt daar in vergelijking hopeloos mee achter. Verder moet naar mijn mening de focus worden verlegd. allereerst meer aandacht voor de aanpak van de bestaande voorraad, maar dat geldt ook voor de manier waarop. Denk niet in blokken, maar zorg voor individuele oplossingen. De vraag moet leidend worden", besluit hij zijn betoog. Netwerk Metz heeft een groot netwerk opgebouwd in de loop der jaren, vooral ook door het lidmaatschap van de vereniging Esprithuis. "Dit platform voor spelers in de woningbouw ? dat vorig jaar is opgeheven ? richtte zich op consumentgericht bouwen, dus meer keuzevrijheid voor de bewoner in het ontwerp en de uitrusting van de woning. Hiervoor moest de woning- bouw een industrie worden met integrale oplossingen voor de individuele koper. Helaas is door de crisis de belangstelling verwaterd", aldus Metz. toch heeft het netwerk van de vereniging indirect gezorgd voor de huidige baan van Metz. "ik was op zoek naar nieuwe klussen voor mijn adviesbu- reau toen ik van syntens het verzoek kreeg om een vacature in mijn net- werk te plaatsen. De baan sprak mij zelf erg aan, vandaar dat ik eerst als interim ben begonnen en nu al meer dan een jaar met plezier aan het werk ben in deze functie. Met een aantal gelijkgestemden aan duurzaamheid werken, dat trekt mij enorm. Het voelt een beetje als thuiskomen. Lekker met ondernemers aan de slag kunnen gaan en elkaar inspireren. Dat vind ik overigens wel het sterke punt van een organisatie als syntens; cross- overs maken tussen de verschillende branches om op die manier het kennisniveau te vergroten en om waarde toe te voegen. Het vermogen om te veranderen is binnen deze organisatie ook enorm. nu de bouw- sector nog."