stippen aan de renovatiehorizon14 nr 2 2014 stippen aan de renovatiehorizon Op de landelijke beurs Renovatie staan dit jaar drie thema's centraal die kwali- teitsaanpassing van bestaande gebouwen perspectief moeten geven. Zij vormen stippen aan de horizon. Het gaat om het nieuwe samenwerken in de keten, het nieuwe denken met een centrale rol voor de gebruiker (onder andere de bewoner aan de knoppen) en levensduurdenken als drager voor een andere kijk op duurzaamheid. In aanloop naar de beurs, leest u in dit artikel een inhoudelijke toelichting op de thema's. tekst martin liebregts foto's robert aarts, renovatie 2012 DAG 1 HET NIEUWE SAMENWERKEN BEGINT MET VISIE Na de start van de grote crisis rond 2007/2008 is veel beweging ontstaan op het bouwfront. Op allerlei manieren is gezocht naar nieuwe samenwerkingsvormen, die worden aangeduid met `ketensamenwerking', `co-makership', `alliantie' of `consortium'. De meeste samenwerkingsvormen zijn gericht op het verminderen van verspilling in de keten en het beter op elkaar afstemmen van bedrijfsprocessen van de betrokkenen. Er ontstaat geen nieuwe entiteit en elke vorm van samenwerken heeft een beperkte houd- baarheidsdatum. Als je van het `nieuwe samenwerken' wilt spreken, is er meer nodig. Want tijdelijk samenwerken leidt nu eenmaal niet tot structurele verbetering en innova- tie. Zolang toeleverende industrie, bouwer, architect en adviseur blijven bij wat ze zijn, verandert er weinig. Het nieuwe samenwerken begint niet met techniek, maar met een visie op een nieuw marktaanbod. Deze visie is vooral gericht op een passend aanbod voor de gebruiker. Aanleiding voor deze gedachte was het feit dat ASML de Nederlandse Logistiek Prijs 2013 won. Op drie terreinen tracht ASML innovatie door te voeren: concurrent engi- neering, leiderschap in de supply chain, en after sales. Concurrent engineering is gericht op het verkorten van de doorlooptijd (time to market). Als ze al worden gemaakt, zijn deze producten nog in ontwikkeling. Dit wordt gedaan door zo'n 600 toeleveranciers, waarvan 10% een omzet van 80% vertegenwoordigt. Als er nieuwe entiteiten ontstaan voor de kwaliteitsaanpak van de bestaande woningbouw, kan ASML als spiegel worden gebruikt. En niet een traditionele productiepraktijk met partners in de bouw. stippen aan de renovatiehorizon nr 2 2014 15 ZES NIET TE MISSEN ONDERDELEN Naast een groot en breed exposantenaanbod, biedt Renovatie ook een uitgebreid inhoudelijk programma vol presentaties, lezingen, debatten en congressen. Stef Blok, minister van Wonen en Rijks- dienst, verricht de offici?le opening. Zes programmatips die u niet mag missen: 1 HOLLANDS-ONTWERP AWARD Voor de vierde keer wordt tijdens Renovatie de Hollands-Ontwerp Award georganiseerd. Op de gelijknamige tentoonstelling zijn alle beursdagen de beste idee?n van studerend Nederland te zien. Op de eerste dag houden de deelnemers een korte pitch voor een vijfkoppige vakjury, waarna de prijs wordt uitgereikt voor het meest innovatieve idee voor nieuwe duurzaamheid. 2 PASSIEF RENOVEREN De tweede beursdag staat in het teken van passief renoveren. In het Faay Renovatietheater vindt een opeenvolgende reeks van presentaties plaats over passief renoveren. Dit gebeurt in de vorm van inloopsessies onder leiding van dagvoorzitter ir. Chris Zijdeveld. 3 GEBRUIKERS AWARD De Woonbond zet een looproute uit volgens centrale thema's en gaat op zoek naar de meest gebruikersvriendelijke deelnemer van Renovatie 2014. Deze bezoeker ontvangt de Gebruikers Award. 4 ORAKEL VAN DELPHI De raadpleging van een orakel is een eeuwenoude manier om antwoord te krijgen op een vraag. Dit Orakel van Delphi geeft in samenspraak met een deskundigenpanel antwoord op dilemma's als de plaats die het gebruik krijgt in de renovatiepraktijk. Bewoners beoordelen het aanbod van de industrie en maken kennis met Woonconnect. 5 RENOVATIE EXPOSITIE Krijg direct bij binnenkomst op stijlvolle wijze een voorproefje van het exposantenaanbod op de Renovatie Expositie. 6 RENOVATIE ARENA De Renovatie Arena is d? centrale locatie voor kennisuitwisseling en presentatie van aansprekende renovatiepraktijken. Voor de tweede keer biedt de arena een podium aan kleine, innovatieve ontwikkelingen die de praktijk van morgen gaan verbeteren. Rondom zijn kleine podia te vinden waar marktpartijen korte presentaties geven. DAG 2 DE WEG NAAR HET NIEUWE DENKEN Nederland is bij uitstek een verenigingsland. Dat geldt ook voor de organisatie van bewoners. Ruim een derde van de huishoudens is aangesloten bij of verbonden met Vereniging Eigen Huis, De Woon- bond of de ANBO. Tezamen vertegenwoordigen zij circa 2,3 miljoen huishoudens. Deze organisaties houden zich bezig met woning, woonomgeving en het beheer ervan. Ze zijn het goud op de woning- markt, als je te weten wilt komen wat de huidige belemmeringen in de dagelijkse praktijk zijn en waar ruimte is voor nieuwe oplossingen. E?n van de belangrijkste aspecten is dat de bewoner meer de regie opeist over het eigen wonen en de kwaliteitsaanpassing. In wezen wil elke bewoner zelf aan de knoppen kunnen zitten en zijn keuze maken. In die zin is de tijd van de gaarkeuken ? waarbij een ander bepaalt wat je eet ? geleidelijk aan verleden tijd, ook op het terrein van wonen. De praktijk van het wonen zal voor de verschillende doelgroepen beter moeten worden onderzocht, zodat nog beter op het netvlies komt waar het in de bestaande woningbouw aan ontbreekt. En dan gaat het om de samenhang tussen beeld, comfort en ruimte. De innovatie die gericht is op woonsituatieverbetering, zal dit als uitgangspunt moeten nemen om sturing te geven aan het gewenste, toekomstige aanbod. Om dit te ontwikkelen, is het goed je voortdu- rend te verplaatsen in bewonerssituaties. Als dit lukt, is er sprake van het `nieuwe denken' en zitten de bewoners op termijn aan de knoppen. DAG 3 D? OPLOSSING BESTAAT NIET Het derde thema is levensduurdenken als leidraad voor de kwaliteits- aanpassing. Samen met vernieuwde vormen van samenwerken en de nadruk op het gebruik, is duurzaamheid de sturende kracht achter de aanpak van de bestaande voorraad. D? woning en d? auto bestaan niet. Het is niet het materiaal of de techniek die zorgt voor een lange levensduur, maar het nut dat het heeft voor de gebruiker. Neem de Oost-Duitse auto Trabant, die bijna onverslijtbaar was en eenvoudig te onderhouden, maar die niet beantwoordde aan de vraag van een open markt. De Trabant verdween na de Duitse hereniging in 1989 en leeft sindsdien slechts voort in een soort camp-status. Dit voorbeeld maakt duidelijk dat levensduur tegenwoordig niet wordt bepaald door enkele afzonderlijke kwaliteitsaspecten. Niet de techniek is sturend, maar de vraag vanuit de markt van vandaag, morgen en overmorgen. Dit heeft consequenties voor het denken in de tijd. Het bewust kijken naar levensduur en cycli van kwaliteitsaan- passing, zorgt ervoor dat er zo effici?nt mogelijk wordt omgegaan met de beschikbare middelen (grondstoffen en financi?n). In die zin bestaat d? oplossing niet. Als er minder gefixeerd over ??n toekomst wordt gedacht, ontstaan er vele mogelijke oplossingen die de kwaliteit nu en in de toekomst kunnen verbeteren. De basisge- dachte moet echter zijn dat nieuwe oplossingen op termijn niet onmogelijk worden gemaakt. De totale kwaliteit van de woning moet de leidraad vormen bij de keuze. Dit vereist in de eerste plaats niet rekenen, maar ontwerpen van samenhangende oplossingen. En daarbij moet het geheel meer zijn dan de som der delen. 9, 10 en 11 april Brabanthallen 's-Hertogenbosch U vindt Renda in hal 3, stand E017