12 Vitrine: lichtgewicht binnenafbouwSlim scheiden Vitrine: lichtgewicht binnenafbouw Slim scheiden Slimbouwen streeft effici?ntie, flexibiliteit en materiaalreductie na. Er is in dit kader veel aandacht voor de constructies van gebouwen. Ook gevels en installaties worden regelmatig besproken, maar hoe zit het met de binnenafbouw? In hoeverre is die nu klaar voor Slimbouwen? In dit artikel aandacht voor de laatste ontwikkelingen. FAAYViAnenBV Het KBL-systeem van Faay heeft in de plint een bekabelingmogelijkheid. Verder is het systeem voorzien van verticale leidingdoorvoeren. De wandpanelen worden op speciale `voetjes' gezet, om daarmee ruimte te cre?ren voor horizontale, vrije (elektra)bekabeling. Elektra- en dataleidingen kunnen hierdoor gescheiden worden doorgevoerd. 13Slim scheiden Vitrine: lichtgewicht binnenafbouw Jos Lichtenberg bleem waar al lang zeer goede oplossingen voor bestaan. Dat we eraan kunnen en zullen wennen wordt duidelijk als je een oldtimer met een stalen pantser vergelijkt met de in superdunne staalplaat (en deels zelfs kunststof) uitgevoerde hedendaagse heilige koeien. Denk maar aan hoe het klonk als je op een motorkap klopte of een autodeur dichtsloeg? en ook de metallic kast van de GSM blijkt bij het uit elkaar halen een vederlicht product van kunststof te zijn. Het voelt even vreemd aan, maar uiteindelijk went het en zijn we er blij mee. Leidingen De Metal Stud wanden bestaan uit lichtmetalen profielen, voorzien van een enkele of dubbele gipskarton- of gipsvezelplaat. in sommige gevallen is de spouw ter verkrijging van akoestische demping geheel of gedeeltelijk ge- vuld met glas- of steenwol. in de lichtere versies zit je dan op nog geen 30 kg/m2. een holle wand heeft verder de potentie om leidingen te bergen en bij Metal Stud gebeurt dat dan ook. Als de wand eenzijdig van beplating is voorzien, komt de elektra-installateur en monteert zijn PVC leidingen en dozen. Daarna kan de andere plaat op de wand worden geplaatst, worden de draden getrokken en wordt er afgemonteerd. in termen van Slimbou- wen (zie kadertekst) is dat echter nog niet voldoende. er is immers nog verweving van disciplines en echt flexibel is het eindresultaat ook niet, maar het is een flinke stap op de goede weg. Bij traditioneel gestapelde wanden is er geen sprake van Slimbouwen. er worden eerst leidingsleuven gefreesd en PVC buisjes geplaatst. Daarna Van oudsher bestaan binnenwanden, een belangrijk onderdeel van de bin- nenafbouw, uit circa 10 cm dikke gemetselde constructies. in kalkzand- steen of baksteen kom je dan met een aan weerszijde aangebrachte stuc- laag uit op een gewicht van zo'n 150-200 kg/m2. Dat is niet gering want het moet ook allemaal door (ondermeer) de vloeren worden gedragen. Ook die zullen daarop berekend moeten zijn en dus in veel gevallen ook zwaarder worden uitgevoerd. in de stapeltechniek hebben daarom producten als gipsblokken en cellenbeton terrein gewonnen. Het blijft stapelen, maar de elementen (blokken) zijn groter en lichter (in de orde van 80 kg/m2). Hiermee zijn de efficiency en de materiaalreductie gediend. niettemin blijven het nat- te methodes en bouwvocht heeft zo zijn nadelen. Veelal is vocht, en dan met name het (te) snel verdampen daarvan, de basis voor krimp(scheuren). Bouwvocht is in ieder geval de basis voor een winter extra stevig stoken. Daarnaast zijn deze bouwmethoden ook niet echt flexibel te noemen. Het is dus niet merkwaardig dat lichtere constructies als `Metal Stud' en ook andere systemen zoals Faay, interwand, et cetera terrein hebben ge- wonnen (Metal Stud is overigens geen soortnaam; het is een geregistreer- de merknaam van Gyproc. in de praktijk wordt Metal Stud echter vaak (ten onrechte) gebruikt als soortnaam). Vooralsnog vooral in de utiliteitsbouw, maar ook de woningmarkt lijkt rijp voor lichtere bouwwijzen. Het aan de wand ophangen van bijvoorbeeld sanitair en het anders (holler) klinken van dit soort wanden, zorgen nog voor enige rem in de woningbouw, maar de consument raakt inmiddels langzaam gewend aan holle wanden. in feite is het ophangen van voorwerpen aan een holle wand slechts een fictief pro- In deze Gyproc Metal Stud wand is voldoende ruimte aanwezig om leidingen te plaatsen. SAint-GOBAinGYPrOCneDerlAnDB.V. SAint-GOBAinGYPrOCneDerlAnDB.V. 14 Vitrine: lichtgewicht binnenafbouwSlim scheiden worden de sleuven dichtgesmeerd en vervolgens worden de draden ge- trokken en de contactdozen en bedieningen afgemonteerd. Hiermee is de kans om een installatie in ??n arbeidsgang te kunnen plaatsen helemaal verkeken. Verder is deze oplossing uiterst inflexibel. Dit hoeft niet het geval te zijn als er gebruik wordt gemaakt van holle blokken. in enkele materialen (onder andere kalkzandsteen) zijn blokken met uitgefreesde leidinguitspa- ringen ontwikkeld. Dit kan, afhankelijk van de situatie en de detaillering, een meer flexibel geheel opleveren, maar volledige indelingsvrijheid bieden der- gelijke systemen niet. Flexibiliteit Bij al de genoemde oplossingen wordt sterk vanuit de wand zelf gedacht, maar de leidingen die uit de wand komen moeten nog wel worden aange- sloten op een leidingvloer (als distributieruimte). een leidingplafond zou ook kunnen, maar dat ligt op basis van werkwijze en leidinglengtes minder voor de hand. Om tot een installatietechnische aansluiting te komen is dus nog wel wat creativiteit nodig. Het kan handig zijn daarbij een plintsysteem te gebruiken, als intermediair tussen wand en vloer. Dat is bij lichte wanden ook wat gemakkelijker verzonken te realiseren. Aan de gebruiker biedt dat flexibiliteit. Deze kan bijvoorbeeld een nieuwe wandcontactdoos aanleg- gen zonder steeds de vloerbedekking te moeten verwijderen. Bovendien kan het aantal punten of stroken waar je de vloer moet kunnen binnendrin- gen beperkter zijn. Overigens geldt dat dan met name voor de e-installatie. Voor de dikkere leidingen zoals ventilatie en riolering lukt het op deze ma- nier niet. Dikkere leidingen moeten feitelijk op meerdere plaatsen een aan- sluiting met de leidingruimte in de vloer kunnen maken. Dit om dikke plin- ten en dergelijke te voorkomen. Integrale oplossingen Wat je nu ziet is dat de lichte scheidingswanden ? die van nature al veel beter aansluiten bij het Slimbouwen ? ook gemakkelijker dan steenachtige producten, tot integrale oplossingen leiden. Met integraal wordt bedoeld dat het niet alleen op wandniveau allemaal keurig is opgelost, maar dat ook wordt gekeken naar de samenhang met andere bouwdelen zoals installa- ties en vloeren. in de lichtere wanden zijn inmiddels concrete oplossingen om een slim bouwproces te faciliteren. essentieel daarbij is dat de instal- lateur onafhankelijk van het bouwkundige deel zijn werk kan realiseren. De klant kan in dit geval voorbeeld nog tijdens de afbouw bepalen waar hij zijn elektradozen wil hebben en vervolgens op maat de aansluitingen laten re- aliseren. De installateur kan dit uitvoeren onder de voorwaarden dat hij ?f in een plint ?f in de vloer een aansluiting (stekker) op de slagader kan rea- liseren. Hij moet er dus nog bij kunnen en dat moet bouwkundig worden gefaciliteerd. Dat deze oplossing ook in de gebruiksfase flexibel is, moge duidelijk zijn. Slimbouwen tekent zich inmiddels af als een nieuwe bouwtechnische stro- ming en dat daagt bedrijven enorm uit om actief mee te denken. Dat loont de moeite want de projecten groeien in zowel omvang als aantal. Zo werd Lichte scheidingswanden van Interwand. Dit bedrijf richt zich vooralsnog met name op de utiliteitsbouw en dan met name op de sectoren kantoorhuisvesting, de gezondheidssector en de scholenbouw. interWAnDeiBerGenB.V. WWW.FerMArOCk.nl Het Fermarock binnenafbouw concept van Rockwool, Xella Droogbouw Systemen en Dingemans. interWAnDeiBerGenB.V. 15 Vitrine: lichtgewicht binnenafbouwSlim scheiden oplevering inbouw installaties gevel + dak skelet + vloer oplevering installaties inbouw gevel + dak casco begin dit jaar het Fermarock binnenafbouw concept (een gezamenlijk con- cept van rockwool, Xella Droogbouw Systemen en Dingemans) gepresen- teerd en toonde Xella Droogbouwsystemen op de Bouwbeurs in Utrecht een combinatie van een wand en topvloer, geschikt voor toepassing op de infra+-vloer. Geluid en brand De vraag die opkomt is of al dit moois uiteindelijk ook voldoet aan de pri- maire functie van een scheidingsconstructie. Hierbij gaat het toch vooral over zaken als geluidsisolatie en brandwerendheid. Het mooie is dat dit soort producten uitstekend kan voldoen aan de gangbare brandwerend- heids- en geluidseisen. De gipswereld is overigens al jaren zeer ruimhartig in het verspreiden van gegevens over lichte scheidingswanden. Weinig wanden zullen zo uitgebreid zijn getest als juist deze lichte producten. Overigens moet je eigenlijk ook hier weer op een integraal niveau naar kij- ken. Flanking- en omloopgeluidproblemen liggen bij een lichte binnenaf- bouw namelijk op de loer. Als je niet uitkijkt is het niet de wand zelf die bepalend is voor de te bereiken geluidsisolatie, maar de omweg via aan- grenzende constructies. een bekend en ook berucht voorbeeld is de ge- luidsoverdracht via plafondconstructies. Alles is oplosbaar, maar het is wel nodig tijdig dit latente probleem te onderkennen. Het is te verwachten dat in de toekomst, de informatie van fabrikanten in een 3D-samenhang ge- presenteerd zal gaan worden. Dat moet ook wel, omdat de informatie an- ders geen praktische waarde heeft. Bij het ontwikkelen van goede details is inzicht in trillingen en met name het aanleveren van in de praktijk wer- kende (en dus uitvoerbare) ontkoppelingen een absoluut vereiste. Concluderend is het duidelijk dat de trend naar een slimme lichte binnenaf- bouw is ingezet en dat fabrikanten druk doende zijn om hiervoor maatwerk- oplossingen te ontwikkelen. De eerste concrete producten zijn veelbelo- vend en bouwiQ zal de ontwikkelingen van nabij blijven volgen. Het Klik&Klaar systeem, ontworpen door Bob Verheul, maakt wijzigingen in het leidingverloop tijdens de gebruiksfase mogelijk. Deze plintgoot is erg geschikt voor toepassing in combinatie met metal stud binnenwanden. iSOleCtrABV Slimbouwen Bij een traditioneel bouwproces is de leidingtechniek verknoopt met de verschillende bouwkundige delen. tijdens de bouw moeten de verschillende bouwdisciplines hierdoor op elkaar wachten en kunnen ze elkaar voor de voeten lopen. Het fysiek en organisatorisch ontkoppelen van leidingen is volgens de Slimbouwen-strategie de sleutel tot een effici?nter en daarmee economischer bouwproces. Door de installatie- techniek een eigen plek te geven in het proces en in het gebouw, wordt industrieel bouwen mogelijk gemaakt en blijven gebouwen aanpasbaar voor de toekomst (flexi- biliteit). er ontstaat een lineair proces. kijk voor meer informatie over Slimbouwen op www.slimbouwen.nl. Tradiotioneel bouwproces Lineair bouwproces Scheidingswanden van Lafarge Gips BV lAFArGeGiPSBV