1 Renoveren als vliegwiel voor sociale verbinding 10-2-2014 Woningcorporaties kunnen renovatieprojecten beter, sneller, goedkoper en met een hogere bewonerstevredenheid uitvoeren door een goede communicatie met bewoners. Dat kwam naar voren uit presentaties en een workshop tijdens bijeenkomst `Bewoners aan de knoppen' op 4 februari in Tilburg. Huurdersorganisaties, woningcorporaties, bouwbedrijven en andere belanghebbenden hadden zich verzameld voor de door Stichting Futura en de Woonbond georganiseerde avond. Tekst Joop van Vlerken, illustraties John K?rver In een vol klaslokaal van scholengemeenschap De Rooi Pannen in Tilburg zitten alle ge?nteres- seerden bij elkaar voor een avond over de betrokkenheid van bewoners in onderhouds- en renovatieprojecten. Ieder krijgt ruim baan om te presenteren hoe hij over dit onderwerp denkt en hoe de plannen in de praktijk kunnen worden gebracht. Tijdens de eerste pre- sentatie wordt duidelijk dat de bewoners van het Liniekwartier in Breda flinke inbreng hebben gehad in de renova- tieplannen voor hun wijk. Het Liniekwartier is in de jaren vijftig gebouwd en bestaat uit eengezins- woningen en portiekflats. De bewoners zijn tijdens het renovatieproject begeleid door Inge Wiersma, woonconsulent bij AlleeWonen. "In 2003 werd besloten dat de wijk op de schop moest. Het eerste idee van de woningcorporatie en de gemeente was om de wijk voor een groot deel te slopen. Maar al snel werd duidelijk dat sloop en nieuwbouw veel te duur zou worden en ook veel bewoners zaten daar niet op te wachten", zegt Wiersma. Fatoma Dunya, 2 lid van Bewoners Belangen Commissie Liniekwartier en huurster bij AlleeWonen, vertelt dat ze zich in het begin een roepende in de woestijn voelde toen ze verkondigde dat de woningen in haar wijk behouden moesten blijven. Dunya: "Uit een enqu?te die we onder de bewoners hebben gehouden, bleek dat velen van hen de indeling van de woningen prima vonden. Ze hadden wel klachten over de staat van de woningen." In Breda was veel ruimte voor inspraak en bewoners kwamen met goede idee?n, volgens Jos Aal van de Woonbond. Hij adviseerde tijdens het renovatietraject de Bewoners Belangen Commissie. "Op suggestie van de bewoners is een groot aantal portiekflats in de wijk verkocht als kluswoning, terwijl de corporatie die in eerste instantie wilde slopen", vertelt hij. Bewoners zijn er volgens Aal trots op dat de corporatie deze suggestie van hen heeft overgenomen. Corporatiedirecteur Harry Reininga van AlleeWonen zit in de zaal en is blij dat de bewoners met het idee kwamen voor het behoud van de portiekflats. "Dat heeft geleid tot de succesvolle aanpak en het verkopen van woningen als klushuizen." Enqu?te voor bewoners Een paar honderd meter verder van het Liniekwartier werkt woningcorporatie WonenBreburg aan grootonderhoud van flats aan de Hooilaan, de Mollenberg en de Bali?ndijk. De 120 flatwoningen gaan dankzij de onderhoudswerkzaamheden van energielabel G of F naar A of B. Maurice Verschuren, woon- consulent bij WonenBreburg vertelt in de tweede presentatie van de bijeenkomst dat ook daar positieve ervaringen zijn opgedaan met bewonersparticipatie. "De aanleiding voor meer participatie was dat we het proces rond onderhoud wilden verbeteren. Daarom hebben we bijvoorbeeld vooraf een standaard enqu?te gestuurd en hebben we de bewoners een plan met keuze- mogelijkheden voorgelegd." In de zaal zitten verschillende verte- genwoordigers van huurders- organisaties die toch kritiek hebben op deze aanpak. Zij horen in de presentatie van Verschuren 3 weinig terug over de invloed van bewoners. Feicko Kooistra, projectleider grootonderhoud bij WonenBreburg, beaamt dat bewoners niet overal over mee konden denken. "De wat-vraag is inderdaad ingevuld door de corporatie, maar op de manier waarop hebben bewoners wel invloed gehad. Zo mochten zij bijvoorbeeld meedenken over de keuze voor de aannemer van dit grootonderhoudsproject", vertelt Kooistra. Belang van beleving De derde presentatie van de avond is in handen van Janneke de Cort van renovatiebedrijf KnaapenGroep en Mirjam van Keulen van Stichting De Bakkerij. De Cort ervaart in de praktijk dat bewoners vaak te laat, te weinig of ongewenst worden ge?nformeerd over renovatiewerkzaamheden in hun buurt. Volgens haar zijn drie aspecten belangrijk bij renovatieprojecten: inspraak in het ontwerp, goede communicatie met bewoners en een actieve bijdrage aan de wijk. "Een renovatie is meer dan alleen stenen en cement. Als alleen daarnaar wordt gekeken en niet naar woonbeleving, vind ik dat zonde. Na een renovatie kan de tafel nog zo prachtig zijn gedekt, als de mensen aan tafel niet met elkaar praten en de kaarsjes niet branden, ontbreekt er beleving. Vanuit deze gedachte heeft Pieter Knaapen, de vorige directeur van KnaapenGroep, Stichting De Bakkerij opgericht. Deze stichting gaat tijdens renovatieprojecten samen met professionals en bewoners tijdelijk met onderwerpen als leefbaarheid aan de slag", aldus De Cort. KnaapenGroep voert uitsluitend renovaties uit en alleen voor corporaties. Het bedrijf heeft dan ook veel ervaring met bewoners- participatie. Bijvoorbeeld de Oranjebuurt in Geldermalsen van woningcorporatie KleurrijkWonen. "De bewoners mochten zelf de keuze maken voor sloop of renovatie. Ze kozen voor renovatie en hebben uiteindelijk veel invloed gehad op hoe hun wijk eruit kwam te zien", vertelt De Cort. Renovatieprojecten zijn een kans om buurten ook op andere manieren op te knappen, vindt Van Keulen. "Renoveren kan het vliegwiel voor sociale verbinding zijn. Het is dan wel belangrijk om echt te luisteren naar bewoners om zo te achterhalen wat er allemaal speelt in zo'n buurt. Een renovatie is het uitgelezen moment om ook te kijken naar sociale cohesie, groen in de wijk, veiligheid en kindvriendelijkheid." 4 Inleven in de ander Ter afsluiting volgt een workshop- ronde. De bezoekers worden ingedeeld in vijf groepen en gaan in verschillende klaslokalen aan de slag met een rollenspel. De aanwezige huurders gaan daarbij op de stoel zitten van de corporatie- medewerkers en andersom. Zo worden beiden uitgedaagd om zich in te leven in elkaars standpunten. Jan Hartog, lid van de Klantenraad van woningcorporatie `thuis, probeert zich te verplaatsen in de denkpatronen van de corporatie- medewerker. "Ik zou willen beginnen met een enqu?te onder bewoners van de wijk. Hoe bevalt de woning en hoe hoog zijn de energie- kosten?", suggereert hij. Dr? Brekelmans van woningcorporatie Cascade leeft zich helemaal in zijn rol als huurder in. Op de vragen van Hartog antwoordt hij: "Er gebeurt hier al zeven jaar niks. Ik heb het al die tijd al koud. Ik wil gewoon een fatsoenlijk huis en dan vind ik het verder allemaal wel prima." Tijdens het rollenspel valt op hoe snel beide partijen terugvallen in hun eigen rol en hoe lastig het is om je in het denkpatroon van iemand anders te verplaatsen. Na afloop bespreken huurders en corporatie- medewerkers het rollenspel kort na. Marcel Rombouts, bestuurslid van de huurders- belangenvereniging van woningcorporatie Zayaz, benadrukt dat bewoners vaak te laat in het proces worden betrokken. Dat vindt Hartog ook. "Beslissingen moeten niet alleen van bovenaf worden genomen. Keuzevrijheid is voor huurders heel belangrijk", volgens Hartog. Brekelmans heeft af en toe twijfels als het gaat om het inlevingsvermogen van huurders. "Het gaat toch vaak over de eigen woning en niet over het belang van de hele wijk. Bewoners vinden wijkontwikkeling belangrijk, maar als er een woning moet worden gesloopt, dan liever die van de buurman dan die van mij."