partnerkeuze via speeddate nr 3 2012 21 partnerkeuze via speeddate De aanpak van de corporatie heeft niets meer met het traditionele aanbesteden te maken. QuaWonen, actief in de Krimpenerwaard, is als eerste van de experimenterende corporaties binnen het programma Slim&Snel de markt op gegaan. Als startpunt heeft de corporatie een initi?le opgave voor 240 woningen geformuleerd, waarin de opgave staat zoals de corporatie die nu ziet beschreven en welke prestaties er gehaald dienen te worden na uitvoering. Dit is geen definitief programma, maar een vertrekpunt, want voor radicale innovatie is het niet mogelijk om vooraf een definitieve vraagspecificatie te hebben. Het is lastig om iets te vragen als je nog niet weet wat alle mogelijkheden zijn. Door interactie tussen de verschillende partijen kunnen nieuwe inzichten ontstaan, waardoor aanpassingen mogelijk noodzakelijk zijn. Meedenken Wat betreft de samenwerkingspartner wordt niet gezocht naar traditio- nele aannemers. Het woord aannemer klopt namelijk niet meer bij deze opgave. De corporatie zoekt geen (bouw)partij die voorgeschreven werk wil `aannemen', maar zoekt partijen die ook willen meedenken. Daarnaast is de opgave breder dan alleen de bouwopgave. De vraag naar consortia waarin partijen met verschillende expertises zich vereni- gen, is daarom logisch. De marktpartijen moeten niet alleen een tech- Grootschalige renovaties met hoge ambities zijn nodig om de naar verhouding grote voorraad woningen uit de jaren zestig en zeventig, betaalbaar en verhuurbaar te houden voor de komende vijftig jaar. Volgens Qua Wonen is dit financieel niet meer haalbaar op de huidige wijze. door mee te doen met het experimentenprogramma Slim&Snel probeert de woningcorporatie een nieuwe aanpak te ontwikke len die moet leiden tot betere en goedkopere renovatiecon cepten die opschaalbaar zijn. een verfrissende aanpak, en binnen dit experiment lijkt alles radicaal anders te gaan. Zo ook de zoektocht naar potenti?le marktpartijen om mee samen te werken: een speeddate. tekst eefje van der werf, programmamedewerker energiesprong foto's quawonen partnerkeuze via speeddate22 nr 3 2012 nisch goede oplossing kunnen bedenken, maar ook in staat zijn kritisch te kijken naar de vraag. Bovendien moeten ze integraal meedenken met de hele opgave en met een oplossing daarvoor. SliM&Snel Doel van de Slim&Snel-experimenten is te komen tot innovatieve, inte- grale, duurzame concepten om woningen energiezuinig en comfortabel te maken, zodat deze weer verhuurbaar zijn voor een lange periode. Om tot echt innovatieve en integrale oplossingen te komen, zijn andere samenwerkingsprocessen en een andere rolverdeling nodig. E?n van de uitgangspunten van de experimenten is dat corporaties vragen naar kwaliteit in plaats van naar een specifieke techniek. Dit betekent onder andere dat de renovatieopgave niet meer wordt aanbesteed aan de hand van een bestek en selectie op basis van prijs. Er bestaat namelijk een behoefte aan samenwerkingspartners die meedenken over innova- tieve, duurzame oplossingen. Om dit te bewerkstelligen, dagen corporaties de markt uit om aan de hand van een opgavedefinitie zelf integrale oplossingen te ontwikkelen. Deze aanpak, die voor alle partijen een leerproces zal zijn, stelt andere voorwaarden aan samenwerkingspartners dan normaal. Ze moeten samen een innovatief proces in willen gaan, durven afwijken van het bestaande, ze moeten kennis en het creatieve denkproces met elkaar willen delen om zo samen een stap verder te komen richting oplossing. Hiervoor is onderlinge openheid en vertrouwen nodig. Hoe het proces van selectie en samenwerking wordt vormgegeven, verschilt per expe- riment. date GeZocht Maar een nieuwe wijze van samenwerken, vraagt ook om een nieuwe manier van de markt benaderen. Als je wilt samenwerken op basis van gelijkwaardigheid, kennis delen, samen ontwikkelen, transparantie en vertrouwen, moet er wel een soort van `klik' zijn met een partij. Een keuze kan daarom niet enkel gemaakt worden op rationeel afweegbare factoren. Net als bij de partnerkeuze voor een relatie, moet je ook hier op je gevoel afgaan. Om ook dit slim en snel te doen, heeft QuaWonen gekozen voor een speeddate. Via een contactadvertentie is een oproep gedaan voor slimme partners. De tien consortia die de corpo- ratie het beste wisten te `verleiden' met hun brief, werden uitgenodigd voor een `date'. De corporatie ontving vijftig reacties van zowel bekende partners als veelbelovende nieuwe partijen. Wat QuaWonen opviel, was de hoge kwaliteit en creativiteit van de inzendingen. "Consortia hebben zich echt uitgeleefd en zijn soms zeer letterlijk ingegaan op het speeddate-concept, met videoboodschappen, liefdesbrieven en `kusjes van anoniempje'", zegt Barbara Willems, beleidsmedewerker van QuaWonen. "Marktpar- tijen gaven achteraf dan ook aan dat een vernieuwende manier van uitvra- gen, zorgt dat je zelf creatief aan de slag wilt en anders tegen de opgave aan gaat kijken. `Date gezocht' klonk gewoon aantrekkelijk." Selectie Bij de beoordeling van de vijftig inschrijvingen heeft de corporatie geke- ken of het consortium voldeed aan de gevraagde criteria ? is het een goede samenwerkingspartner die de capaciteit heeft om de klus (bouw- technisch) te klaren? ? en of het de visie achter het project snapte. Een aantal inzenders kwam al met technische oplossingen, maar dit was juist niet de bedoeling. De technische oplossingen worden straks immers samen, met QuaWonen en bewoners, ontwikkeld. Van de vijftig inzendingen voldeden er in principe ongeveer dertig aan de voorwaar- den van QuaWonen om mee verder te kunnen. Hiervan zijn de tien beste geselecteerd, wat een mooie mix bleek te zijn van grote landelijke en kleine regionale partijen, en van verrassende nieuwkomers. ZeVen Minuten De tien geselecteerde consortia kregen tijdens de speeddate-dag elk zeven minuten om zich te presenteren, waarna de jury ? bestaand uit vier medewerkers van QuaWonen en een bewoonster ? ook zeven minuten kreeg om vragen te stellen. Volgens Willems is dit voldoende tijd om een beeld van een partij te krijgen. "Natuurlijk heb je vooraf al Scan deze code met je smartphone om te bekijken hoe op 20 juni de eerste stap van deze vernieuwende aanpak verliep. www.renda.nl E?n van de drie winnaars is ERA Contour B.V./ Fakton/ DWA installatie- en energieadvies/ INBO Alle drie de winnende consortia: Dura Vermeer Bouw/Het Facilitair Bureau/ Eneco/A3 Architecten, ERA Contour B.V./ Fakton/DWA installatie- en energieadvies/ INBO, en HEMUBO/Rudy Uytenhaak architecten/KCP/Caubergh-Huygen partnerkeuze via speeddate nr 3 2012 23 een beeld; je hebt de brief al gekregen, een aantal partijen ken je al of heb je ervaring mee, of je hebt andere projecten van ze gezien. Je gaat er dus niet geheel onbevangen in. En als er dan nog iets mist in je beeld, kun je dat juist vragen." Spannend en leerZaaM Op 20 juni waren alle consortia, bewoners en toehoorders uit het vak aanwezig in de zaal. De openheid die daarmee werd gecre?erd, zorgde voor een hoop positieve energie in de zaal. Mensen reageerden op elkaar en leerden van elkaar, ook al zijn ze in het dagelijkse leven concurrenten. Deelnemende consortia beschreven de deelname zowel als spannend als zeer leerzaam qua proces; de partijen konden zich meteen spiegelen. Ook voelden ze zich door dit fenomeen uitgedaagd om te onderzoeken hoe je jezelf als partij echt kan onderscheiden, en dit ook kort en krachtig kan overbrengen. Het was niet zo dat het laatst presenterende consortium voordeel had, want de presentaties waren vooraf al ingeleverd. Zeven minuten stonden ervoor, wat volgens de consortia weinig improvisatieruimte gaf. Er kon hoogstens geleerd worden wat je niet moest doen. Uiteindelijk had elk consortium een eigen plan en verhaal. openbaar jurydebat Aansluitend op de speeddate vond dezelfde dag nog in een openbaar jurydebat de selectie plaats van de drie winnaars. Aan de hand van de thema's Visie op samenwerking, Bewoners, Samenstelling consortium, Duurzaamheid en Innovatie, maakte de jury op gevoel een keuze voor de consortia met wie ze de beste `klik' hadden. Hoewel dit proces een beetje stuntelig begon, zagen alle partijen ook dit als een leerproces. Voor de jury was het nog een beetje onwennig om te discussi?ren in het openbaar, helemaal doordat zij haar gevoel daarbij een rol moest laten spelen. De presenterende consortia vonden wel dat ze een kijkje in de keuken kregen. Ze vonden dat ze echt inzicht kregen in wat er allemaal mee kan spelen bij een keuze, iets wat normaal achter geslo- ten deuren plaatsvindt. Willems heeft zeker leerpunten voor een volgende keer. "We hebben hiervan geleerd dat je bij het samenstellen van de jury vooral moet kijken naar competenties van mensen. Het moet je wel liggen om in het openbaar te jureren en debatteren. Dit geldt trouwens ook voor de presenterende partijen; ook zij moeten kijken naar competenties bij de keuze wie het verhaal vertelt." beWoner centraal In veel van de door de consortia gepresenteerde plannen staan de bewoners centraal. Dit is niet zo verwonderlijk, aangezien QuaWonen steeds benadrukt hoe belangrijk die samenwerking met bewoners is. Opvallend was dat hier wel heel erg op gefocust werd; dit is namelijk eigenlijk nog steeds een traditionele manier van denken, waarbij letter- lijk antwoord wordt gegeven op de vraag. Alleen is de focus verscho- ven van de woning naar de bewoners. Bewoners zijn slechts ??n deel van een integrale aanpak en integrale oplossing. De uitdaging voor consortia zit niet enkel in te komen met een oplossing voor de vraag, maar ook breder te kijken en zelfs de vraag ter discussie te stellen. Voor herhalinG Vatbaar Een aantal consortia was enthousiast over het speeddate-concept en gaf aan dat het voor herhaling vatbaar is. Dit gold zeker voor het open- bare karakter ervan, waardoor aanbieders elkaars verhaal konden horen. Het transparant maken van het besluitvormingsproces werd als zeer positief beschouwd. Zo denkt Willems er ook over. "QuaWonen is van plan een aantal kernthema's bij vervolgprojecten terug te laten komen, zoals de transparantie, elkaars verhaal kunnen horen en het openbare jurydebat. Het idee als geheel is dus prima voor herhaling vatbaar, maar of dit de volgende keer weer in de vorm van een speed- date zal gaan? Dit kan zomaar weer iets anders en vernieuwends zijn. We moeten eerst nog bekijken hoe dit proces zich verder ontwikkelt. Pas na afloop weten we of deze manier van selecteren heeft bijgedra- gen aan een geslaagd renovatieproject." In navolging van QuaWonen zullen de corporaties Stadtlander, WoonFriesland en Wonen Limburg de markt benaderen om mee te werken aan hun Slim&Snel-opgave. Hoe dit vormgegeven wordt is nog niet bekend, maar de bedoeling is dat ook dit verfrissend en anders wordt.