38 c Octrooi Bij veel innovatieve ondernemers in het midden- en kleinbedrijf leeft de opvatting dat octrooien duur zijn en weinig opleveren. "Nee", zegt Lou?t Feisser met nadruk, "octrooien zijn alleen duur als je verkeerd gebruik maakt van het octrooisysteem. En het octrooisysteem w?rdt nogal eens verkeerd gebruikt in het mkb." Een vorm van verkeerd gebruik die volgens Lou?t Feisser veel voorkomt is de ondernemer die een slimme vondst heeft gedaan, er octrooi op aanvraagt en er verder niets mee doet. "Dat kost alleen maar geld en leidt tot de misvatting dat octrooien duur zijn." Volgens de hoogleraar bieden octrooien, mits goed gebruikt, een gedegen be- scherming en zijn ze niet duur. "Voor vaak minder dan vijfduizend euro heeft een bedrijf een jaar lang zijn rechten wereldwijd gereserveerd; een jaar waarin het de marktkansen van de vinding kan onderzoeken. En als het alleen om Nederland gaat, zijn dat alle kosten om een twintigjarig mo- nopolie te verkrijgen." Mkb Lou?t Feisser laat er geen twijfel over bestaan dat het octrooisysteem be- halve voor grote ondernemingen, ook voor kleine en middelgrote bedrijven van groot nut kan zijn. "Ook voor het mkb is het een goed bruikbaar sys- teem. Voorwaarde is wel dat je het goed gebruikt. Philips bijvoorbeeld is mede groot geworden door het octrooisysteem goed te benutten en ik denk zelfs dat een onderneming die wil uitgroeien tot een groot bedrijf het octrooisysteem niet links k?n laten liggen." Lou?t Feisser stelt dat het kleinere innovatieve bedrijf zijn veelbelovende innovaties met octrooien zal moeten beschermen om kapers van de kust te houden en groei te waarborgen. "Juist bij de producten die bovenge- middeld scoren en waar de groeimogelijkheden zitten, zullen anderen de krenten uit de pap willen halen. Voor een klein bedrijf, dat vaak afhankelijk is van ??n of enkele succesvolle ontwikkelingen, kunnen die krenten van levensbelang zijn. Maakt zo'n bedrijf geen gebruik van het octrooisysteem, dan heeft het weliswaar een voorsprong in de tijd, maar de concurrent kan rustig uitkiezen welke delen van de ontwikkelingen hij overneemt. Het is zaak om juist voor die delen octrooibescherming te hebben en bij een goed gebruik van het octrooisysteem is dat goed mogelijk." Bescheiden aard De hoogleraar vindt dat er te veel octrooieerbare vindingen ongeoctrooi- eerd blijven waardoor er groeikansen blijven liggen. Dat op goed octrooi- eerbare zaken geen octrooi aangevraagd wordt, ligt aan de blijkbaar be- scheiden aard van de technicus. "Technici vinden hun eigen vindingen altijd heel gewoon en voor de hand liggend. Achter?f gezien lijkt een vinding in- derdaad heel gewoon, maar technici moeten beseffen dat als ze hun ken- nis op een nieuwe manier toepassen, er iets nieuws mee doen, het juri- disch gezien al gauw een uitvinding is, zodat het met octrooien beschermd kan worden. Beschermen kan dus veel vaker dan men denkt. Wat niet wil zeggen dat je altijd m??r octrooien moet aanvragen, maar wel dat je vaak de mogelijkheid hebt om te kiezen. Je moet dus heel bewust met die oc- trooimogelijkheden omgaan." Een vinding geheim houden als vorm van bescherming beschouwt de hoogleraar als een risicovolle optie. "Bedrijven die een goed octrooibeleid voeren, zullen dat niet, of alleen in uitzonderingssituaties doen en dan nog alleen voor een korte tijd. De enige reden om geen octrooi aan te vragen is een financi?le, maar dan nog kun je selecteren en er voor kiezen om alleen de essenti?le delen van de vinding te octrooieren. In beginsel moet je oc- trooi aanvragen op aspecten van je ontwikkeling waarvan je verwacht dat anderen die wel moeten toepassen om verder te komen. Dat zijn soms details. Maar met kleine uitvindingen kun je vaak een heel sterke octrooi- portefeuille opbouwen." Het verwerven van een monopoliepositie, met als doel het domineren van de markt, kan een bedrijf juist de greep op de zaak doen verliezen, weet Lou?t Feisser. Volgens hem is een open octrooipolitiek vaak te verkiezen boven een gesloten. "Bij een open octrooipolitiek scherm je de markt niet af, maar verleen je licenties. Je laat de concurrent tegen betaling gebruik maken van jouw ontwikkelingen. De voordelen zijn groot: je blijft marktlei- der, je voorkomt dat zij aangezet worden om soortgelijke producten te gaan ontwikkelen die misschien nog beter zijn dan de jouwe en je voor- komt dure en tijdrovende processen als ze inbreuk maken op jouw octrooi. In zekere zin controleer je op deze manier de markt. Die open octrooipoli- tiek zie je steeds vaker." Basiskennis Lou?t Feisser raadt ondernemers met een nieuwe vinding aan om te allen tijde een octrooigemachtigde in te huren en dit op het juiste moment te doen. "In het octrooisysteem zijn dat de twee belangrijkste zaken. Het juiste Octrooi cOctrooikansen voor het mkb Waardevolle octrooien kunnen geld in het laatje brengen en de groei van kleine innovatieve bedrijven versnellen. Er valt bovendien veel meer te octrooieren dan menig technicus denkt. M??r, er moet wel met beleid worden geoctrooieerd, vindt prof. mr. ir. Arnold Lou?t Feisser, hoogleraar octrooibeleid en kennisbescherming aan de Universiteit Twente en octrooigemachtigde in Amstelveen. "Hapsnap octrooien aanvragen kost alleen maar geld." Welke mogelijkheden biedt het octrooisysteem eigenlijk en wat is het nut van octrooien voor kleine en middelgrote bedrijven? Octrooikansen voor het mkb Titel 39 c Octrooi cJohan Sanches moment van inhuren is nog voordat je je vinding wereldkundig hebt gemaakt. In een vroeg stadium van een ontwikkeling kan een octrooigemachtigde al adviezen geven waarmee je kunt voorkomen dat anderen er vandoor gaan met de resultaten van jouw ontwikkeling. Hij kan ook advies geven over de ma- nier waarop het budget dat voor octrooibescherming beschik- baar is, het meest effectief kan worden gebruikt." Het inhuren van een deskundige betekent evenwel niet dat de ondernemer ontspannen achterover kan leunen. Integendeel: de verant- woordelijkheid voor het omgaan met het octrooisysteem ligt geheel bij de ondernemer, niet bij de octrooigemachtigde. "Als de ondernemer die verantwoordelijkheid niet neemt, dan be- landt hij tussen wal en schip", waarschuwt Lou?t Feisser. Want de octrooigemachtigde als ingehuurd adviseur k?n die verant- woordelijkheid niet nemen. Het is dus van groot belang dat de ondernemer het hele proces actief in de gaten houdt. De actie moet van zijn kant komen. Hij moet bepalen op welk moment hij de deskundige weer nodig heeft. Juist om die reden moet hij over enige basiskennis beschikken." "Hoewel het voor een klein bedrijf vaak niet mogelijk is om ac- tief een volledig octrooibeleid te voeren, zou het wel met beleid octrooien kunnen aanvragen, meent Lou?t Feisser. "De ideale situatie is volgens mij dat de mkb-ondernemer een zekere ba- siskennis heeft van het octrooisysteem. Die kennis hoeft niet groot te zijn, maar de mkb-ondernemer moet wel zijn weg kun- nen vinden in het octrooisysteem en zich goed bewust zijn van de mogelijkheden en de onmogelijkheden." b x Professor Lou?t Feisser heeft zijn ervaring die hij bij zowel grote bedrijven als het mkb heeft opgedaan op schrift gesteld in het boek `Octrooibescherming: Handboek voor het midden- en klein- bedrijf'. Meer informatie over dit boek en de auteur is te verkrijgen via de site: www.octrooibescherming.nl x Orde van octrooigemachtigden: www.octrooigemachtigde.nl