Multifunctioneel gevelelement 30 Artikel Het doel bij de ontwikkeling van de Jackbox was een multifunctioneel ge- velelement te maken waarbij specifiek gekeken werd naar nieuwe ontwik- kelingen op het gebied van productietechnieken en materialen. De ontwik- keling van de Jackbox is een samenwerking tussen de TU Delft en de Hogeschool van Detmold voor Architectuur en Interieur in Duitsland. Het project is geleid door de Facade Research Group van de TU Delft (prof. Ulrich Knaack, Marcel Bilow en Tillmann Klein). Door de hulp van diverse gespecialiseerde bedrijven uit verschillende industrie?n, zoals de sand- wichbouw, de vezelbetonbouw en de transportindustrie, werd het mogelijk het paviljoen te realiseren. Dit resulteerde uiteindelijk in een sandwichele- ment met de volgende opbouw: Een buitenhuid van 1.5 mm glasvezelversterkte kunststof ter bescher- ming tegen de elementen; Een 8 cm dikke sandwichkern van PS-schuim, tevens dienend als ther- mische isolatie; Een binnenhuid van 15 mm van vezelversterkt beton met ingestorte kunststof klimaatmatten. Hierdoor kan de betonmassa tevens als warmtestraler worden gebruikt. Multifunctioneel gevelelement Vroeger waren we van mening dat gebouwen het beste massief uitgevoerd konden worden in verband met de constructie en het binnen klimaat. Tegenwoordig is het door het toepassen van innovatieve materialen en nieuwe tech nieken ook mogelijk om lichtere producten te maken van vergelijkbare kwaliteit. Deze zijn bovendien beter industrieel te vervaardigen wat ze economisch interessant maakt. De Jackbox is hiervan een goed voorbeeld. Bij dit gevelelement worden de bekende eigenschappen van de sandwichbouw, licht en sterk, uitgebreid met onder andere massa en temperatuurregelende elementen ter verbetering van het comfort. Multifunctioneel gevelelement 31 Artikel Prof. dr. ing. Ulrich Knaack Ulrich Knaack is werkzaam als professor aan de faculteit Bouw- kunde aan de TU Delft en aan de Fachhochschule Lippe und H?xte in Detmold, Duitsland. geld. Het team is hierbij ondersteund door de firma Arthermo die zich al jaren bezighoudt met dergelijke technieken. De losse gevelelementen zijn met deklijsten gevoegd en afgedicht. Inge- legde aluminiumprofielen dienen als water- en vochtafvoer. Als raamkozijn zijn producten van de firma Happich uit de automobielindustrie toegepast. De groeven voor deze kozijnen zijn tijdens het frezen meegenomen in het productieproces. Om dit experimentele paviljoen af te sluiten zijn de geopende zijden met polycarbonaat doppelstegplaten als doordraaiende deuren uitgevoerd. Deze deuren zijn met behulp van een doorlopende siliconenvoeg vastge- zet. Deze voeg functioneert tevens als scharnier. De buitenhuid van het paviljoen is door de kunstenaar Klaus Richter met een grote clownskop vormgegeven. De kop strekt zich uit over het gehele paviljoen, zich vastgrijpend aan elk gebouwonderdeel. Hiermee geeft hij de toon aan van het integreren en koppelen van functies en hoe het `klassieke onderscheid' tussen bouwdelen is verdwenen. De Jackbox is in verschillende stadia geproduceerd bij verschillende bedrij- ven. Als eerste bij de firma Pecocar in het Overijsselse Albergen, waar de polyester buitenhuid is geproduceerd voor op de sandwichkern. Dit is ge- daan met behulp van een vacu?mpersmethode. De elementen zijn als grootformaat geproduceerd om vervolgens de gewenste vorm in en uit te frezen. Door infrezingen direct mee te nemen is het tevens mogelijk de wand in de gewenste vorm te buigen. Nadat het element in de juiste vorm is gefixeerd, wordt de vezelversterkte betonnen binnenschaal aangebracht. Dit gebeurde bij de firma Durapact in D?sseldorf. Door de toepassing van textielversterkt beton aan de binnenzijde van het paviljoen is een thermische massa gecre?erd. Natuurlijk is qua gewicht en logistiek een glasvezelversterkt polyester sandwich paneel beter, maar een nadeel hierbij is dat het zich dan te snel aan de buitentemperatuur aanpast. Door de massa van het beton kan de opwarming van de binnenruimtes worden verminderd. Door 's nachts de ruimtes te ventileren met koelere buitenlucht verbetert het comfort overdag. Daarnaast kan door de inge- storte klimaatmatten de stralingswarmte en -koeling actief worden gere-