Multifunctioneel Centre Court 26 c Artikel Spectaculair diafragmadak cMultifunctioneel Centre Court Met een simpele druk op de knop moet het dak zich in no time gaan sluiten. Dan waaieren de zes bloembladeren als een diafragma dicht en kan de wedstrijd ook bij regen doorgaan. "Ingewikkeld maar wel leuk!" Zo kwalificeert Mosh? Zwarts zijn ontwerp voor het Tennis Centre Court, een nieuw tenniscentrum dat in Amersfoort gebouwd gaat worden. Constructief en akoestisch zal er nog flink wat gerekend moeten worden om het spectaculaire dak gerealiseerd te krijgen. ZwartS&JanSmaarchitecten Multifunctioneel Centre Court 27 c Artikel het centre court is het middelpunt van een nieuw te bouwen tennis centrum, het eerste van deze omvang in nederland. hier gaan tijdens de Dutch Open de belangrijkste wedstrijden gespeeld worden door spelers uit de top van de wtalijst. hier gaat ook de top van het nederlandse bedrijfs leven makelen en schakelen. Dat vraagt om allure, hoogstaande kwaliteit en comfort. het ontwerp van mosh? Zwarts van het amsterdamse bureau Zwarts & Jansma architecten voldoet aan al die eisen. het paddestoelvor mige gebouw is de icoon van het tenniscomplex dat in de noordwestoksel van het knooppunt hoevelaken gebouwd gaat worden. Multifunctioneel het is een groot complex dat naast een opleidingscentrum met twaalf bin nenbanen en dertien buitenbanen en een mega parkeervoorziening voor maar liefst 3.500 auto's ook tal van andere voorzieningen heeft. Zwarts: "Omdat een dergelijk complex met uitsluitend het houden van tennistoer nooien niet rendabel is, moeten er het hele jaar door ook andere activiteiten kunnen plaatsvinden, onafhankelijk van elkaar. in het centre court kunnen bijvoorbeeld opera's, popconcerten of toneelproducties worden georgani seerd maar ook bijvoorbeeld het kerstcircus of een belangrijke bokswed strijd." Zwarts heeft voor al die opties indelingsvarianten ontwikkeld om zo, afhankelijk van de activiteit, de reguliere opstelling van 8.000 zitplaatsen aan te passen en op te schroeven tot maximaal 9.000. Om het centre court multifunctioneel te maken moet het dak zowel open zijn als regen en lichtdicht, waarbij er ten behoeve van muziekactiviteiten ook hoge eisen worden gesteld aan de akoestiek. Eivorm De eivorm die het centre court karakteriseert, is volgens Zwarts een lo gisch gevolg van de vraag: een centraal veld waaromheen oplopende tri bunes die aan iedere individuele bezoeker maximaal zicht bieden op het cTom de Vries spel. "het concept is een membraam dat als schaalvorm uit zich zelf al blijft staan. Vroeger werd die techniek al toegepast in een uitvoering van beton, maar dat is tegenwoordig veel te duur. nu hebben we een buisconstructie gemaakt die in essentie als schaal werkt" vertelt Zwarts. het driedimensio nale stalen vakwerk volgt de vorm van de gevel en het dak en door de tri bune en de vloeren aan deze constructie te hangen is het aantal benodigde kolommen beperkt. Deze techniek, waarbij gebogen, diagonaal geplaatste buizen elkaar in vormvaste verbindingen ontmoeten, gebruikt het bureau ook in het ontwerp van `de netkous', de spectaculaire staalconstructie die onderdeel is van de randstadrail, de nieuwe lightrailverbinding tussen Den haag, Zoetermeer en rotterdam. maar het principe is bijvoorbeeld ook terug te vinden in de conusvormige Swiss re tower die norman Foster in Londen bouwde. Locatie toen Zwarts & Jansma architecten in 2005 van Krijco casino's en Leisure uit amers foort het verzoek kreeg om een ontwerp te maken voor een nieuw `tennishart voor nederland', was een definitieve locatie nog niet bekend. het moest in ieder geval in de buurt van amersfoort zijn. na overleg met de gemeente is een geschikte en goed bereikbare locatie gevonden nabij het knooppunt hoevelaken (a1 en a28), aan de zijde waar de nieuwste woonwijk Vathorst zich thans ontwikkeld. De twaalf meter hoge dijk die als geluidwering langs de snelwegen is aangelegd is een van de uit gangspunten geworden in het aangepaste ontwerp. het dak van het totale complex, waarin een vier lagen hoge parkeergelegenheid voor 3.500 auto's, bevindt zich nu ter hoogte van de kruin van de dijk. het opvallend vormgegeven centre court torent daar bovenuit en is zo vanuit alle aanrijrichtingen goed zichtbaar. ZwartS&JanSmaarchitecten ZwartS&JanSmaarchitecten Multifunctioneel Centre Court 28 c Artikel Diafragma het bolle dak van het eivormig volume heeft een ronde opening met een diameter van circa 36 meter. Deze opening is bij regen (in geval van tennis) of bij voorstellingen te sluiten. hiertoe is een spectaculaire constructie ont wikkeld waarbij rond zes op de binnenring geplaatste scharnierpunten evenzoveel afzonderlijke dakvlakken kunnen draaien en zo de dakopening als een diafragma kunnen sluiten. Deze van transparant plaatmateriaal sa mengestelde dakelementen zijn min of meer driehoekig waarbij de gebo gen lange zijde een straal heeft die gelijk is aan de onderlinge afstand van de scharnierpunten. De gebogen korte zijden hebben een straal gelijk aan die van de dakopening (achttien meter). Op die wijze sluit het element, zowel in open als in gesloten toestand, precies aan op de binnenring. Uiteraard is het van groot belang dat de bolvorm van het gebouw over het deel waar de dakelementen bewegen overal dezelfde straal heeft. naast het scharnierpunt worden de beweegbare dakelementen gedragen door gebogen spanten. Deze spanten, voorzien van een rail waarover de lange zijde loopt, ontmoeten elkaar in het hart van de dakopening. Dat zij bij zon neschijn een schaduw werpen op speelveld en tribune wordt door de ten nisbond geaccepteerd. hoewel de constructie enerzijds heel licht moet zijn om bij regen een snelle sluiting mogelijk te maken (Zwarts denkt aan twintig seconden), moet zij anderzijds ook voldoende sterk zijn om niet alleen het eigen gewicht maar ook de voorkomende sneeuwbelasting te kunnen dra gen. Zwarts is ervan overtuigd dat zijn ontwerp uitvoerbaar is ofschoon hij tegelijk aangeeft dat er nog wel flink aan gerekend zal moeten worden. Licht- en waterdicht Bijkomend aspect is dat het afsluitbare dak niet alleen waterdicht moet zijn maar desgewenst ook lichtdicht. Om die reden is in het ontwerp voorzien in een extra diafragma van verduisterend materiaal dat onder het dak hangt en in principe identiek is aan het erboven gelegen transparante waterdich te diafragma. Beide diafragma's moeten onafhankelijk van elkaar bediend kunnen worden. afgezien van de al genoemde eigenschappen (licht en waterdicht) zal voor de definitieve materialisatie nog het nodige onderzoek moeten worden verricht. Daarbij zullen onder meer de akoestische eigen schappen van het binnendiafragma van belang zijn om zo een fatsoenlijke geluidskwaliteit te krijgen bij muziekvoorstellingen. Vooralsnog heeft mosh? Zwarts hier nog even de tijd voor want de oplevering staat voorlopig ge pland in 2009, een mooi moment als amersfoort haar 750 jarig bestaan viert. b Projectgegevens Project: tennis centre court, amersfoort Opdrachtgever: tennisstadion amersfoort BV / Krijco casino's en Leisure, amersfoort Hoofdgebruikers: Dutch Open tennis amersfoort en Koninklijke Lawn en tennis Bond (KnLtB) Ontwerp: Zwarts & Jansma architecten, amsterdam Adviseurs constructies en andere disciplines: nader te bepalen Bruto vloeroppervlak: 150.000 m2 Start ontwerp: 2005 Geplande oplevering: 2009 ZwartS&JanSmaarchitecten Het dak van het Centre Court heeft een ronde opening met een diameter van circa 36 meter. Deze opening kan met een druk op de knop sluiten als een diafragma.