artikel manifest www.renda.nl manifest In de dagelijkse praktijk van de aanpassing van de bestaande woningvoorraad is er nog weinig vastgelegd over de eisen die eraan gesteld kunnen worden. Manifest, Renovatievisie 2050 is samengesteld om hier een eerste, gemeen- schappelijke stap in te zetten. Zeventien vertegen- woordigers van de toeleve- rende industrie ? die samen met adviseurs de Coalitie Bestaande Woningbouw (CEBEWE 2050) vormen ? laten in dit boek zien wat hun visie is op de aanpas- sing van de bestaande woningbouw en wat hun aanbod is, gespecificeerd naar de verschillende exploi- tatieperiodes vijftien, dertig en vijfenveertig jaar. tekst wilbert leistra De titel Manifest, Renovatievisie 2050 moet volgens de samenstellers van BouwhulpGroep niet worden gezien als een voorspelling van de toekomst. Ze zien het als een startpunt voor de visieontwikkeling, de innovatie en de vernieuwde praktijk van kwaliteitsaanpassing. Daarom wordt de horizon bijna twee generaties verder gelegd. Kwaliteitsaan- passing kan immers niet zonder een visie op de toekomst. Daarom komt ook het thema levensduurdenken voortdurend terug in het boek. En als het over duurzaamheid gaat, moet er volgens de samenstellers vooral meer oog zijn voor de langere termijn. LEvEnsduuRdEnkEn De lezer krijgt als eerste een inleiding in levensduurdenken voorgescho- teld, een hoofdstuk verder uitgewerkt tot levensduurdenken over de bestaande voorraad. De invloeden van het energieverbruik wordt aan de hand van vijf thema's uitgewerkt: `wooncultuur en het energiever- bruik', `oog voor de mogelijkheden van het bestaande', `woonlasten versus milieu', `een goed aanbod' en `het draait om het proces'. Het hoofdstuk sluit af met een uitgangspunt voor verandering. De samen- stellers bepleiten dat vanuit de vraagstelling en het gebruik het nieuwe aanbod zich moet ontwikkelen. `Laten we stoppen voortdurend nieuwe processen en stroomschema's te maken, maar ons richten op het in kaart brengen van de dagelijkse praktijk en van daaruit vraag en aanbod met elkaar ontwikkelen', luidt de oproep. In het vierde hoofdstuk pogen de schrijvers naar eigen zeggen de hocuspocusverhalen over duurzaamheid te vermijden. Ze willen in deze beschouwing op zoek naar de eenvoud van duurzaamheid en het feno- meen terugbrengen tot de dagelijkse praktijk. Dit wordt onder andere gedaan met behulp van een duurzaamheidtoets, waarbij de belangrijk- ste maatregelen, respectievelijk prestaties die verband houden met de kwaliteit(aanpassing) van een woning, worden langs de `duurzaamheid- lat'gelegd en zo getoetst. PREstatIEs Voordat de prestaties van een woning kunnen worden beoordeeld, moet eerst de vraag worden beantwoord uit welke onderdelen een woning of woongebouw is opgebouwd, die voorzien in een specifiek gebruik en een relatief autonome levensduur kennen. Dit denken in componenten komt aan bod in het vijfde hoofdstuk en is wezenlijk om te bepalen op welke wijze de bouw, de aanpassing en het gebruik van een woning kan bijdragen aan de gewenste duurzaamheid. Maar niet alleen de technische kwaliteit is van belang, zo betogen de samenstel- lers, zeker zo belangrijk zijn de ruimtelijke kwaliteit en woninggrootte in relatie tot de grootte van de huishoudens. Overzichtelijk wordt per component uiteengezet waar het aan moet voldoen bij een levensduur- verlenging van respectievelijk vijftien, dertig en vijfenveertig jaar. OPLOssIngEn De zeventien marktpartijen uit de Coalitie Bestaande Woningbouw (CEBEWE 2050) leveren een belangrijke bijdrage aan het Manifest. Elke marktpartij geeft een voorbeeld van de mogelijkheden bij exploitatie- perioden van vijftien jaar (conserveren), dertig jaar (renoveren) en vijf- enveertig jaar (transformeren). De mogelijkheden zijn gerangschikt per component; dak, gevel, casco, installaties, keuken-douche-toilet, plat- tegrond, directe woonomgeving, gemeenschappelijke ruimten en gemeenschappelijke installaties. HandEn En vOEtEn Het Manifest Renovatievisie 2050 moet worden gezien als een poging van de samenstellers en de zeventien marktpartijen om de discussie over kwaliteitsaanpassingen in de bestaande woningbouw handen en voeten te geven. Als volgende stap staat het gezamenlijk opstellen van een programma voor innovatie op de agenda. Het laatste hoofdstuk ? De horizon van 2050 ? poogt hiervoor een bescheiden begin te maken.