lessons learned36 nr 4 2015 lessons learned tekst evamarije smit WE ZIJN GEEN POLITIEMAN Bureau Monumenten en Archeologie en de Commissie voor Welstand en Monumenten in Amsterdam willen graag aan de voorkant van het renovatieproces worden betrokken, net als andere partijen bij ketensa- menwerking. Dat is ??n van de uitkomsten van het Rendakaffee van 10 september in de hoofdstad, dat georganiseerd werd in samenwer- king met Sto Isoned. Hans Boonstra van Bureau Monumenten en Archeologie ging gretig in op de uitnodiging van Renda om deel te nemen aan de discussie. Hij wil dat bouwers, corporaties en architecten een ander beeld krijgen van zijn beroep. "Het is niet onze hobby om lastig te zijn. Mensen vinden dat wij in onmogelijkheden denken, maar mijn boodschap is: kijk naar de mogelijkheden, niet naar de onmogelijkheden. Beschouw ons niet als soort politieman, zie ons als adviseurs", verzoekt hij. Boonstra, die ook lange tijd voor een corporatie werkte, realiseert zich dat zijn huidige werkgever in het verleden wellicht te weinig communiceerde dat zij er is om mee te denken en innovaties te stimuleren. Het Rendakaffee werd Ook de afgelopen maanden was Renda weer in het land te vinden. Onder meer in Amsterdam en Den Haag. Voor wie er niet bij kon zijn, zetten we de belangrijkste leerpunten op een rijtje. LEERPUNTEN 1. Ga uit van de mogelijkheden in plaats van de onmogelijkheden; betrek Commissie Welstand en Monumenten en Bureau Monu- menten en Archeologie aan de voorkant van een renovatie bij het ontwikkelen van nieuwe producten en mogelijkheden. 2. Stap af van de gedachte dat de combinatie van het verbeteren van het uiterlijk en de verduurzaming te duur is. 3. Zorg voor gelijkgezinden in een bouwteam voor de renovatie van een rijksmonument; onderken de waarde van een rijksmonu- ment; het is maar een heel klein percentage van de bestaande bouw met grote cultuurhistorische en economische waarde (toerisme). 4. Voor bewoners heeft karakteristiek vastgoed (met en zonder monumentale status) een grote waarde. gecombineerd met een wandeling naar de Bosleeuw (geen monumen- tale status) en Koningsvrouwe (een rijksmonument). Twee wooncom- plexen die vanwege hun status op verschillende wijze gerenoveerd werden. lessons learned nr 4 2015 37 DURF EERLIJK TE DELEN Op 8 oktober beleefde Renda een inhoudelijke sessie over prestatiegericht uitvragen gecombineerd met de ambitie NOM. Tijdens de sessie met ruim vijftig Renda- leden en -partners legde woningstichting SSW De Bilt en het consortium De Verduurzamers een opvallende eerlijkheid en openheid aan de dag. Zo zei Jeroen Osenbach van agNOVA architecten: "Je bouwt een relatie op met bewoners, je (potenti?le) opdrachtgever en zelfs met je concurrenten terwijl je nog niet weet of je de opdracht krijgt." Zijn partner in het consortium, Rob Withaar van Talen Vastgoedonderhoud voegt daaraan toe: "Het geheim van het succes berust op een goede chemie tussen individuele personen en het lef om echt eerlijk en openhartig je kennis te delen." Woningstichting SSW De Bilt riep marktpartijen op 64 portieketageflats te verduurzamen naar NOM en de flats een modern uiterlijk te geven, passend in de omgeving. Bovendien moesten de bewoners een belangrijke rol krijgen in de proces, aldus Sylvia Janssen, teamleider Wonen bij SSW: "Wij zijn altijd bezig met het oplos- sen van technische problemen en vergeten de bewoners. Dat moet afgelo- pen zijn." Negen partijen reageerden; acht werden er uitgenodigd voor een dialoogsessie en een 1 op 1 interview. Drie consortia, waaronder De Verduurzamers waren door naar de laatste ronde. (lees ook Cultuurveran- dering Gevraagd. pag 21). Voordat de opdracht definitief zou worden vergeven, kregen de drie consortia de gelegenheid hun idee?n aan de bewoners voor te leggen. De elkaar beconcurrerende partijen zaten tijdens deze sessie bij elkaar in de zaal. Gerrit Versteeg, procesmanager Vastgoed Ontwikkeling bij SSW: "Niemand kon zijn kaarten tegen de borst houden." TAAKSTELLEND BUDGET Er was aan de voorkant geen taakstellend budget vastgesteld door de corporatie. Versteeg: "We dachten in eerste instantie laat ze maar met een mooi plan komen en daarbij hun prijs noemen. Dan loop je niet het risico dat aanbieders naar ons bedrag toe werken zonder dat het meer- waarde heeft." Echter, vertelt Versteeg, bleek gaandeweg dat NOM niet voor beide portiekflats haalbaar was; een ervan is label A gewor- den. "Toen merkten we dat het beter was om juist wel het budget te noemen, omdat de drie concurrenten dan toch zoveel mogelijk gingen aanbieden voor dat bedrag", aldus Versteeg. Behalve een mooie opdracht die januari 2016 van start gaat en voor de zomer wordt opge- leverd heeft het consortium De Verduurzamers ook veel geleerd van dit type uitvraag. Ramon Zijderveld, directeur Renovatie, Beheer en Onder- houd Heijmans blikt terug: "Het was een intensief traject, maar daar- door hebben we nog veel meer betrokkenheid bereikt met bewoners, de corporatie en met onze onderaannemers. De kern van ons consor- tium heeft elkaar ook nog beter leren kennen. Dat draagt weer bij aan ons doel om projectoverstijgend te kunnen werken." LEERPUNTEN 1. Deze uitvraag wordt gedreven door klanttevredenheid, in tenderfase, tijdens en na de renovatie. 2. Met deze uitvraag krijgt de corporatie `echt waar voor haar geld'. Dat draagt bij aan betaalbaarheid van wonen. 3. Een functionele uitvraag past bij verschuiving taken van opdrachtgevers naar opdrachtnemers en kan gekoppeld worden aan onderhoud en risicomanagement van gebouwen. 4. Geeft consortia de ruimte te innoveren. Bijvoorbeeld de eigen kijk van De Verduurzamers op NOM en hun oplossing voor de opslag van zonne-energie mbv BlueGen.