Leren communiceren 42 Paradox Dat de aannemer schuld heeft aan de traditionele manier van werken, daar kan ik voor een deel wel in meegaan. Wij participeren immers in het proces, dus dragen we ook verantwoordelijkheid. Maar dat wij er baat bij zouden hebben, dat gaat me te ver... Hoe zou de aannemer baat kunnen hebben bij het huidige imago van de bouw? Of bij de afschuifcultuur? Of bij de enorme faalkosten (8-12%) of het bedroevend lage rendement (2-3%)? Een rendement dat mijns inziens trouwens in geen verhouding staat tot de risico's die we lopen. Een bedrijfstak met de omvang van de bouw met daarin veel behoudende spelers, die bol staat van de hi?rarchische verschillen en tegengestelde belangen, waarbij de laagste prijs vaak het belangrijkste gunningscriterium is ?n waarbij vaak te weinig vertrouwen is, kan nou eenmaal niet innovatief zijn! Hoe hebben we het ooit zover laten komen...? Complexiteit Het probleem zit `m wat mij betreft in de toegenomen complexiteit van de procesinformatie. Toen Filippo Brunelleschi (1377-1446) startte met de bouw van de koepel van zijn Santa Maria del Fiore in Florence, vervulde hij naast de rol van ontwerper ook die van aannemer, opzichter en uitvoerder. Naast het ontwerpen zocht hij de juiste vaklieden bij elkaar, controleerde hun werk, stuurde tijdig bij en bedacht ter plaatse oplossingen als de situ- atie daarom vroeg. Het bijzondere van deze rol was dat alle onderdelen die benodigd waren om tot de uiteindelijke realisatie van een gebouw te ko- men, bij ??n persoon lagen. De procesinformatie was toen zo dat deze door ??n (briljante) persoon viel te managen. Dat kun je van de bouw van vandaag de dag niet meer zeggen. De totale informatie die benodigd is om zelfs een gemiddeld gebouw tot stand te laten komen, is zo complex geworden dat tientallen specialisten nodig zijn om dat hele proces enigszins in goede banen te leiden. Deze versnippering gaat maar door, omdat alleen een specialist de hoogste kwaliteit tegen de laagste prijs kan leveren. Ondertussen heeft met de traditionele communi- catiemethoden niemand meer het volledige overzicht. Communicatie De vraag naar perfecte communicatie, correcte, eenduidige, transparante in- formatie die voor alle betrokkenen te begrijpen is en die altijd en overal toe- gankelijk is, neemt alleen maar toe. Tegelijkertijd neemt ook de vraag naar een zo snel mogelijke (maatwerk)levering tegen zo laag mogelijke kosten toe. Als miscommunicatie het probleem is van de bouwsector dan is correcte communicatie dus de oplossing! De auto- en vliegtuigindustrie zie ik in dit verband als sectoren waarin de industri?le benadering op het gebied van de bundeling van procesinformatie al decennia geleden is ge?mplemen- teerd en die zich verder hebben ontwikkeld. Het resultaat? Steeds goed- kopere producten, die steeds meer kunnen en steeds meer klantspecifieke wensen hebben. Door een andere wijze van samenwerken, waarin het pro- ces leidend is, komen ze in deze sectoren gezamenlijk tot hoogwaardig technologische producten. Als communicatiemiddelen worden geavan- ceerde 3D-ontwerp- en productietechnologie?n toegepast die in die bran- ches gemeengoed lijken te zijn. Ontwerp en uitvoering van (half)fabrikaten liggen daar vaak bij ??n partij. Dit in tegenstelling tot de bouw. Gelukkig hebben deze toepassingen sinds kort ook de bouw bereikt. Anders De keuze om ons eigen bedrijfspand op een andere wijze te realiseren is niet vrijblijvend, maar eerder noodzakelijk. Het is de enige mogelijkheid die ikzelf krijg, bijna net als Brunelleschi, om in het bouwproces vanaf begin (het initiatief) tot aan het eind (de oplevering/het gebruik) aan het roer te staan. Niet dat ik denk de wijsheid in pacht te hebben, maar alleen op deze manier kan ik invloed uitoefenen op de kwaliteit van het te realiseren pand en het proces daartoe. Paradox: traditioneel vs industrieel Leren communiceren De bouwsector is traditioneel ingesteld en omdat tijdens het proces iedereen van elkaar afhankelijk is, moet iedereen op elkaar wachten, met alle nadelen van dien. Als schuldige wordt steevast de aannemer genoemd. Dit zou de enige zijn die baat heeft bij de traditionele manier van werken. Als oplossing voor alle problemen wordt industrieel bouwen genoemd, maar is het wel zo eenvoudig? Aan het woord Jan Willem Ponj?, een aannemer die meestal traditioneel bouwt, maar zijn eigen bedrijfspand industrieel wil realiseren. Leren communiceren 43 Paradox Jan-Willem Ponj? Jan-Willem Ponj? is directeur van Bouw- bedrijf Ponj? in Handel. Info: www.ponje.nl. De bouw is er aan toe om het op een aantal fronten `anders' te gaan doen, of misschien beter gezegd: ?k ben er aan toe om het op een aantal fronten `anders' te gaan doen. Dat `anders' vraagt in mijn beleving om een reorga- nisatie van de bestaande communicatiehouding van alle betrokkenen in het proces. De aloude wijze van communiceren in de bouw in relatie tot de huidige tijdgeest heeft, met al zijn (on)mogelijkheden, zijn langste tijd ge- had. De alternatieven zijn al voorhanden. Het is in het belang van de ge- hele sector om dit met elkaar op te pakken, zodat de weg ernaar toe zo kort mogelijk is. Dan kunnen we tenminste onze tijd weer besteden aan het leveren van ?chte toegevoegde waarde. Ik ben er van overtuigd dat de bouwsector, onder de juiste voorwaarden, ook een stap in de richting van de auto- en vliegtuigindustrie kan zetten. Of mij dat met het eigen bedrijfspand al gaat lukken is natuurlijk de vraag, maar met de faalkosten (2-3%) en het rendement (8-12%) van de auto- en vliegtuigindustrie, is het de moeite waard om het eens wat minder traditio- neel te proberen! Daarnaast past het `industrieel-bouwen' als gebouwconcept bij de ge- dachte die ik heb ten aanzien van de functionaliteit en flexibiliteit die gebou- wen aan haar gebruikers moeten kunnen bieden. Ik werk nu zelf circa acht jaar in de bouw waarvan bijna zeven als zelfstandig ondernemer. Als ik nu al zie welke ontwikkelingen mijn bedrijf qua kantoorbezetting de afgelopen jaren heeft meegemaakt, dan is een hoge mate van flexibiliteit met betrek- king tot inbouw, interieur en E- en W-installaties pure noodzaak. IlluSTrATIE:D.FuENGSHuNuT