renda special 2011/2 interview6 "We moeten geen stenen en dakpannen meer verkopen" renda special 2011/2interview 7 interview www.renda.nl Met enige terughoudendheid, tilt Winkelmeijer een tipje op van de sluier van wat nu nog een droombeeld lijkt. "Het is koffiedik kijken, maar stel...," zo denkt hij hardop, "stel, dat het mogelijk wordt om bijvoorbeeld in het glazuur van dakpannen zonnecellen te verwerken. Dan heb je een prachtige oplossing. Nu lacht iedereen om het idee, maar misschien vinden we dat over pakweg twintig jaar de normaalste zaak van de wereld." Maar voor het zover is, moet er eerst meegedacht worden in het ontwikkelen van concepten en is er nog een lange weg te gaan voor- dat technologische innovaties nieuwe producten gaan opleveren. Hoewel de wereldwijde beursgenoteerde onderneming graag wil inves- teren in nieuwe ontwikkelingen, is er op dit moment geen R&D-afdeling intensief bezig met het ontwikkelen van zonnecellen in glazuur. Wel investeert Wienerberger in uitbreiding van extra kennis en een andere manier van denken. Winkelmeijer vergelijkt het veranderproces met een olietanker: als je een bocht wilt maken, moet je ver van tevoren gaan sturen en geduld hebben met het effect. "Wij hebben duizenden jaren steen op steen gemetseld. Het is niet niks om dat in te ruilen voor iets nieuws waarvan we nog niet precies in beeld hebben wat dat dan gaat worden. E?n ding weten we zeker: we gaan de `oorlog' niet winnen met het bakken van blokjes klei en het fabriceren van enkel dakpannen", stelt hij. Puzzelstukjes Het is alom bekend dat in de renovatiemarkt op zeer korte termijn pittige doelstellingen gehaald zullen moeten worden als het gaat om energiebesparing. Hoewel stenen en dakpannen op zichzelf "energe- tisch weinig doen", kan Winkelmeijer wel een bijdrage leveren aan energiebesparing. Bijvoorbeeld door de gangbare afmeting van een baksteen te verkleinen. De productie van een smallere baksteen draagt bij aan minder CO2 -uitstoot en ook de footprint van een gebouw blijft gelijk. Maar belangrijker nog, een slankere baksteen geeft letterlijk de ruimte aan andere materialen om hun energiebespa- rende maatregel, zoals isolatiemateriaal in de spouwmuur, toe te passen. De commercieel directeur zou nog allerlei nieuwe producten kunnen noemen, ook van collega's in de branche, maar waar het nu volgens hem werkelijk om gaat, is dat iemand de puzzel moet gaan leggen. "Ik zie allerlei slimme oplossingen en mooie producten voor bijvoorbeeld dakisolatie, maar het zijn allemaal puzzelstukjes die her entekst en foto's eva-marije smit "We moeten geen stenen en dakpannen meer verkopen." Misschien een vreemde uitspraak van de commerci eel directeur Wienerberger Nederland, maar het zegt alles over de richting die Dick Winkelmeijer op wil in de nabije toekomst. In plaats van stenen verkopen moet het gaan over het advi seren (en verkopen) van oplossingen voor gevels, en in plaats van dakpannen zal het in de toekomst moeten gaan over daken. "Ik reali seer me heel goed dat een opdrachtgever op een ochtend niet wakker wordt met de gedachte `welke stenen of dakpannen zal ik vandaag eens uitkiezen'." Bot gezegd interesseert hem dat weinig. Wat hij wel zoekt zijn slimme oplossin gen en methoden om een aantal actuele problemen het hoofd te bieden. "Daar moeten wij in meedenken." dick winkelmeijer renda special 2011/2 interview8 der in de kast verspreid liggen. Er moet iemand komen die dat bijeen schraapt en gaat puzzelen", meent Winkelmeijer. Wienerberger wil investeren in strategische samenwerkingen om de puzzel gezamenlijk op te gaan lossen. Op dit moment wordt door BouwhulpGroep, een advies- en architectuurbureau gericht op renova- tie, het initiatief genomen om verschillende marktpartijen in allianties bijeen te brengen. Doel is de puzzelstukjes bij elkaar te leggen en tot nieuwe concepten te komen. De insteek van de samenwerking is het samenvoegen van oplossingen, kennis en netwerken. Winkelmeijer: "Door samen te werken binnen de toeleverende industrie, en daar- door producten en oplossingen te bundelen, cre?ren we een samen- hangend aanbod voor de bestaande woningbouw. Een aanbod dat bijvoorbeeld de gevel als geheel beschouwt en niet als losse compo- nenten. Juist de samenhang bepaalt het geheel en de totaaloplos- sing." slaPPe haP De fabrikant die zich hardop afvraagt wat de vraag van de potenti?le opdrachtgever dan precies is, wordt door sommigen als `slappe hap' van tafel geveegd. Het is te gemakkelijk om te klagen over `opdrachtge- vers die niet weten wat ze willen', maar, zo weet Winkelmeijer ook uit eigen ervaring, gesprekspartners zijn ook nog niet altijd ontvankelijk voor zijn verhaal. Hij vertelt: "Wanneer ik een afspraak met de afdeling Inkoop heb, is de eerste vraag of we rechtstreeks kunnen leveren. Niet met een knipoog, maar in volle ernst. Mensen denken nog steeds dat het hem daarin zit. Het zit psychologisch heel diep, die ene euro korting. Dan moet ik het gesprek over mogelijke concepten nog beginnen!" Volgens Winkelmeijer kunnen vooral directies van corporaties en bouw- bedrijven ervoor zorgen dat er op de inkoopafdeling anders gedacht gaat worden. "Nu werken de meeste corporaties en aannemers nog kostengedreven en richten ze zich uitsluitend op de laagste prijs, ondanks de ketenintegratie. Dat moet veranderen", zegt hij stellig. GelD IN De Pot Ketenintegratie is volop in ontwikkeling. Ook Winkelmeijer wil graag een vaste plek in de keten, als partner. In die rol denkt hij na over de mate waarin hij mogelijk risicodragend mee kan participeren. Dat lijkt verre van eenvoudig, maar het zou een aantal standaard mechanismen in de bouw wezenlijk kunnen veranderen. Hij beredeneert: "Na afloop van een bouwproject loopt iedereen naar de volgende klus. Bij klach- ten wordt er heel veel tijd en energie gestoken in het aanwijzen van een schuldige. Eenmaal vastgesteld, kan die opdraaien voor de kosten. Dat is killing en werkt faalkosten in de hand. Partnership bete- kent samen uit, samen thuis. Vooraf harde afspraken op papier zetten scheelt ongelooflijk veel tijd, energie en wrevel na afloop. De klant behoudt een goed gevoel over het verloop van een project en voelt zich niet langer een speelbal van partijen in de keten. Bovendien zullen alle betrokken partijen het bouwproces beter met elkaar afstemmen om geen fouten te maken, je bent tenslotte partners." Een verdergaand dragend risico in het bouwproces stuit ook op problemen, want Winkelmeijer voelt er niets voor om een soort onder- aannemer van de aannemer te worden. "Dat gaat mij te ver. Het is niet logisch dat ik moet opdraaien voor kosten die de aannemer moet maken, buiten het budget om. Omgekeerd verwacht ik ook niet van een aannemer dat hij financieel bijdraagt als wij ? vanwege welke reden dan ook ? onze ovens bijvoorbeeld drie weken plat moeten leggen. archItect als co?rDINator Onder druk van de financi?le crisis wordt overal in den lande nage- dacht en ge?xperimenteerd met andere vormen van samenwerking in de keten. Er gebeuren interessante dingen. Het lijkt erop dat alle betrokkenen bereid zijn kritisch te kijken naar hun eigen meerwaarde en ze zien vaak een nieuwe rol voor hen weggelegd in het bouwpro- ces. Zo vindt de bouwer zichzelf vaak de aangewezen partij om de nieuwe bouwprocessen te co?rdineren. Die mening deelt Winkelmeij- er niet. Naar zijn smaak moet de bouwer bouwen en is de architect veel beter in staat om te co?rdineren. Hij vindt dat de architect al veel langer gewend is om allerlei invalshoeken van een complex bouwpro- ces te combineren, bijvoorbeeld bestemmingsplannen met wijkveilig- heid, materiaalkeuze en de wensen van de opdrachtgever. Winkelme- ijer: "Dit werkt overigens alleen als de architect dan ook mandaat krijgt en niet als partijen na de aanbesteding weer gewoon voor korte- termijnsuccessen gaan, zoals het toepassen van de goedkoopste producten." renda special 2011/2interview 9 suBjectIef Mooi is een subjectief begrip. Vaststaat dat materialen een bepaalde uitstraling hebben. Net als bij auto's zal het ene gebouw een solide, dure en chique uitstraling hebben, terwijl andere eerder aan een plastic wegwerpartikel doen denken. Algemeen gesproken zullen de meeste mensen zich aangetrokken voelen tot huizen die degelijk gebouwd zijn. De kracht van materialen om door de jaren, zelfs eeuwen heen, over- eind te blijven en er eerder op vooruit te gaan dan in kwaliteit in te boeten, heeft alles te maken met duurzaamheid. "Onze bakstenen en dakpannen zijn esthetische producten. In de duurzaamheidsdiscussie is gelukkig ook aandacht voor esthetische waarde. Want wanneer je een bestaande wijk aanpakt, doe het dan goed. Zorg ervoor dat een wijk weer aantrekkelijk wordt, status krijgt en de kwaliteit van leven een impuls krijgt", aldus Winkelmeijer. De vraag is wat de balans moet zijn tussen die investering en de peri- ode dat de huizen er nog staan. Volgens sommige professionals in de renovatiemarkt zal een substantieel deel van de bestaande woning- voorraad te zijner tijd toch tegen de vlakte moeten. In dat geval zullen corporaties met minimale middelen de wijk slechts een beetje opknap- pen en komen duurzame renovaties met een behoorlijke levensduur- verlenging niet op het programma te staan. Toch blijkt uit onderzoek dat huizen heel veel langer staan dan oorspronkelijk ooit de bedoeling was. Om die reden pleit de commercieel directeur voor een langeter- mijnvisie bij corporaties, waarbij het gebruik van duurzame materialen een kleine investering is ten opzichte van wat je er voor ruim 100 jaar voor terugkrijgt; huizen(blokken) in een wijk waar mensen zich goed voelen en met trots kunnen wonen. Winkelmeijer: "Ik weet dat het uit mijn mond verdacht klinkt, maar waarom wijst altijd iedereen dezelfde wijk aan als je hen vraagt waar ze zouden willen wonen? Dat zijn niet de uit betonblokken opgetrokken flats en woonwijken, waar alles zo lelijk is dat de aanwezige graffiti nog het mooist is wat in de wijde omgeving te vinden is." Getto Esthetiek als duurzaamheidsmaatregel is in de ogen van Winkelmeijer legitiem waarbij veel voordelen bij elkaar komen. "Denk aan minder gebruik van (inferieure) materialen, lange levensduur, hergebruik van materialen en vooruitgang van de leefomgeving, zeker gecombineerd met groen en goede voorzieningen in een wijk." Maar voor de verduurzaming moeten al deze bestaande woningen kierenvrij worden gemaakt, zodat niet voor de voorbijgangers buiten gestookt wordt. Dat betekent hoge kosten voor bijvoorbeeld het isoleren van muren en daken en het plaatsen van dubbelglas en een zuinige ketel. Voor een gezond binnenklimaat komt daar ook nog een ventilatiesysteem bij, dat ook weer veel geld kost. Zou het budget voor esthetiek niet beter kunnen worden ingezet voor het financieren van deze noodgedwongen maatregelen? Winkelmeijer ziet daar geen link: "Ik hoor niemand die connectie leggen. Het staat in mijn beleving ook echt los van elkaar, energetische maatregelen en esthetiek. Ze zijn wel beide een compo- nent van duurzaamheid en levensduurdenken. Maar als je niets aan esthetiek in de sociale woningbouw doet, dan ontstaan daar rap getto's waar niemand wil wonen." scan deze code met je smartphone om de roundtable te bekijken waar Dick Winkel meijer aan deel heeft genomen. www.renda.nl