renda special energiesprong januari 2012hybride model voor energiesprong 57 hybride model voor energiesprong Zelf projecten ontwikkelen doet hij nog maar spora- disch. Meer om het innova- tief gehalte hoog te houden en voeling met de markt te hebben, zoals hij het zelf verwoordt. Henk Seinen houdt zich eerder bezig met advisering en het cre?ren van financi?le modellen voor verschillende doelgroepen. Modellen om de energie- sprong te bekostigen. Hij werkt momenteel aan de ontwikkeling van een hybride financieringsmodel voor corporaties. tekst wilbert leistra foto's seinen projectontwikkeling renda special energiesprong januari 2012 hybride model voor energiesprong58 Henk Seinen schuift wat later dan gepland aan tafel aan. "Bespreking met vertegenwoordigers van de gemeente Haarlem liep uit", veront- schuldigt hij zich. Seinen zit tegenwoordig in opdracht van de SEV regelmatig met vertegenwoordigers van gemeenten om de tafel. Hij probeert hen te overtuigen van de noodzaak om de gebouwde omge- ving energetisch aan te pakken. "Ik wil graag bouwpartners uit de regio gebruiken bij de projecten. De regionale aannemers leid ik op om volgens mijn werkwijze te werken. Daarnaast wil ik een dwingend advies geven aan de toezichthouders en daar moeten gemeenten mij de vrijheid voor geven. Gaat een gemeente daarin mee, dan kan die onderdeel worden van de Dutch Exhibition of Sustainable Art (DESA). Dit is een denkbeeldige routekaart die van Brabant naar Friesland loopt door alleen maar duurzame gemeenten." Het procesmanage- ment van DESA is in handen van Grontmij Nederland BV, de financi?le man is Ton van Erp (directeur AE Finance Solutions BV en voormalig financieel directeur van ABN AMRO, zie kader) en de technische, bouwkundige en innovatieve inbreng wordt verzorgd door Seinen Energy Solutions. Samen vormen ze het interbancair financieel innova- tieteam. Het eerste lid van de routekaart was Sneek en onlangs heeft Seinen Utrecht aan DESA toegevoegd. Integrale aanpak Een grote energiesprong is technisch mogelijk gezien de bouwkundige en technische innovaties van de laatste tijd, luidt de overtuiging van Seinen. Problematisch is volgens hem veelal de financiering. "Banken willen duidelijkheid, heel simpel. Ze willen weten wat je gaat doen en welke stap je op energiegebied gaat maken. Je moet dus met een pakket maatregelen komen dat klopt, dat gecertificeerd is. Als de bank- instelling die zekerheid heeft, kun je wel een duurzame financiering krijgen", stelt hij. Seinen noemt deze integrale benadering als ??n van de meest wezenlijke elementen van zijn aanpak. "Financi?le instellingen moeten financieringsbereidheid tonen, maar de eindgebruiker moet ook investeringsbereid zijn. De bedragen die ermee gemoeid zijn moeten wel zodanig zijn dat de beide partijen die investering willen doen." Een van de maatregelen die Seinen in dit kader noemt, is dat eindge- bruikers in plaats van gas elektra moeten gaan gebruiken. "Daar moet je een goed verhaal over houden, het bewustzijn overbrengen aan de gebruikers. Door geen gas te gebruiken ben je minder kwetsbaar voor energieprijsstijgingen. Je bezit wordt minder snel minder waard en je investeert daarnaast in comfort en gezondheid", legt hij uit. ConCept Het concept dat Seinen voor de verduurzaming van de bestaande bouw heeft ontwikkeld, is gebaseerd op de Trias Energetica. "Deze driehoek bestaat bij mij uit isolatie, het afgiftesysteem en de bron. Schilisolatie is in principe mogelijk aan de binnenzijde van de muur, in de spouw en aan de buitenzijde. Het na-isoleren van een bestaande spouw valt af, omdat bij toepassing van een warmtepomp als afgifte- systeem een Rc -waarde van minimaal 5 noodzakelijk is. Deze waarde kun je simpelweg niet halen met alleen spouwmuurisolatie", doceert Seinen. Hij heeft voorkeur voor isolatie aan de buitenzijde. Vaak is dat niet mogelijk, maar een dik isolatiepakket aan de binnenkant van de muur is vaak ook niet mogelijk vanwege het te klein worden van de leaSeStruCtuur De financi?le man van DESA is Ton van Erp. Hij werkt onder andere aan een leasestructuur voor corporaties die investeren in duurzame energie- installaties, maar niet voldoende belastingcapaciteit hebben om van fiscale stimuleringsmaatregelen te kunnen profiteren. Daarnaast werkt hij samen met Aedes en de SEV aan oplossingen voor de commerci?le financiering van woningcorporaties om de enorme verduurzamingsopgave van de komende decennia uit te kunnen voeren. Over zijn drijfveren zegt hij: "Ik ben bijna 32 jaar actief geweest in diverse functies bij diverse banken en leasemaatschappijen. In de loop der jaren heb ik een passie voor financiering van duurzame projec- ten ontwikkeld, met name waar het gaat om verduurzaming van woningen en gebouwen. Dat heeft te maken met het besef dat fossiele brand- stoffen eindig zijn, de winning er van tot milieuram- pen kunnen leiden, dat ze bij verbranding allerlei schadelijke stoffen uitstoten en dat ze ons afhan- kelijk maken van politiek minder stabiele landen. Dankzij de Regeling Groenprojecten konden derge- lijke projecten gefinancierd worden door middel van een groenlening met een hele lage rente. Door het kabinetsbesluit om de fiscale begunstiging van groensparen af te bouwen, trokken de spaarders en beleggers zich massaal terug waardoor de groenbanken en -fondsen geen middelen meer konden krijgen om groenleningen te verstrekken. Dat was voor mij aanleiding om me op mijn toekomst te bezinnen." Die toekomst bestaat uit het zelfstandig adviesbureau dat hij sinds medio 2011 runt. "Dankzij het in de jaren opgebouwde netwerk kan ik nu voor onder andere woningcorpo- raties een ideale financieringsmix maken met producten van bijna alle banken." renda special energiesprong januari 2012 59 leefruimte. Hiervoor heeft hij een nieuwe isolatieschil ontwikkeld. "Dit is een sandwichconstructie, bestaande uit allemaal laagjes isolatie- en reflectiemateriaal, een systeem dat ook in de ruimtevaart wordt gebruikt. Met een dikte van ruim 5 cm en een Rc -waarde van 5 kan direct een warmtepomp worden toegepast. Het is echter ook mogelijk om die later toe te passen, bijvoorbeeld als de energieprijzen nog meer gaan stijgen." Normaal gesproken wordt een warmtepomp toegepast in combinatie met bodemsondes en vloerverwarming. Voor de aanpak van de bestaande bouw is dit volgens Seinen geen optie. "Mensen zien mij al aankomen met de mededeling dat ik hun parket of natuursteenvloer eruit moet halen om vloerverwarming aan te leggen. Daar maak je je niet populair mee. Ik heb echter een prima alternatief gevonden: een low oxyen H2 O radiatorunit. Deze unit zorgt voor topkoeling, ventilatie, verwarming en het werkt tegelijkertijd als een laagtemperatuurverwar- mingssysteem, vergelijkbaar met vloerverwarming. Bovendien kan het apparaat ict worden aangestuurd", legt hij de werking uit. Ten slotte bestaat de Trias Energetica uit de bron. Hiervoor gebruikt Seinen binnen zijn concept een warmtepomp. "Door de combinatie van de sandwichconstructie en het afgiftesysteem heb je slechts een kleine warmtepomp nodig. Wij hebben er een geselecteerd die rond de 4000 euro kost. De totale kosten van het systeem liggen lager dan een gebruikelijke warmtepomp in combinatie met warmte-koudeopslag." Seinen benadrukt dat de balans tussen de drie componenten van de Trias Energetica per project kan wijzigen. "Het is een integraal systeem dat zich altijd kan aanpassen. Bij vooroorlogse bouw is opti- male schilisolatie niet altijd mogelijk. In dat geval moet er meer worden ingezet op het afgiftesysteem en de bron", verduidelijkt hij. tradItIonele opvattIng Seinen is een voorstander van een conceptuele benadering van de opgave in de bestaande bouw. Hij ziet het als het enige juiste antwoord op de vaak nog overheersende traditionele opvatting in de bouwsector. "Het denken in onze sector is vaak gebaseerd op opvat- tingen uit de vorige eeuw. Innovatie wordt veelal nog steeds als een vies woord beschouwd. Er wordt nog veel te veel in gestapelde oplos- singen gedacht, er heerst nog te veel een boekhoudermentaliteit. Daardoor zijn de prijzen ook gestapeld en veelal te hoog", zegt hij ge?rriteerd. Volgens hem moet het uitgangspunt niet de bouwkundige invulling zijn, maar de economisch financi?le benadering. "Als je een goed financieel model hebt voor een ingreep, dan komt het met de invulling ook wel goed. Maar je moet niet beginnen met bouwen en tijdens het proces iedere keer het financi?le plaatje bij zitten sturen, zoals nu vaak nog gebeurt." Seinen pleit ervoor dat de investeringsdragers in balans moeten zijn. "Voor corporaties is het zaak om extra dragers te cre?ren. Denk aan energievoordeel en besparingen op de onderhoudskosten." Als groot- ste belemmering voor een juiste werking van dit systeem, ziet hij de maatwerkadviseurs, zoals die van de EPA. "Die mensen propageren alleen een gebondenheid aan de regelgeving en hanteren niet realisti- sche terugverdientijden. Het integrale denken is bij die groep nog niet doorgevoerd, ze denken nog te veel gefragmenteerd", constateert hij. En ze gaan te vaak uit van te hoge kosten, voegt hij er nog aan toe. Hij wil het tegendeel gaan bewijzen bij een renovatieproject in Sneek waar Seinen Energy Solutions aan mee heeft gewerkt. "Daar gaan we woningen van energielabel F naar label A brengen tegen een investe- ring van 14.000 euro voor een tussenwoning en 20.000 voor een hoekwoning. Deze kosten zijn in de praktijk gemeten. Er wordt maar liefst een reductie van 70 procent van het energiegebruik gereali- seerd." HybrIde Om de financiering van de verduurzaming beter te stroomlijnen en voor de betrokken partijen beter mogelijk te maken, ontwikkelt het interbancair financieel innovatieteam van DESA per doelgroep financi- ele modellen. "In dat financieel innovatieteam zijn financi?le instellin- gen als ABN AMRO, Triodos, ASN en Amstellease vertegenwoordigd en samen zijn we voor de corporaties een hybride financieel model aan het ontwikkelen", vertelt Seinen. "Dit is deels gebaseerd op een leasemodel ? bijvoorbeeld waar het de financiering van de installaties betreft ? en deels op een bankmodel. Bij dat laatste gaat het om de financiering van de `stenen'. Dit model gaat uit van het sturen op investeringsmogelijkheden van de dragers, daar waar op dat moment de pijn het zwaarste drukt. Om de Trias Energetica er weer bij te halen; als de schilisolatie niet optimaal mogelijk is, zal er meer moeten worden ge?nvesteerd in installaties. In dat geval zal het leasedeel van de financiering groter zijn dan het bankmodel", legt hij uit. Absolute voorwaarde voor een goede werking van dit nieuwe financi- ele model is volgens Seinen een goede communicatie. "Je eist van de corporaties een behoorlijke gedragsverandering. Daar moet je goed over blijven communiceren. Een corporatie moet no regret-maatrege- len durven te nemen (dat betekent dat er niet gedesinvesteerd hoeft te worden bij toekomstige investering richting energieneutraal, red.), spijt achteraf is uit den boze. Dus wil de organisatie een zo goedkoop mogelijke warmtepomp, dan zal er meer ingezet moeten worden op de schilisolatie en het afgiftesysteem. Zo simpel is het", besluit hij. Foto links Seinen Energy Solu- tions heeft een alternatief gevonden voor vloerverwar- ming: een low oxyen H2 O radiatorunit. Deze unit zorgt voor topkoeling, ventila- tie, verwarming en het werkt tegelijker- tijd als een laagtem- peratuurverwar- mingssysteem, vergelijkbaar met vloerverwarming. Seinen gaat in Sneek woningen van energielabel F naar label A brengen tegen een investe- ring van 14.000 euro voor een tussenwo- ning en 20.000 voor een hoekwoning. Deze kosten zijn volgens hem in de praktijk gemeten.