huurder bepaalt zijn energielasten online28 nr 3 2013 huurder bepaalt zijn energielasten online consument wil gewoon antwoord op de vragen `wat krijg ik, wat kost het en wat levert het op'; liefst nog met garantie ook. instruMent Voor De ConsuMent In 2008 werd het Lenteakkoord gesloten tussen de rijksoverheid en de bouwsector, om verdergaande stappen te ondernemen op weg naar energieneutraliteit. Dit was voor Cauberg-Huygen aanleiding om een instrument te ontwikkelen waarmee het energiegebruik in een nieuw- bouwwoning kan worden voorspeld. De e-calculator was geboren. Maar het gedroomde succes bleef uit; de e-calculator bleek te complex en de consument moest eerst 14 bladen met antwoorden invullen over zijn huishouden en gedrag. Na een aantal bladen bleek hij het wel voor gezien te houden. Begin 2012 is daarom een nieuwe start gemaakt met het ontwikkelen van een instrument, waarmee het energiegebruik voor de consument op individueel niveau kan worden voorspeld voor zijn woonsi- tuatie: Ezie. Alle voorkomende vragen met betrekking tot het totale ener- giegebruik van de woning worden beantwoord. Dit geldt voor de vragen over het vergelijken of benchmarken van de huidige situatie en het verhuizen van het gezin naar een andere woning, maar ook voor het tref- fen van energiebesparende maatregelen aan de bestaande woning. sPeCifieke situAties De Ezie-applicatie is zo opgezet, dat aan de hand van een paar eenvou- dige vragen over woningtype, bouwjaar, gezinssamenstelling en leefstijl, er op basis van archetypes woningen en bewonersprofielen een eerste schatting gemaakt wordt van het energiegebruik. Vervolgens kan de consument doorklikken naar de eigenlijke applicatie: het dashboard. In dit dashboard kan voor de specifieke situatie de woning worden aange- scherpt en verbeterd. Daarnaast kan precies worden ingevuld welke spullen een huishouden in huis heeft, welk energielabel de wasmachine heeft, hoeveel televisies er zijn, hoeveel volwassenen en kinderen woonachtig zijn et cetera. Dit alles wordt op overzichtelijke wijze gepre- senteerd. Bovendien zijn direct de consequenties van de gemaakte keuzen zichtbaar; telkens wanneer er iets gewijzigd wordt, wordt er direct een nieuwe berekening gemaakt. Er is daarnaast een tweede wat krijg ik, wat kost het en wat levert het mij persoon- lijk op? Dat zijn de drie vragen die eigenlijk iedere woonconsument zich stelt op het moment dat hij denkt aan het verbouwen, vergro- ten of verduurzamen van de woning. en het liefst wil die consument ook nog dat als hem iets beloofd wordt, hij er later op terug kan komen als de belofte niet waarge- maakt wordt. Garantie dus. zie hier in een notendop een belangrijke belemme- ring voor de verduurzaming van de bestaande gebouwde omgeving. tekst ing. ad van der aa, ir. anika haak en andr? meester, cauberg-huygen raadgevende ingenieurs bv Voor het bepalen van de mate van (gebouwgebonden) energiegebruik van een woning bestaat voor nieuwbouwwoningen sinds 1995 de ener- gieprestatieberekeningsmethodiek. In 2008 is daarnaast het energiela- bel voor bestaande woningen verplicht gesteld. De discussie over de kwaliteit van de labels is inmiddels breed uitgemeten door de diverse consumentenorganisaties en ze zijn daardoor in een zeer negatief daglicht gezet. Onterecht, maar bij het grote publiek heeft het ener- gielabel voor woningen afgedaan. jACht oP lAbelstAPPen Met de basis voor de energieprestatieberekening of de energielabelbe- rekening is echter niets mis. De achterliggende fysische rekenregels zijn goed. Wel zijn, voortkomend uit de systematiek van de labels, bepaalde randvoorwaarden en uitgangspunten opgesteld en wordt nadrukkelijk alleen gekeken naar het zogeheten gebouwgebonden ener- giegebruik. De invloed van het bewonersprofiel en -gedrag plus de apparaten en andere zaken die de bewoner zelf in huis haalt, worden niet meegenomen. Bijvoorbeeld het tapwatergebruik wordt in de bere- kening meegenomen op basis van het vloeroppervlak van de woning, en niet op basis van het aantal aanwezige personen. Omdat daarnaast de energetische prestatie van de woning of installatie wordt uitgedrukt in EPC-punten of labelstappen, is vanuit de bouw en industrie een ware jacht ontstaan op het sprokkelen van EPC- of label- punten. Door middel van laboratoriumopstellingen worden prachtige rendementen vastgesteld, welke vervolgens worden vastgelegd in een certificaat. Daarnaast wordt veelvuldig gebruikgemaakt van zoge- naamde gelijkwaardigheidsverklaringen, waarmee een betere prestatie als forfaitair in de regelgeving wordt onderbouwd. In de praktijk blijkt echter dat hiermee een forse overschatting van de werkelijke prestaties wordt gedaan. De energieberekeningen spiegelen dus een te mooi resultaat voor en dat is op termijn niet houdbaar. Dat er een discrepantie zit tussen het voorspelde energiegebruik en het werkelijke gebruik is inmiddels breder bekend. Zo heeft de Europese Commissie in het Zevende Kaderprogramma een oproep gedaan voor onderzoeksvoorstellen om de voorspelling dichter bij de werkelijkheid te brengen. Hiermee is echter nog niet het hele plaatje rond. Want de huurder bepaalt zijn energielasten online nr 3 2013 29 pagina aanwezig op het dashboard, waarop aangegeven kan worden hoe de woning en de daarin aanwezige apparatuur worden gebruikt. Meteen zijn de consequenties zichtbaar van het hoger zetten van de thermostaat, het meer of minder laten branden van lampen, en het verkorten van de tijd die aan douchen wordt besteed. nAuwkeuriGe VoorsPellinG De online applicatie is voor iedereen vrij toegankelijk en geeft hiermee nadrukkelijk invulling aan een behoefte die al langer leeft in de wereld van de energiebesparing. Namelijk het op een eenvoudige, maar betrouwbare wijze bepalen van het totale energiegebruik van een woning, voor een specifieke bewonerssituatie. Om echter voor een specifieke woning een nauwkeurige voorspelling te kunnen doen, kan geen gebruikgemaakt worden van de archetypes aan woningen. Er moet een nauwkeurige invoer gedaan worden volgens de energiepres- tatie- of energielabelsystematiek, zoals beschreven in NEN 7120. Op basis van dit invoerbestand, dat vervolgens in Ezie `gehangen' wordt, kan dan ? aangevuld met de specifieke bewonerskenmerken ? een nauwkeurige berekening worden uitgevoerd. Een andere mogelijkheid waar de applicatie in voorziet, zijn energeti- sche verbeterpakketten die worden aangeboden. De bewoner kan zo ook zien welk effect een bepaald pakket aan energiebesparende maat- regelen heeft op zijn specifieke energiegebruik, en daarmee zijn porte- monnee. Vooral voor de renovatiesector biedt deze mogelijkheid de kans om specifieke aanbiedingen te doen richting de woonconsument. CoMMuniCAtie-instruMent riChtinG huurDer Binnen de corporatiesector bestaat een grote behoefte aan transparan- tie over de totale woonlasten. Sterker nog, het zou in de toekomst zomaar eens verplicht kunnen worden dat verhuurders hun klanten een totaalbeeld van de woonlasten schetsen, en niet langer communiceren in termen van kale huur. Door de specifieke EPA-labelberekening van de betreffende woning in Ezie te hangen, kan op transparante wijze worden gecommuniceerd over de energetische kwaliteit van de woning en de daarmee samenhangende energielasten voor de individuele huurder. Aan de hand van een code kan de (toekomstige) bewoner voor zijn specifieke situatie een berekening maken. Tevens kan aan de huurder ook inzichtelijk worden gemaakt welke invloed hijzelf door zijn leefstijl heeft op het beheersen van de energielasten. ook Voor renoVAtie In geval van renovatie biedt de webapplicatie de mogelijkheid om de specifieke baten (energiebesparing) en lasten (huurverhoging) in kaart te brengen voor de huurder. Door wederom vooraf de woning, op basis van de EPA-labelberekening, in Ezie te hangen en het energiegebruik door deze huurder te laten berekenen voor zijn specifieke situatie, ontstaat vertrouwen dat de tool een betrouwbare voorspelling geeft van het huidige energiegebruik. Vervolgens kan de bewoner kiezen uit ener- getische verbeterpakketten die de verhuurder voorstelt, waarbij ook direct de huurverhoging en de besparing worden gemeld. Bij het kiezen uit die voorgestelde pakketten krijgt de individuele huurder het antwoord op de vragen waar hij naar op zoek was: wat krijg ik, wat kost het en wat levert het op?. En als daar dan ook nog garantie op gegeven wordt, dan komt hopelijk de energietransitie in de bestaande gebouwde omgeving eindelijk een keer op gang. oVer ezie Ezie is een initiatief van Cauberg-Huygen Raadgevende Inge- nieurs BV en is tot stand gekomen op basis van jarenlange, binnen het bureau opgebouwde kennis en ervaring met energiegebruiksberekeningen. De applicatie is tevens geba- seerd op onderzoeksresultaten uit een groot aantal nationale en internationale onderzoeksprojecten, waaronder Gebieden Energieneutraal, IEA Annex 53 Total Energy Use in Buildings en EOS-LT Intewon. Meer informatie via www.ezie.com.