Het foutloze gebouw 40 c Paradox De voorbeelden zijn ongetwijfeld bekend: de toneeltoren van Hoorn, het parkeerdek bij Van der Valk in Tiel, de platte daken van Ikea in Amsterdam, de balkons in Maastricht en de fundering aan het Bos en Lommerplein. In elk van deze gevallen ging het fout. De vraag is of het hier om incidenten gaat of dat er iets structureels mis is. Uiteraard staat elk van de genoemde schadegevallen op zichzelf, maar wat ze gemeenschappelijk hebben is dat niet onmiddellijk duidelijk is wie de veroorzaker is. Is er een rekenfout gemaakt? Is het een fout in de uitvoe- ring? Is de gemeentelijke controle wel toereikend geweest of laat wellicht de regelgeving te wensen over? Zelfs als alle feiten boven tafel zijn, duurt het vaak nog erg lang voordat de rechter een conclusie trekt en een schul- dige aanwijst. Kennelijk biedt het bouwproces met de in elkaar overlopen- de verantwoordelijkheden en onderlinge afhankelijkheden voldoende ruim- te voor de verschillende partijen om steeds weer mist op te werpen. Controle Hoe zou je de bouwfouten nu aan kunnen pakken? Door goed te contro- leren is het antwoord dat het meest voor de hand ligt en uiteraard is het belangrijk dat er wordt gecontroleerd. Maar het is de vraag of je hiermee alles kunt voorkomen en of alles wel valt te controleren. Loopt er in de praktijk echt iemand per wapeningsstaafje de dikte op te meten en wordt daarbij ook de dekking gecheckt? En als dit al gebeurt, gebeurt dit dan overal, of slechts steekproefsgewijs? En hoe kun je eigenlijk met een schuifmaatje onderin een kist controleren die door de vele bovenwapening al aan het zicht is ontrokken? Wat doet een controleur als blijkt dat het betonstorten al is begonnen en hij niet overal meer kan controleren? En wat doet hij als hij een manco aantreft, grijpt hij dan in en zo ja wordt er dan gerapporteerd of ge?mproviseerd? Toegegeven, sommige controleurs zul- len zeker tot het gaatje gaan, maar doen ze dat wel allemaal? Dat zijn toch allemaal normale vragen die je je als mens stelt. Als je erover doordenkt ga je ook aan de bestaande voorraad twijfelen. Geloofwaardig? Terug naar het Bos en Lommerplein. Is een bouwproces waarbij het zo- maar kan gebeuren dat de wapening niet overeenkomt met hetgeen is voorschreven nog wel geloofwaardig? Het hoeft maar op ??n plek fout te gaan en het kan het begin van een drama zijn. En op het Bos en Lommer- plein zat het volgens het bouwkundig adviesbureau Intron dat een onder- zoek heeft uitgevoerd op meerdere plaatsen fout. Het constateerde dat er tijdens de bouw van de parkeergarage op meerdere plekken is afgeweken van de bouwtekeningen. Er moet daar dus haast wel iets structurelers aan de hand zijn. Gelukkig is er op plaatsen in de fundering ook teveel wape- Paradox cHet foutloze gebouw Wij verbinden bouwen aan betrouwbaarheid. `Zo vast als een huis' of `dat staat als een huis' zijn verankerde uitdrukkingen. Maar hoe zit het nu echt? De laatste jaren zijn er veel voorbeelden in het nieuws geweest waar het fout ging, neem het Bos en Lommer incident. Wat daarvan bijblijft is dat er van de wapening in het beton niet veel klopte. Moeten we ons zorgen maken, of valt het mee en zijn dit soort fouten in de praktijk goed te voorkomen? Het foutloze gebouw 41 c Paradox cJos Lichtenberg De enige echte remedie is om het proces totaal anders te structureren en de verantwoordelijkheden te ontrafelen. Nu is iedereen een beetje verant- woordelijk en dat moet anders. In het kader van Slimbouwen is hier eerder over geschreven. Om tot een duidelijke verdeling van taken en verantwoor- delijkheden te komen dienen de leidingen van de bouwkundige constructie te worden gescheiden. De verschillende bouwpartijen lopen elkaar con- stant in de weg en moeten steeds op elkaar wachten. Door het fysiek en organisatorisch ontkoppelen van leidingen met de rest van de constructie blijkt een effici?nter bouwproces mogelijk. Als de leidingen in ??n proces- gang worden aangebracht vallen ook de andere deelprocessen ? de bouw van de constructieve structuur (fundering, skelet en vloer), de omhulling (gevel en dak) en de inbouw ? op hun plaats. Doordat alle deelprocessen afzonderlijk van elkaar worden uitgevoerd wordt het proces niet alleen ef- fici?nter, het maakt ook de verantwoordelijkheden van de afzonderlijke bouwdisciplines duidelijk. Duidelijke verantwoordelijkheden zijn wellicht d? manier om de Bos en Lommerpleinen van de toekomst te voorkomen. Ondertussen is het misschien toch wel raadzaam om ook eens wat onver- dachte bestaande gebouwen te controleren... Als projecten na een jaar nog geen scheuren vertonen is de kans niet groot dat er een probleem is, maar voor het vertrouwen in de bouw zou het wel goed zijn te weten dat het ook goed kan gaan. b ning gevonden, anders zou het bijna opzet lijken. Nu moet je eerder aan ondeskundigheid denken en dat is ook niet verwonderlijk als je naar het proces op de bouwplaats kijkt. We kennen namelijk een lange en ingewikkelde bouwketen die bestaat uit veel schakels. Voordat met de bouw wordt begonnen wordt het proces opgeknipt en de werkzaamheden en verantwoordelijkheden verdeeld over de aannemer en een groot aantal onderaannemers. Hierdoor heb je niet alleen last van verstoringen en wachttijden, maar neemt ook het risico op bouwfouten toe. Ontrafelen Als je de complexiteit van het gangbare proces en de onderlinge afhanke- lijkheden van de projectpartners ziet, lijkt het onmogelijk om een foutloze bouw te realiseren. Doordat bij elk bouwproces het wiel opnieuw wordt uitgevonden zijn er geen vaste projectoverschrijdende regels op te stellen, hooguit richtlijnen. Een waterdichte controle zou overigens ook tot een ver- hoging van de kosten en de administratieve lasten leiden en dat kunnen we met de geringe marges niet eens betalen. Natuurlijk wordt er gereageerd en komen er kwaliteitsystemen en is er een discussie op gang gekomen over de noodzaak van een hoofdconstructeur, maar het komt allemaal nogal reactief over. ILLUSTrATIE: D. FUENGSHUNUT