Groningen, Martini Ziekenhuis 20 Project Project Groningen, Martini Ziekenhuis Peter Teeuw en Ger de Vries De project beschrijving is verzorgd door Peter Teeuw (universitair docent Milieu- Technisch Ontwerpen, faculteit Bouw- kunde, TU Delft en werkzaam bij BEAR Architecten, Gouda) en Ger de Vries (V&L Consultants Rotterdam en gast- docent MilieuTechnisch Ontwerpen, faculteit Bouwkunde TU Delft). Multifunctionaliteit, flexibiliteit, uitbreidbaarheid en schoonheid met elkaar verenigd in ??n gebouw en dat nog binnen het budget ook; dat is het nieuwe Martini Ziekenhuis in Groningen. Opvallend is de grote mate van flexibiliteit op ieder niveau. Het is een gebouw waarin ook een ziekenhuis past, aldus architect Arnold Burger. Het gaat om denken in verandering. Vanuit dit flexibel bouwen ontstond als vanzelf het demontabele en het industri?le. RobHoekstRa Groningen, Martini Ziekenhuis 21 Project elkaar toe en een `open' kant, waarvan ??n met glas, aan de buitenzijde. Is er behoefte aan meer ruimte, dan kunnen aan de open transparante bui- tengevels uitbouwen van 2,5 meter worden gehangen. Het gebouw werkt zo als een ladekast. extra constructieve aanpassingen waren hiervoor niet nodig, alleen de fundering is iets verzwaard voor het extra gewicht. Vastgoed met toekomstwaarde binnen de uniforme bouwblokken worden zowel de poliklinieken als de verpleegafdelingen gehuisvest. De artsen hebben zelf meegewerkt aan het maken van een handige indeling, die daardoor voor hen heel effectief ge- worden is. In de toekomst kan relatief eenvoudig met afdelingen worden geschoven. kantoren of woningen zouden ook in het gebouw kunnen pas- sen, het gebouw is dan ook flexibel op de langere termijn. Maar ook als de behoefte van het ziekenhuis zelf verandert, is het gebouw aanpasbaar. Zo zijn alle vleugels per verdieping van circa 1.000 m2 afsluitbaar waardoor delen apart verhuurd kunnen worden. Flexibel gebouw De flexibiliteit die voor het casco geldt is overal in doorgewerkt. De open gevels hebben een stramien van 7.20 m breed en 3.85 m hoog. Het Hsb- element kan worden gevuld met vijf elementen met verschillende glasper- centages die achteraf onderling kunnen worden uitgewisseld. In de dichte gevels is een vergelijkbaar principe voor de kleinere vensteropeningen toe- gepast. Het flexibele binnenwandensysteem is samen met een systeembouwer ? die overigens niet bij voorbaat ook de opdracht kreeg ? bedacht. De stalen wanden bestaan uit twee halve wanden die rug-aan-rug tegen el- kaar staan. Hierdoor kunnen in ??n kamer wandmutaties plaatsvinden, zonder dat de buurkamer hier last van heeft. De eisen aan de wanden Ziekenhuisorganisaties zijn sterk aan veranderingen onderhevig. Waren er vroeger veel bedden en minder consulten, nu keert dit om. en wellicht verandert dit opnieuw als bijvoorbeeld poliklinische hulp meer decentraal naar de wijken gaat. Planningsprocessen voor de bouw van een ziekenhuis duren daarentegen lang, daarom is een ziekenhuis vaak al verouderd als het wordt opgeleverd. Deze onzekerheid was voor de architecten de moti- vatie om voor de nieuwbouw van het Martini Ziekenhuis een uiterst flexibel gebouw te maken. een nieuwbouw die noodzakelijk was om het zieken- huis, dat op twee locaties gevestigd was, op ??n locatie te huisvesten. Pas later kwam architect burger het `IFD-programma' (Industrieel, Flexibel en Demontabel bouwen) tegen waar het plan voor het ziekenhuis vlekkeloos inpaste. Ladekast De nieuwbouw bestaat uit twee `slingers' van elk vier bouwblokken, op de knooppunten met elkaar verbonden door twee transparante stijgpunten. De bouwblokken zijn smal (16 m) zodat er veel daglicht ? dertig procent meer dan traditioneel ? het gebouw in komt. Meer gevel betekent welis- waar een hogere investering, maar mede door de hoge repetitiegraad is de nieuwbouw toch binnen het beschikbare budget gerealiseerd. twee van de acht blokken zijn wel iets breder; daarin zit de `hot floor' van het ziekenhuis met de operatiekamers. De twee `slingers' hebben elk een dichte kant naar Kleurenschema Voor het ziekenhuis heeft Peter struycken een kleurenschema gemaakt. waarin alle kleuren bij elkaar passen. Dit paste prima in het concept waarbij (delen van) de bin- nenwanden in de toekomst heel ergens anders in het gebouw terug kunnen komen. Hierdoor moest alles met elkaar (kunnen) kleuren. RobHoekstRa RobHoekstRa Groningen, Martini Ziekenhuis 22 Project Projectgegevens opdrachtgever en gebruiker: Martini Ziekenhuis Groningen architect: burger Grunstra architecten adviseurs, alkmaar Projectarchitect: arnold burger Projectteam: Paul Loof, siebren baars, Robert schoutsen, ed Rothbauer Projectmanagement: at osborne, Utrecht aannemer: VoF Jorritsma ? J.P. van eesteren, Groningen Leverancier scheidingswanden: Maars projecten bv, Harderwijk Installateur W: Wolter & Dros, amersfoort Installateur e: Croon, apeldoorn Interieur architect: Maupertuus Vos Interieur, Groningen Constructeur: Ingenieursbureau Wassenaar bv, Haren (Gr.) adviseur W- installaties: Deerns raadgevende ingenieurs bv, Rijswijk adviseur e- installaties: Royal Haskoning, Veendam adviseur akoestiek en bouwfysica: Peutz bV, Mook adviseur kleurconcept: Peter struycken bruto oppervlakte: 58.000 m? (nieuwbouw), 25.000 m? (renovatie) totale kosten: 155.000.000,- (incl. btW en renovatie bestaand gebouw) start ontwerp: mei 2001 start bouw: sept. 2004 oplevering: 31 augustus 2007 Locatie: van swietenlaan, Groningen Informatie en documentatie burger Grunstra architecten adviseurs, alkmaar, tel. 072 5679010, fax 072 5679011, info@burgergrunstra.nl, www.burgergrunstra.nl. bURGeRGRUnstRaaRCHIteCten Groningen, Martini Ziekenhuis 23 Project waren hoog wat betreft hygi?ne, geluidwering (48 db) en brandwerendheid (dertig minuten). Qua indeling kan op iedere dertig centimeter een wand staan of komen te staan. Meerkosten voor dit flexibele systeem zijn deels gecompenseerd doordat effici?nter gebouwd kon worden ? de vloer kon bijvoorbeeld in ??n keer gelegd worden ? maar bovenal kon worden aan- getoond dat deze voorinvestering in de toekomst uiteindelijk geld oplevert. als in de komende tien jaar tijd minimaal tien procent van het vloeropper- vlak wordt verbouwd is de voorinvestering er al uit en die tien procent zal zondermeer gehaald worden. Effici?nt De nieuwbouw had vele positieve effecten. In de stedenbouwkundige op- zet zijn bestaande bebouwingsrichtingen gecombineerd, het gebouw be- geleid de rondweg en geeft een goede ori?ntatie. ook binnen in het zieken- huis kunnen bezoekers zich makkelijk ori?nteren, door de schakering van bouwblokken zijn alle buitenruimten namelijk anders van vorm, waardoor je niet snel verdwaalt. Het totale proces van opdracht tot oplevering duurde zes jaar en dat is kort voor een ziekenhuis van deze omvang. In de toe- komst kan het wellicht zelfs nog effici?nter door ook casco en inbouw apart aan te besteden. In een volgende opdracht voor een uitbreiding van het ziekenhuis in Zoetermeer gaat burger hier al mee aan de slag. Healing environment De flexibiliteit van het gebouw draagt ook bij aan een gezonde omgeving voor pa- ti?nten. Ironisch genoeg staan hierbij juist de medewerkers centraal. ergernis bij de medewerkers wordt mede voorkomen doordat het gebouw makkelijk kan worden aangepast aan hun wensen. Het werkplezier van de medewerkers heeft weer direct effect op de pati?nten. en dat is belangrijk in een ziekenhuis waar pati?nten zelf steeds korter verblijven. ook (toekomstige) gezondheidsinzichten kunnen door de flexibiliteit makkelijk worden doorgevoerd. ook is gedacht aan het situeren van de afdeling cardiologie op het oosten vanwege de ochtendzon ? wat positief op hartpa- ti?nten werkt. RobHoekstRa RobHoekstRaRobHoekstRa