nr 5 2014interview jark schepens 7 interview tekst joop van vlerken foto's roel simons Niet technische of product- innovaties, maar procesinno- vaties zijn de komende jaren het belangrijkst in de bouw, stelt Jark Schepens. De directeur van de Bonth van Hulten heeft veel vertrouwen in nieuwe vormen van samenwerking en vindt dat de hele keten ervan profi- teert. Kernbegrippen voor deze samenwerkingsvormen zijn wederzijdse afhankelijk- heid, gedeelde verantwoor- delijkheid en continu?teits- verwachting. focus op procesvernieuwing "Door intensief samenwerken, bouw je samen iets op" nr 5 2014 interview jark schepens8 beeld met timmerbedrijf De Waal dat zelf de kozijnen op de bouw plaatst. Vroeger deden wij dat, maar De Waal kan het eigenlijk veel beter. Door dit soort vormen van samenwerking besparen we tijd in de bouw en beperken we de overlast voor bewoners." Schepens roemt gedeelde verantwoordelijkheid als ??n van de groot- ste voordelen van ketensamenwerking. "Het is een prachtige verande- ring. Doordat ieder een identiek einddoel voor ogen heeft, willen de betrokken partijen allemaal voor hetzelfde gaan. Daar komt nog bij dat we niet alles meer zelf hoeven te bedenken. Twee weten altijd meer dan ??n." CONTINU?TEIT Dan is er nog het voordeel van de continu?teitsverwachting, ook gele- gen in de hoek van de procesvernieuwingen. "We hebben natuurlijk niet automatisch een contract voor alle toekomstige projecten. Maar door- dat we zo intensief met een opdrachtgever samenwerken, ontstaat veel vertrouwen. We bouwen iets met elkaar op. Dat speelt een grote rol bij de gunning van projecten. Uiteindelijk profiteert iedereen daarvan. De opdrachtgever weet wat hij kwijt is, de opdrachtnemer weet dat hij in ieder geval kan rekenen op deze opdracht, en de bewoner weet wanneer hij welke mensen over de vloer krijgt. Door verdere optimalisa- tie van dit samenwerkingsproces zullen renovaties in de toekomst nog sneller, slimmer en goedkoper kunnen. Zo gaat er minder geld verloren en gaat er dus per saldo meer budget naar de woningen." Schepens ziet procesmatige vernieuwing ook als de belangrijkste manier om zich te onderscheiden van andere bedrijven in de markt. "De Bonth van Hulten maakt niet het verschil met de technische invulling van projecten, maar wel met een innovatieve manier van samenwerken. Techniek wordt steeds minder bepalend in de toekomst. Processen krijgen de aandacht, voorziet Jark Schepens. "Dat komt onder meer door de krimpende budgetten bij opdrachtgevers. Daardoor zal de focus verschuiven en is er bijvoorbeeld minder ruimte voor uitge- breide en dure schilrenovaties. Er zal meer aandacht zijn voor groot- onderhoudsprojecten", zegt hij. Hij is directeur van het 120 jaar oude de Bonth van Hulten, traditioneel een restauratiebedrijf, maar al tien- tallen jaren actief in de renovatiesector. "Woningcorporaties kijken met de hand op de knip steeds meer naar hoeveel tijd en dus ook geld ze in een woning willen steken. Maar de belangrijkste innovaties in de renovatiesector zitten de komende jaren in het proces, niet in de techniek." VERANTWOORDELIJKHEID Een voorbeeld daarvan is ketensamenwerking, dat de afgelopen jaren de belangrijkste procesinnovatie vormde. Ook de Bonth van Hulten werkt op deze manier. Zo voert het bouwbedrijf op dit moment samen met woningcorporatie WonenBreburg een renovatieproject uit aan de Pijnboomstraat in Breda. "Het is voor ons de eerste keer dat we zo'n vergaande samenwerking met een corporatie aangaan. Samen met de opdrachtgever ontwikkelen we de uitwerking van de vraag. Wonen- Breburg kwam met een programma van eisen dat op een zo goed mogelijke manier wordt uitgewerkt. Dat vraagt om een andere inspan- ning; we moeten bijvoorbeeld de rol als traditionele hoofdaannemer loslaten en de ketenpartners al vroeg in het proces betrekken bij het project. Zo krijgen we gedeelde verantwoordelijkheid." En de keten- partners en onderaannemers kunnen op hun eigen manier ook weer waarde toevoegen aan het project. "We werken in dit project bijvoor- CV JARK SCHEPENS 1974 geboren in Eersel 1993-1997 bachelor economie, Fontys Hogescholen Eindhoven 1997-1998 bedrijfsmakelaar, DTZ Zadelhoff 1998-2002 woningbouwontwik- kelaar, Bouwfonds 2002-2005 commercieel mana- ger, Moeskops' bouwbedrijf bv 2005-2010 commercieel adjunct- directeur, Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling bv 2006-2009 postdoctoraal Master of Real Estate, TU Eindhoven 2010-2012 hoofd commercieel vastgoed, BAM Utiliteitsbouw bv 2012-heden statutair directeur de Bonth van Hulten bv 2013-heden statutair directeur Van de Ven Bouw en Ontwikke- ling bv Ketensamenwerking is een prachtige verandering nr 5 2014interview jark schepens 9 Dat betekent bijvoorbeeld dat we de taal spreken van de bewoners. Onbewust hebben we dat altijd al gedaan, maar het komt ons nu heel goed van pas in de renovatiepraktijk." DILEMMA'S Ondanks de vele voordelen van ketensamenwerking ziet Schepens ook dilemma's. Voor zijn organisatie is het bijvoorbeeld nieuw om volledig financieel inzicht te geven in de doorbelasting van organisatiekosten naar een project. "Het gaat er daarbij niet alleen om dat we ons niet graag in de kaarten laten kijken. Ook organisatorisch is het nieuw. We moeten dat financieel helemaal uitpluizen. Maar het is zeker verhelde- rend om eens te kijken welke kosten we nou precies maken voor zo'n project. Daar komt het aspect van vertrouwen nog bovenop. Voor het project Pijnboomstraat geven we niet rechtstreeks WonenBreburg inzicht in onze kosten, maar een tussenpersoon." Die persoon is Dirk Zuiderveld van Noorderberg & partners en werkt met de Activity Based Costing-methode. Schepens: "De ABC-methode dwingt ons om heel nauwgezet te kijken naar de kosten binnen de eigen organisatie. Elke post wordt gekoppeld aan een kostenpost in het project." Het volgende dilemma dat hij benoemt, gaat wederom over vertrouwen. "In korte tijd moeten we intensief gaan samenwerken met onze keten- partners en de opdrachtgever. Als ??n van onze partners of onderaan- nemers zijn afspraken niet nakomt, hebben we daar allemaal last van. Om die reden vraagt deze manier van samenwerken vertrouwen van iedereen." RUGDEKKING In project Pijnboomstraat wordt voor het eerst ervaring opgedaan met het werken zonder projectopzichter. Deze persoon houdt normaal gesproken de werkzaamheden van de aannemer nauwlettend in de gaten en hakt bij eventuele discussies de knoop door. "De Bonth van Hulten heeft daar nog geen ervaring mee. Het betekent dat we zelf keuzen moeten maken en dat we bewoners met een probleem niet kunnen doorverwijzen naar de woningcorporatie. Er is afgesproken dat we rugdekking krijgen van WonenBreburg. Zij informeert vooraf de bewoners dat de uitvoerder van de Bonth van Hulten dit mandaat heeft. We moeten namelijk voorkomen dat bewoners woningcorporatie en aannemer tegen elkaar uitspelen om dingen voor elkaar te krijgen. Bijvoorbeeld in het geval een bewoner vraagt om een nieuwe badkamer en daar geen recht op heeft, zullen we dat nu met goede argumenten zelf aan hem moeten uitleggen." Doordat er geen projectopzichter vanuit de opdrachtgever is betrokken, verschuift volgens Schepens heel duidelijk de verantwoordelijkheid. "Het betekent in principe dat we als slager ons eigen vlees keuren. Afspraken over de kwaliteit zijn vooraf gemaakt en we moeten er zelf voor zorgen dat het gerealiseerde daaraan voldoet. Dit wordt gelukkig makkelijk ondervangen door de continu?teitsverwachting. We willen natuurlijk graag een langdurige samenwerking met een opdrachtgever. Die ontstaat niet als we niet goed hebben gepresteerd." Door veranderende rollen in het renovatieproces stelt Schepens ook andere eisen aan zijn personeel. Hij moet er bijvoorbeeld voor zorgen dat het project snel en goed wordt gerealiseerd en dat de bewoners tevre- den zijn. "Deze nieuwe manier van werken plus de verantwoordelijkheid die daarbij komt kijken, kun je niet aan zomaar iedereen overlaten. Het vraagt nogal wat, met name van onze uitvoerders. Zij nemen naast hun eigen taken in wezen ook de rol van projectopzichter over van de woning- corporatie. Voor dit soort projecten is het persoonlijke karakter van de uitvoerder in feite belangrijker dan zijn technische knowhow. Hij moet grenzen kunnen aangeven en vooral duidelijk kunnen en durven zijn. Aan de ene kant vraagt dat om een vorm van zakelijkheid die niet iedere uitvoerder heeft; aan de andere kant betekent het dat hij heel goed moet kunnen communiceren." AFHANKELIJKHEID EN COMMITMENT Het idee dat de verantwoordelijkheid voor het product bij de bouwer moet liggen, past volgens Schepens bij corporaties die zich weer op hun kerntaken gaan richten. Deze beweging is duidelijk zichtbaar bij renovatieprojecten. "Corporaties willen zich steeds meer bezighou- den met de verhuur en het beheer van sociale woningbouw. Ze gaan dus terug naar de basis, dat is onontkoombaar. Daardoor zijn ze meer en meer aangewezen op partners." Het gevolg hiervan is dat er de komende jaren meer afhankelijkheid ontstaat tussen woningcorpora- ties en aannemers. "Als je als partij veel zaken uitbesteedt, komt kennis ook bij je partners terecht. Misschien dat corporaties om die reden wel afscheid gaan nemen van hun ontwikkeltak. Het kost name- lijk veel tijd en geld om de kennis over bouw en renovatie binnen een corporatie op peil te houden. En als je er eenmaal mee bent gestopt, bouw je die niet snel weer op." Hij benadrukt daarbij dat die afhanke- lijkheid wederzijds is. Renovatie is immers een belangrijk onderdeel voor de Bonth van Hulten en om die reden is het afhankelijk van woningcorporaties voor opdrachten. Hij ziet het niet gebeuren dat zijn bedrijf renovatieprojecten in de toekomst links laat liggen om zich weer te kunnen richten op andere activiteiten. Dat geldt naar zijn idee niet voor de hele bouwsector. "Ik kan me wel voorstellen dat bedrijven die in renovatie zijn gestapt omdat het slechter gaat met nieuwbouw, zich op termijn weer op nieuwbouw gaan richten. Zij vinden het vertrouwder en daarmee is het misschien winstgevender. Ook denk ik dat dit een van de belangrijkste redenen is waarom corporaties voor ons kiezen. Wij committeren ons echt aan renovatie." Commitment en wederzijdse afhankelijkheid dus; als het aan Schepens ligt voorwaarden van betekenis voor vernieuwing in de renovatiesector. "Als je de kans krijgt om gezamenlijk meerdere projecten uit te voeren, bouw je samen kennis op die waardevol is. Je bouwt expertise op in samenwerking en weet al wie wat wanneer doet. Het maakt bovendien de kans op herhaalbare concepten groter." Een andere beweging die hij waarneemt, is dat corporaties de verantwoordelijkheid over het gemaakte bij bouwers willen laten. "Ze zijn minder bereid de risico's in de bouwsector op zich te nemen. Dat zie je niet alleen bij renovatiepro- jecten; de vraag naar dagelijks en mutatieonderhoud wordt ook steeds groter. En de uitvraag bij projecten is veel minder omkaderd, zodat we als bouwer veel meer ruimte hebben voor eigen inbreng. We kunnen bijvoorbeeld in overleg bepalen of we de dakpannen in een renovatie- project vervangen of dat we ze schoonmaken en terugleggen. Wat goedkoper is en welke overwegingen hierbij een rol spelen, wordt samen beslist. En omdat wij uiteindelijk zelf verantwoordelijk zijn voor wat we maken, lopen wij vervolgens ook het risico", besluit hij. Persoonlijke karakter van de uitvoerder is belangrijker dan zijn technische knowhow