1 Energielabel nieuwbouw: zorgvuldigheid voorop 17-10-2012 Het energielabel nieuwbouw is vanaf 1 juli 2013 bij elke oplevering van nieuwbouw verplicht. En hoewel de tijdsdruk groot is, zijn professionals in de bouw bereid er gezamenlijk de schouders onder te zetten, gedreven door de kansen die het label biedt om zich positief te onderscheiden in de woning- en gebouwenmarkt. Een uitvoerig implementatietraject, dat in augustus is gestart, zal technische bottlenecks en andere obstakels voor het voetlicht brengen, zodat deze tijdig kunnen worden opgelost. Tekst Rob van Mil, foto's Jean van Lingen Zomer 2012 organiseerden het Lenteakkoord en Agentschap NL een startbijeenkomst voor het implementatietraject energielabel nieuwbouw. Ruim 60 professionals kwamen erop af. Niet alleen om aan te horen wat hen boven het hoofd hangt, maar ook om actief mee te praten. "We hebben ??n kans om het energielabel nieuwbouw goed in te voeren. Alle inspanningen moeten erop gericht zijn om de bouwwereld optimaal voor te bereiden", zegt Claudia Bouwens, programmaleider van het Lenteakkoord en het implementatietraject energielabel nieuwbouw. "Dat het energielabel op 1 juli 2013 en niet op 1 januari aanstaande verplicht is, biedt de bouwwereld iets meer tijd om zich voor te bereiden, maar de invoering komt snel dichtbij." Het merendeel van de betrokkenen ziet het nieuwe energielabel niet zozeer als een extra last, maar als een kans om nieuwbouw een nieuw leven in te blazen. Nieuwe gebouwen zijn veel energiezuiniger, duurzamer en gezonder dan bestaande gebouwen en dat wordt als overweging voor de gebruiker steeds belangrijker. Zeker als de aanbieders dat voordeel aantoonbaar maken. Met hogere labelklassen heeft de nieuwbouwmarkt straks een belangrijk concurrentievoordeel. 2 Uitgebreid controletraject Niet dat ons land een keuze heeft. Alle Europese lidstaten zijn verplicht om ? eigenlijk al op 1 januari 2013 ? het energielabel nieuwbouw in te voeren. "Bij de bouwvergunningsaanvraag moeten ontwikkelaars, aannemers en corporaties zoals gebruikelijk de EPC-berekening indienen. Daaraan ontleent men straks een voorlopig energielabel dat partijen alvast kunnen gebruiken voor marketingdoeleinden", legt Bouwens uit. "Tijdens de bouw zal de eindverantwoordelijke voor alle energiemaatregelen een projectdossier moeten bijhouden, waarin hij of zij alle gebruikte materialen en toegepaste installaties nauwkeurig documenteert. Dit vormt straks het bewijs om aan te tonen dat de uitvoering is verlopen zoals vooraf overeengekomen. Bij oplevering volgt een controletoets van de EPC, uitgevoerd door een gecertificeerd EPN-adviseur. Hij bepaalt de werkelijke energieprestatie en het definitieve energielabel. Deze laatste wordt in de vorm van een certificaat overhandigd aan de koper of huurder bij de sleuteloverdracht." Volgens Bouwens biedt juist het feit dat bij oplevering een controletoets plaatsvindt, meerwaarde aan het energielabel. "Omdat de werkelijke prestatie aan het eind van de rit wordt vastgesteld, kunnen we de consument harde garanties bieden. We moeten daar wel extra inspanningen voor verrichten, maar het eindresultaat zal die inspanningen zeker waard zijn." Problemen tackelen Om zorgvuldig en goed voorbereid met de energielabels te kunnen beginnen, is een implementatietraject gestart. Twaalf marktpartijen laten tot begin 2013 in twaalf nieuwbouwprojecten de nieuwe werkwijzen en methodieken rondom het label testen. Ze krijgen daarbij begeleiding van een adviseur van DWA, die, samen met de projectorganisatie, de kennis en ervaringen uit dit traject naar de markt terugkoppelt. Zo kan iedereen leren van de do's and don'ts. "In dit implementatietraject zullen we ons primair richten op de betrouwbaarheid van het label en de uitvoerbaarheid", licht Jaap Neeleman toe, projectleider bij DWA. "We vragen nogal wat van de bedrijven, namelijk dat zij de EPC van begin tot eind inzichtelijk en aantoonbaar maken. De centrale vraag is of die inspanning te veel, te weinig, te lastig, werkbaar, tijdrovend of precies goed is. Zelf heb ik het idee dat we geen onmogelijke dingen vragen. Maar de wijze waarop we het vragenpakket vormgeven, zal bepalen of de markt het als een last en papieren tijger gaat zien of niet." 3 Hard en aantoonbaar Om de energieprestatie van woningen en gebouwen ook aan het eind van het traject hard en aantoonbaar te maken, moeten opdrachtgevers projectdossiers bijhouden, extra controles uitvoeren en bij voorkeur tussentijdse bijstellingen van de EPC doorrekenen. Bij oplevering bekijkt de controleur of voor het project de noodzakelijke gegevens beschikbaar zijn, welke EPC-waarde dat oplevert en welk label daar uitrolt. In elk geval moeten ontwikkelaars, aannemers en corporaties het bewijsmateriaal zo gedetailleerd mogelijk documenteren. Dus niet alleen de toegepaste merken, maar ook bijvoorbeeld installatietypes en capaciteiten, de dikte van het isolatiemateriaal in de spouw en de kwaliteit van het glas. Bij de controle ter plekke kijkt de opnemer vooral naar veel voorkomende fouten. Zo zal hij via een steekproef de oppervlakte en het type glaspartij bepalen, en nagaan welk ventilatiesysteem en welke leidinglengtes zijn toegepast. De EPC moet uiteraard overeenkomen met wat in de vergunningsaanvraag staat, maar ook met de waarden die daarvoor zijn opgenomen in de EPC-berekening. De controleur zal daarnaast ook kijken naar de werking en de kwaliteit van onderdelen en systemen. Bovendien willen de partijen in het Lente-akkoord dat ook de aanbrengkwaliteit van het isolatiemateriaal en de inregelstaat van het ventilatiesysteem worden beoordeeld. Tot slot zal er steekproefsgewijs een kierdichtheidsproef worden gehouden. Scala aan leerervaringen De verwachting is dat het implementatietraject van het energielabel nieuwbouw een breed spectrum aan leerervaringen oplevert. Winter 2011-2012 voerde Nieman Raadgevende Ingenieurs, in opdracht van Agentschap NL, een pilot uit met opleveringstoetsen bij vijftien bouwprojecten. Die pilot toonde aan dat slechts de helft van de onderzochte woningen en gebouwen het voorlopige energielabel aan het eind van de rit kon behouden. In de meeste gevallen moest onverhoopt een stap terug worden gedaan. Kopers van een woning zullen daar straks waarschijnlijk geen genoegen mee nemen. `Doen wat je zegt en zeggen wat je doet', zo luidt de kreet waarmee het slagen van het energielabel valt of staat. "Uit eerdere projecten is mijn ervaring dat de kierdichtheid de meeste problemen zal opleveren", zegt Neeleman. "Aan het eind van de rit kun je immers pas testen of de gekozen bouwmethode het gewenste effect heeft. Daarbij zien we in de praktijk dat appartementen en woningen die met prefab elementen zijn gebouwd, over het algemeen de beste resultaten boeken als het gaat om kierdichtheid. Ook de berekening van het glasoppervlak vereist aandacht. En volgens de norm moet men ook de kozijnen meerekenen, maar dat gebeurt niet altijd. Dit zorgt al snel voor een afwijkende EPC-waarde ten opzichte van de EPC in de bouwvergunning", waarschuwt hij tot slot. Twaalf pilotprojecten In augustus 2012 startte een implementatietraject met twaalf deelnemers, verdeeld over projectontwikkelaars, woningcorporaties en ontwikkelende aannemers. Zij dienden woningbouwprojecten in die recent zijn afgerond, zich in opleverstadium bevinden of voor het eind van dit jaar worden opgeleverd. Van elk project controleert DWA de EPC-berekeningen bij oplevering en het daaruit voortvloeiende energielabel, volgens het protocol dat in ISSO-publicaties is vastgelegd. In de laatste maanden van 2012 zullen de resultaten van deze projecten worden gedeeld met de markt, zodat deze zich goed kan voorbereiden op de introductie van het energielabel nieuwbouw. Achtergrondinformatie hierover is te vinden op www.lente-akkoord.nl.