energiebesparing en geveldifferentiatie ineen50 renda special 2011/1 energiebesparing en geveldifferentiatie ineen gemiddelde temperatuur in de ondergrond. Dit leidt tot een groot ener- getisch voordeel, maar ook tot een verbetersprong in comfort en gezondheid. Het concept bestaat uit twee essenti?le onderdelen: (1) een warmte-koudeopslagsysteem (WKO), en (2) een buitengevel en dak, met daarin ge?ntegreerd een watervoerend pakket. Toepassing Deze manier van verduurzaming kan worden toegepast voor het reno- veren van de naoorlogse, seriematige woningvoorraad, waarbij het eigendom bij ??n partij ligt. Om de toepassing bedrijfseconomisch inte- ressant te maken is een projectgrootte van minimaal 30 woningen vereist. Hierdoor is het met name voor woningcorporaties een geschikte optie voor het verduurzamen van de bestaande woningporte- feuille. WarmBouwen is toepasbaar op verschillende typen woningen, waarbij het beste resultaat wordt gehaald bij rijwoningen en flats met voldoende dichte gevel. energiebesparing Op het gebied van energiebesparing kan dit concept voordeel opleve- ren. Door de buitenschil van een woning thermisch te activeren, wordt namelijk een grote energetische winst gerealiseerd. De benodigde koeling voor het bereiken van de comforttemperatuur tijdens de zomer komt voor 100 procent uit de WKO (passief koelen). Een kleine Meer dan twee miljoen soci- ale huurwoningen in neder- land, zoals de jarenzestigwij- ken, zijn toe aan verduurza- ming en hebben behoefte aan een kwalitatieve impuls. eigenaren van deze wonin- gen weten nog niet hoe dit probleem goed aangepakt moet worden. Warmbouwen biedt een oplossing voor het verduurzamen van deze bestaande woningvoorraad. Het verduurzamen van de gebouwde omgeving in Nederland is een complexe opgave, waarbij het verduurzamen van sociale woningen een van de grootste uitdagingen is. Door onder andere zittende bewoners, een grote spreiding van eigendom en tegenwerkende wet- en regelge- ving is dit proces feitelijk nog niet op gang gekomen. Gemiddeld gezien heeft de sociale woningvoorraad een slechte energieprestatie, waardoor sociale huurders het eerst geconfronteerd worden met de effecten van stijgende energieprijzen en daarmee hoge woonlasten. WarmBouwen is een renovatieconcept dat is gebaseerd op het principe van accumulatie van thermische energie. Het is toepasbaar voor zowel woningen als gebouwen met andere functies, waarbij de toepassing per gebouwfunctie verschilt. Door het thermisch activeren van de buiten- schil van een woning, wordt de woning in balans gebracht met de Schematische weergave van het WarmBouwen-concept Hoe WerkT WarMbouWen? In de zomer wordt water uit de koude bron door de gevels en het dak van de woning gepompt. Hierdoor wordt enerzijds de woning gekoeld en anderzijds wordt het koude water opgewarmd. De pomp- snelheid wordt aangepast aan de buitentemperatuur. Met de regel- bare pompsnelheid wordt ervoor gezorgd dat de temperatuur van het water bij het verlaten van de woning opgewarmd is tot maximaal 25 ?C. Dit opgewarmde water wordt opgeslagen in de warme bron van de WKO. Het koelen van de woning leidt dus tegelijkertijd tot het genereren van warmte (thermische energie), waarmee de warme bron van de WKO geladen wordt. In de winter wordt dit proces omgekeerd. Warm water wordt door middel van het watervoerende pakket door de buitengevels en het dak van de woning gepompt. De buitengevel wordt hierdoor op een temperatuur van ongeveer 12 ? 13 ?C gebracht (de temperatuur van de warme bron), en het warme water wordt afgekoeld om de koude bron van de WKO te laden. Door het rondpompen van warm water door de gevels is het temperatuurverschil tussen het binnenklimaat en de buitengevel nog maar een fractie van het temperatuurverschil in de conventionele situatie. Hierdoor wordt tot 70 procent van de warmtebehoefte die nodig is voor ruimteverwarming bespaard. De warmte uit de WKO is gratis, waardoor de energierekening van de bewoner aanzienlijk daalt. energiebesparing en geveldifferentiatie ineen renda special 2011/1 51 0 ?C 5 ?C 10 ?C 15 ?C 20 ?C 25 ?C januari februari maart april mei juni juli augustusseptember oktober november december gewenste temperatuur binnenklimaat buitentemperatuur in Nederland (bron: KNMI) binnentemperatuur verwarmingsbehoefte koelbehoefte 0 ?C 5 ?C 10 ?C 15 ?C 20 ?C 25 ?C januari februari maart april mei juni juli augustusseptember oktober november december gewenste temperatuur binnenklimaat buitentemperatuur in Nederland (bron: KNMI) binnentemperatuur verwarmingsbehoefte vermeden koelbehoefte vermeden verwarmingsbehoefte 0 ?C 5 ?C 10 ?C 15 ?C 20 ?C 25 ?C januari februari maart april mei juni juli augustusseptember oktober november december buitentemperatuur in Nederland (bron: KNMI) evenwichtstemperatuur WarmBouwen warme oogst koude oogst tekst jetse vink en phlip boswinkel, Local. Boswinkel is tevens medeoprichter van stichting WarmBouwen. hoeveelheid hulpenergie voor de pomp is voldoende om de woning gedurende de hele zomer comfortabel te houden. De benodigde warmte voor het besparen van de warmtebehoefte van een woning komt ook volledig uit de WKO. Door het rondpompen van warm water door de buitengevel van een woning, wordt de warmtebehoefte die nodig is voor ruimteverwarming sterk verlaagd (tot 70 procent). Voor het opwekken van de resterende 30 procent aan warmtebehoefte en de vraag naar warm tapwater, kan een bestaande (cv-)installatie gebruikt worden. De bestaande installatie zal minder vollasturen maken en daardoor langer meegaan. Bij vervanging van de bestaande instal- latie kan deze kleiner gedimensioneerd worden, omdat de piekbelasting aanzienlijk lager is geworden. CoMforT Warmte en koude wordt met dit concept via straling de woning binnen- gebracht. Doordat de energiekosten hiervoor erg laag zijn, kan in de sociale huurwoningen een hoog niveau van comfort bereikt worden. Naar verwachting heeft een WarmBouwen-woning een comfortniveau dat ten minste de komende 50 jaar aan de wensen en eisen van bewo- ners zal blijven voldoen. De woningeigenaar is hier ook bij gebaat, omdat hij een woning met lage energielasten en een hoog comfortni- veau kan bieden aan zijn huurders. Hierdoor kan de eigenaar de woning ook voor lange termijn exploiteren. In tegenstelling tot ge?soleerde woningen, wordt een woning met dit concept op natuurlijke wijze geventileerd. Dit heeft voor zowel de eige- naar als de gebruiker van de woning voordelen. De eigenaar hoeft niet te investeren in een mechanisch ventilatiesysteem, waardoor onder- houd daarvan ook wegvalt. Voor de gebruiker biedt natuurlijke ventilatie voordeel omdat deze geen last heeft van eventuele vochtproblemen of slechte luchtkwaliteit van een mechanisch systeem. Hij bespaart daar- naast vooral energielasten. Doorbreken Aan de buitenkant van de woning wordt voor bij dit concept een nieuwe, dunne buitengevel (circa 10 cm dik) toegevoegd. Dit biedt mogelijkheden voor architecten om de mono-architectonische eigen- schappen van de naoorlogse woningvoorraad ? de bloemkoolwijken ? te doorbreken. De architect kan differenti?ren in gevelaanzicht en detaillering, waardoor een nieuwe architectonische dynamiek ontstaat in de wijk. Bij het renoveren van woningen via WarmBouwen, worden er enkel werkzaamheden verricht aan de buitenkant van de woning. Bewoners kunnen hierdoor in de woning blijven, en ondervinden zodoende mini- male overlast van het renovatieproces. Dit bespaart de eigenaar extra uitplaatsingskosten (circa 10.000 tot 13.000 euro) en het leidt tot minder weerstand onder bewoners. 1 2 3 Figuur 1. Verwarmings- en koelbehoefte conventioneel Figuur 2. WarmBouwen evenwichtstemperatuur Figuur 3. Verwarmings- en koelbehoefte WarmBouwen