Eindhoven ? Novalis College 18 c Project Project cEindhoven ? Novalis College cGer de Vries en Peter Teeuw De project beschrijving is verzorgd door Ger de Vries (V&L Consultants Rotter- dam en gastdocent MilieuTechnisch Ontwerpen, faculteit Bouwkunde TU Delft) en Peter Teeuw (universitair do- cent MilieuTechnisch Ontwerpen, facul- teit Bouwkunde, TU Delft en werkzaam bij BEAR Architecten, Gouda). Een gezond gebouw stond de opdrachtgever voor ogen, die van het begin af aan duidelijke wensen had over hoe de nieuwe school gebouwd moest worden. Door goed te luisteren en de gebruikers te laten vertellen wat ze wilden zette architect Wieke van Dongen alle wensen om in het ontwerp voor een energiezuinig en milieubewust gebouw. De eenvoud in de opzet garandeerde de betaalbaarheid, terwijl slimme ontwerptrucjes zorgen voor een gevarieerd en levendig gebouw. Foto's:PeterdeKoning/?neas Eindhoven ? Novalis College 19 c Project voor hout was een nadrukkelijke wens van de opdrachtgever. om een ge- zond binnenklimaat te cre?ren zonder mogelijk ongewenste straling, moest het gebouw van hout en andere natuurlijke materialen zijn. ook als de kos- ten hierdoor zouden oplopen. de klaslokalen zijn opgebouwd uit gelamineerd houten kolommen en lig- gers waarop in sponningen van 35 mm geprefabriceerde vloerelementen liggen. een innovatieve constructie waarbij de krachtoverdracht van de ei- genlijke vloerbalken (in de vloerelementen) via een kopregel op de gelami- neerde liggers wordt overgedragen. extra aandacht voor de verbindingen dus. alleen de gymzaal op de eerste verdieping staat vanwege de dynami- sche belastingen op een constructie van beton en staal. dit bood tevens de mogelijkheid een fietsenkelder te maken waardoor het buitenterrein vrij bleef. de combinatie van een houten en een betonnen volume maakte de constructie extra spannend. omdat het hout in de loop van de tijd zal krim- pen, naar verwachting 3 cm, staan de volumes los van elkaar met het trappenhuis als schakel. de gymzaal wordt overspannen door grote gela- mineerde houten spanten. om een brandwerendheid van 60 minuten te garanderen zijn de plafonds en alle wanden (aan twee zijden) van een laag leem voorzien. op de vloeren is een zwevende zandcement dekvloer aan- gebracht met daarin de vloerverwarming. Verder zijn gelamineerd houten kolommen en balken toegepast, leemstuc wanden en plafonds, bamboe lambrisering en bamboefineer op de deu- ren, marmoleum op de vloeren, robinia kozijnen, eikenhouten trapleunin- gen en balustraden met wilgentenen. deze materialen zijn bij binnenkomst in ??n oogopslag te zien. aan de buitenzijde is het gebouw robuuster met hergebruikte baksteen en stalen gevelbeplating. Voorafgaand aan het ontwerp is met leerkrachten, ouders en leerlingen een workshop gehouden die inzicht gaf in de wensen van de betrokkenen. Het gebouw kreeg hierdoor een front en verschillende gezichten. ook het weren van de geluidsbelasting van de naastgelegen weg en het benutten van de zon werd belangrijk gevonden. eigenlijk wilde men ook alle ruimten op de begane grond plaatsen, maar daarvoor was de locatie te klein. op de begane grond zijn nu alle ruimten gesitueerd die ook extern verhuurd kunnen worden, bijvoorbeeld voor toneel- of muziekuitvoeringen. Eenvoud de opzet van het gebouw is vernuftig. Het gebouw is, met een klein en een groot binnenplein, helder en overzichtelijk en biedt tegelijkertijd ook be- schutte plekken. de lokalen zitten in drie eenvoudig opgezette doosjes. door deze eenvoud bleven de kosten beperkt en door de doosjes slim ten opzichte van elkaar te positioneren ontstaat een speelse afwisseling en een groot overdekt middenplein. dit middenplein zat oorspronkelijk niet in het programma van eisen, maar kon toch gerealiseerd worden door ruimtes als kantine en toneel te clusteren met verkeersruimten. Het multifunctio- nele plein vormt een theater waarbij op de verdiepingsbalustraden stoelen geplaatst kunnen worden die zicht bieden op het toneel. de balustraden zijn om deze reden extra hoog, zodat je zittend op een stoel onder de reling doorkijkt. doordat de theorielokalen op het zuidoosten liggen en de prak- tijklokalen op het zuidwesten verplaatsen de leerlingen zich met de zon mee. de medialokalen liggen aan de noordzijde en hebben gewenst noor- derlicht. Materiaalgebruik Meest opvallend aan het materiaalgebruik is het vele hout en een palet aan milieubewuste materialen. tachtig procent van de draagconstructie is van hout en dat is ongebruikelijk voor een meerlaags schoolgebouw. de keuze Met simpele middelen zijn functionele aspecten aan het gebouw toegevoegd, zoals de gebouwplint die als (zonne)bank gebruikt kan worden. Dit zien we ook in het interieur bij het gebruik van de vensterbanken. De lamellen voor de gevel zitten alleen daar waar ze een functie hebben, in het ontwerp ontstaat er zo ook een z?ne tussen het gebouw en buiten. De stalen gevelbeplating van de gymzaal lijkt een vreemde eend in de bijt wat betreft het materiaalgebruik, maar juist door het lichte gewicht van deze constructie kon veel materiaal bespaard worden. Eindhoven ? Novalis College 20 c Project VrijVorM/inboarcHitecten Projectgegevens x opdrachtgever: novalis college, eindhoven (Vrije school voor voortge- zet onderwijs) x Vertegenwoordiger opdrachtgever: delft Lunaris consultancy, delft. x ontwerp: VrijVorm architectuur am- sterdam, i.s.m. inbo architecten, amsterdam x Projectarchitect: Wieke van dongen (VrijVorm architectuur) x Projectleiding, tekenwerk: edwin dijkhuis, jaco troost (inbo architecten amsterdam) x Hoofdaannemer: Van Heesewijk bouw bv, eindhoven x installateur W: burgers ergon bv, eindhoven x installateur e: Unica installatietechniek bv, eindhoven x constructeur: adviesbureau duisters bv, eindhoven x constructieadviezen: tU eindhoven / sHr Hout research, Wageningen x installatie adviseur: nelissen ingeni- eursbureau bv, eindhoven x gelamineerde houtconstructies: H.e. L?ning adviesbureau voor technische houtconstructies bv, doetinchem x constructeur en leverancier houten vloeren/wanden: raaymakers Prefab bv, Helmond x Fabricage en levering houtconstruc- ties: Korlam, Kortrijk (belgi?), gLc Houtconstructies, arnhem x directievoering : complan bv, eind- hoven / van berg's technische bedrij- ven bv - btb, naarden x Projectmanagement: complan bv, eindhoven x start bouw: september 2004 x oplevering: december 2005 x bruto vloeroppervlakte: 4400 m2 x Projectkosten: 4.798.300 (excl. btW) x adres locatie: sterrenlaan 16, 5631 Ka eindhoven Informatie en documentatie x VrijVorm architectuur, Lisdoddelaan 4,1087 Ka, amsterdam, tel. 06 44128805, VrijVorm@chello.nl x novalis college, eindhoven, www.novalis.nl Hergebruik Het gebouw is zoveel mogelijk droog gebouwd om demontage en toe- komstig hergebruik mogelijk te maken. in de gevel zijn ook hergebruikte bakstenen toegepast, afkomstig van oude mijnwerkershuisjes rondom de oude staatsmijn emma in het Limburgse brunssum. organisatorisch vergt het de nodige aandacht om ruim op tijd een partij bakstenen te vinden, die groot genoeg is; bijbestellen is immers geen optie. de stenen zijn weer met schelpkalkmortel gemetseld zodat ze in de toekomst nog een keer herge- bruikt kunnen worden. naast de duurzame materialen zijn er ook veel duurzame technieken in de school verwerkt. op de sheddaken van het overdekte middenplein zijn zonnecollectoren aangebracht waarop fotovolta?sche cellen zijn gemon- teerd. deze sheddaken zorgen ook voor het daglicht in het gebouw. Hier- aan is elders ook veel aandacht besteed. Zo zorgen lamellen voor de gevel niet alleen voor zonwering maar ook voor het naar binnen reflecteren van licht. bovendien heeft het gebouw warmte- en koudeopslag in de bodem als bron voor de klimaatbeheersing, warmteterugwinning uit de ventilatie- lucht, vegetatiedaken, toiletspoeling op regen(grond)water en ga zo maar door. dit alles maakt het gebouw letterlijk tot een schoolvoorbeeld van duurzaam bouwen. b Eindhoven ? Novalis College 21 c Project Door het gebruik van hout konden gemakkelijk vrije vormen worden gemaakt. VrijVorM/inboarcHitecten