Een euroduppie voor een beter milieu 42 Paradox De bouw levert een aanzienlijke bijdrage in de afvalberg, maar liefst 35 procent van het afval bestaat uit bouw- en sloopafval. Ondertussen bou- wen we steeds zwaarder waardoor de hoeveelheid materiaal per vierkante meter gebouw nog toeneemt ook. Sommige bedrijven pronken met Maat- schappelijk Verantwoord Ondernemen, maar het lijkt nog te vaak en te veel op window dressing. Scoren Dat de bouw zo'n enorme milieubelaster is, is helemaal niet zo breed be- kend. Toch geven het aandeel in het wegtransport (maar liefst 25 procent van de vrachtwagens rijdt voor de bouw), het aandeel in het energiever- bruik (bijna tien procent van de nationale energieconsumptie is productie- energie benodigd voor het produceren van bouwmaterialen) en de ge- noemde bijdrage in de afvalberg duidelijk aan dat het goed mis is in de bouw. Dat is slecht nieuws, maar de keerzijde van de medaille is dat we enorm kunnen scoren. De bal ligt voor open doel. Probleem is alleen dat we geen voorhoedespelers hebben om hem er in te schieten. Van ondernemers op zichzelf mag je namelijk niet te veel verwachten. De prijsdruk is al zo groot en voor materiaalbesparing zul je toch echt wat aan R&D moeten doen. Zij die een doelpoging wagen, dat moet je ook inzien, missen vaak het doel. En waarom zou je eigenlijk dat risico nemen? Anderzijds, als iedereen er zo over denkt gebeurt er helemaal niets. Het gegeven dat we zo bepalend zijn in de nationale milieubelasting (ener- gie, fijnstof, afval, CO2-emissie en het gebruik van primaire grondstoffen) zou de brancheorganisaties of anders de overheid toch aan het denken moeten zetten. Enkele jaren geleden hoorde je in de politiek het woord de- materialisering nog wel eens vallen, maar momenteel is het stil en gaat het over de introductie van LED-lampen. Althans dat is het beeld van milieumi- nister Jacqueline Cramer, waarmee we haar wel wat te kort doen overi- gens. Psychologisch is het stimuleren van LED-lampen niet eens zo'n ver- keerde actie, maar vergeleken bij de winst die in de bouw is te halen, is dit niet meer dan een kleine druppel op een grote gloeiende plaat. Routine Gebouwen wegen in de praktijk 1000 tot 1500 kg per m2 vloeroppervlak en dat wordt steeds meer. Toen enkele jaren geleden de eis voor contact- geluidisolatie werd aangescherpt, gingen we voor appartementen onmid- dellijk van vloeren van 500 kg/m2 naar vloeren van 800 kg/m2. En dan hebben we het alleen nog maar over de vloer. En dat terwijl ook de rest van het gebouw veel lichter kan worden uitgevoerd. In de praktijk is, onder andere in het kader van Slimbouwen, al lang bewezen dat je met 500 ? 600 kg/m2 gemakkelijk kunt volstaan zonder kwaliteitsverlies te incasseren (we hebben het hier niet over het vloergewicht, maar over het totale gebouw- gewicht teruggerekend naar een vierkante meter vloeroppervlak). Integen- deel, de bewuste projecten scoren op veel aspecten zelfs aanzienlijk beter en kunnen tevens zeer concurrerend zijn. Minder materiaal betekent im- mers direct al een kostenbesparing, maar het zit meer nog in de herbezin- ning van het bouwproces. Iets ingrijpends als een halvering van het ge- wicht dwingt namelijk iedereen weer eens om `starting from scratch' na te denken over al hetgeen we normaal op de routine realiseren. Eurodubbeltje Hoe zou je deze halvering van het gewicht van een gebouw nu kunnen bereiken? Welnu heel eenvoudig: door elke kilogram bouwgewicht per vierkante meter vloeroppervlak die de 600 kilogram overschrijdt (later even- tueel aan te scherpen), te belasten met een eurodubbeltje. Een dergelijke maatregel kan twee gevolgen hebben. Of men houdt zich Paradox: materiaalbesparing Een euroduppie voor een beter milieu We gaan steeds zwaarder bouwen en cre?ren dus een steeds hogere materiaaldichtheid per gerealiseerde vierkante meter vloeroppervlak. Ondertussen veroorzaakt de bouw een ongekende materiaalgerelateerde milieubelasting. Gelet op het enorme milieubelastende aandeel van de bouw is het nu wachten op de overheid die haast wel moet gaan ingrijpen. De bouw is immers een sector waar milieutechnisch enorm gescoord kan worden. Een relatief eenvoudige maatregel is belasting te heffen op het gebruik van (te veel) materiaal. Dit heeft een enorm positief milieueffect, is relatief eenvoudig te controleren, daagt enorm uit tot innovatie en brengt geld in het collectieve laatje waarmee een fantastisch bouwinnovatieprogramma zou zijn te financieren. Een euroduppie voor een beter milieu 43 Paradox Jos Lichtenberg aan de 600-kilo-grens, waarmee het doel onmiddellijk zou zijn bereikt, of de schatkist loopt vol waardoor we onderzoek en innovatiesubsidie kunnen financieren. Op basis van het genoemde eurodubbeltje hebben we het dan bij een nationaal materiaalverbruik van 25 miljard kilogram per jaar over een (veilig geschat) onderzoeks- en subsidie- budget van maar liefst tien miljard dubbeltjes, oftewel ??n mil- jard euro. Een ongekend hoog R&D-budget in een sector die op dit moment in totaal nog geen 200 miljoen euro per jaar aan onderzoek en ontwikkeling besteedt. Na verloop van tijd zal er lichter gebouwd worden en nemen uiteraard de belas- tingopbrengst en daarmee het onderzoekbudget af. Misschien was het beter geweest om dit idee nog voor Prins- jesdag te lanceren, maar van de andere kant: waarom zou de branche dit niet zelf op kunnen pakken? Dan weet je in ieder geval zeker dat de R&D ook echt aan de bouw ten goede komt en dat we daarmee een fantastische internationale con- currentiepositie kunnen opbouwen. ILLuSTRATIE:D.FuENGSHuNuT