de toeleverancier anno 2014 nr 5 2014 23 de toeleverancier anno 2014 Innovaties in de renovatie- branche worden steeds vaker met behulp van co-engineering gerealiseerd. Dat betekent dat toeleveran- ciers zich frequenter op de bouwplaats laten zien om samen met opdrachtgevers en bouwers na te denken over moderne oplossingen voor renovatievraagstukken. Renda vroeg een aantal belangrijke toeleveranciers in de renovatiemarkt hoe het tot innovaties komt, met welke partijen dat gebeurt en welke vernieuwingen in het komende decennium zijn te verwachten. tekst joop van vlerken INNOVATIES NIET DIRECT ZICHTBAAR "Als producent van keramische bouw- en bestratingsmaterialen heeft Wienerberger contacten in de gehele bouwkolom. We zijn dan ook van mening dat innovatie en samenwerking belangrijk zijn. Op die manier kun je namelijk met de mogelijkheden die je als onderneming hebt, voldoen aan de eisen die de markt stelt. Op het moment dat een bedrijf met meerdere partijen meer kan leveren dan alleen, is dat een goede motivatie om samen te werken. Het gaat daarbij niet alleen om klantrelaties. Zo werkt Wienerberger nauw samen met complementaire producenten als de mortelindustrie om tot innovatieve producten te komen. Daarnaast nemen we deel aan verschillende samenwerkingsverbanden in de bouw voor ontwikkeling van nieuwe producten en systemen als SMILE en BEAM. Die zijn bedoeld om gezamenlijk tot ??n oplossing voor een gevel te komen en een nieuwe manier van renoveren mogelijk te maken. Het bijeenbrengen van kennis en ervaring en het denken vanuit de verschillende disciplines leveren een goede bijdrage aan dit onderwerp. Momenteel zien we een aantal belemmeringen om het aanbod structureel te verbeteren. Door de bouwcrisis zijn financi?le middelen bij veel partijen beperkt en is er sprake van risicomijdend gedrag. Deze financi?le beperking kan remmend werken op de ontwikkeling van innovaties. Omdat die ontwik- keling bij Wienerberger veelal in het productieproces plaatsvindt, is ze voor buitenstaanders vaak niet direct zichtbaar. Zo werken we met hernieuwbare grondstoffen en doen we aan duurzame kleiwinning, energiebesparing en recycling. Daarnaast is het gehele assortiment dynamisch; voortdurend vindt productontwikkeling plaats om aan te blijven sluiten bij de actuele marktvraag. Specifiek voor de reno- vatiemarkt biedt Wienerberger bijvoorbeeld een assortiment van smalle bakstenen (foto) en is nage- noeg de hele collectie van meer dan 400 soorten leverbaar als baksteenstrip voor na-isolatiesystemen. Ook worden dakpanmodellen geleverd die variabel zijn in breedte en lengte, zodat ze makkelijk oude pannen kunnen vervangen. Verder worden keramische raamdorpels op maat en kant-en-klaar geleverd. De noviteiten van Wienerberger worden breed ingezet in de bouwbranche waardoor aansluiting wordt gevonden bij actuele marktbehoeften met betere prestaties. Om te kunnen voldoen aan de vraag naar en eisen aan duurzame bouwmaterialen, blijven we investeren in duurzame productie, energiebespa- ring en nieuwe dakpanmodellen en bakstenen. Dankzij schaalvoordelen en synergie tussen product- groepen is Wienerberger in staat kwalitatief hoogwaardige materialen te bieden voor betaalbare woningbouw en renovatie." Tanja Bongers, Marketingmanager Wienerberger de toeleverancier anno 201424 nr 5 2014 VOOR DE MUZIEK UIT LOPEN "Innovaties van Itho Daalderop richten zich met name op energieneutrale woningen. Een goed voorbeeld van een recente vinding is de ontwikkeling van de Flat Energy Cube (FEC), een prefab klimaatmodule voor de renovatiemarkt. Hiermee kan elke portiek- en galerijflat tot vier bouwlagen worden ge?pgraded naar energielabel A++, ongeacht het huidige ener- gielabel. Gestoeld op de principes van de Trias Energetica wordt de woning voorzien van een goede schil en een laagtemperatuurverwarmingssysteem. De FEC kan ook worden voorbereid voor aansluiting op zonnepanelen om de installatie daadwerkelijk energieneu- traal te maken. En hij integreert verschillende installaties zoals een warmtepomp, een vraaggestuurd ventilatiesysteem met warmteterugwinning en een douchewarmteterugwin- unit. De innovatie zit hem met name in de industri?le aanpak waarmee de volledige instal- latietechniek in een woning kan worden gerealiseerd. Het idee voor de FEC is ontstaan vanuit een projectvraag met de marktpartijen Attema, Ceres Projecten, Dura Vermeer, Giesbers & van der Graaf en Vestia. Verder introduceerde Itho Daalderop in 2008 het vraaggestuurde ventilatiesysteem DemandFlow. Omdat we continu bezig zijn met productverbetering werd in 2013 een geavanceerde versie ervan ontwikkeld met de naam QualityFlow (foto). In dit systeem wordt vraaggestuurde ventilatie gecombineerd met warmteterugwinning en centrale lucht- toevoer. Nieuwe introducties of doorontwikkelingen worden vaak goed ontvangen, maar soms lopen we voor de muziek uit met innovaties. De markt, en in het bijzonder de toch traditioneel ingestelde bouw, is dan nog niet toe aan sommige uitvindingen. Met de FEC was dit kort na presentatie ervan het geval. De interesse in het product was groot, maar projecten kwamen nog niet van de grond door een stagnerende markt. Itho Daalderop ziet nu een ommekeer en werkt aan de realisatie van de eerste toepassing van de cube. Het spreekt opdrachtgevers vooral aan dat renovaties met een hoog ambitieniveau snel kunnen worden uitgevoerd. Daarnaast cre?ren initiatieven als De Stroomversnelling een groter maatschappelijk draagvlak voor dergelijke toepassingen. Wij voorzien dat ontwikkelingen die inspelen op industrialisatie van het bouwproces, de komende jaren grote invloed zullen hebben. Er valt niet te ontkomen aan bouwteams die tot en met de exploitatiefase verantwoording nemen en niet zoals nu tot aan oplevering. Dit betekent dat de decision making unit binnen de bouw iets zal gaan verschuiven en partijen binnen een bouwteam een andere rol gaan innemen. De traditionele keten vormt een belemmering om het aanbod structureel te verbeteren. Daarom is ketensamenwerking, waarbij fabrikanten meer verantwoordelijkheid nemen, een voorwaarde om serieuze stappen te kunnen zetten. Geluk- kig wordt op dit moment steeds vaker ketensamenwerking toegepast en maakt de markt voor energiezuinig en duurzaam bouwen grote stap- pen. De snelheid kan nog wel iets worden opgevoerd, zodat het traditi- onele denken en handelen naar de achtergrond verdwijnen. Itho Daal- derop is allang niet meer alleen toeleverancier en werkt als co-denker samen met bouwers en corporaties. We adviseren en begeleiden het proces naar een energiezuinige en comfortabele woning. Vooral het samen bereiken van de gezamenlijke doelstelling is belangrijk. Daartoe moeten ambities van opdrachtgever en -nemer op elkaar aansluiten. Het staat buiten kijf dat nieuwe technieken en producten niet zonder samenwerking kunnen worden ontwikkeld. Voeling met de markt en ketenintegratie blijft, ook bij het ontwikkelen van noviteiten, cruciaal." Arco Knoester, Projectmanager woningrenovatie Itho Daalderop de toeleverancier anno 2014 nr 5 2014 25 BRUG SLAAN MET GEVELAFWERKING "De minerale gevelsteen (foto) is een recente innovatie van Sto Isoned. Het materiaal waarvan de steen is gemaakt, is toepasbaar voor renovatie en nieuwbouw en biedt keuzevrijheid in kleur, glans, structuur, formaat en detail. Wij zien een duidelijke toename in de vraag naar alternatieve afwerkingen op gevels. Daarnaast ontdekken steeds meer architecten de ontwerpmogelijkheden van minerale gevelsteen. Het product bestaat, net als een normale keramische gevelsteen, grotendeels uit zand en andere minerale componenten. In de toekomst verwacht Sto Isoned een grotere vraag naar dit product; reden dat we werken aan verdere doorontwikkeling in onder meer design en een eenvoudigere verwerking in prefab toepassingen. Samen met zijn partners blijft Sto Isoned investeren in de innovatie van minerale gevelsteen. We zijn continu op zoek naar unieke combinaties van thermi- sche isolatie, bescherming en design, omdat gevelafwerkingen een brug kunnen slaan tussen energetische effici?ntie en esthetiek. Het komende decennium verwachten we een grotere mate van prefabricage van bouwdelen. Hierbij kan de kwaliteit worden verbeterd en kunnen de kosten omlaag worden gebracht. De belangrijkste belemmering om het aanbod structureel te verbeteren is een beperkte innovatie- kracht van bouwkundige aannemers. Veel acties zijn op dit moment nog prijsgedreven en dat werkt contraproductief op innovaties." Rob de Jong, Directeur Sto Isoned VERTROUWEN IN SAMENWERKEN "De afgelopen tien jaar heeft Faay Vianen behoorlijk wat vernieuwin- gen bedacht. De box-in-box is er daar ??n van, een prefab badkamer die geschikt is voor renovatie- en nieuwbouwprojecten (foto). Deze en andere prefab units zijn samen met andere partijen in de bouwketen door ons ontwikkeld. Faay is daarbij steeds de kartrekker geweest, wat inmiddels heeft geleid tot de onderneming Faay Prefab Products. Tijdsbesparing is een belangrijk voordeel van prefab units. Zo worden de prefab badkamers en toiletten volledig in de fabriek gemonteerd, zodat op de bouwplaats niet hoeft te worden gewacht. Een ander pluspunt is dat voor de in de fabriek geproduceerde units makkelijker garanties kunnen worden afgegeven. Ook ontwikkelde Faay de W'all- in-One, een na-isolatiewand in verschillende dikten met verschillende Rc -waarden. De techniek is samen met Ecotherm uitgedacht en wordt nu in samenwerking met Kingspan op de markt gebracht. Daarnaast hebben we samen met Sira Brandpreventie het 2resist plafondsys- teem ontwikkeld dat meer dan twee uur brandwerend is. Faay werkt de laatste jaren steeds vaker samen met andere bedrij- ven. Dat kan omdat er meer onderling vertrouwen is. De economi- sche situatie dwingt bedrijven bovendien tot meer samenwerking; alleen zo kunnen ze voldoen aan de snel veranderende marktvraag. Graag willen we met Faay leidend zijn in de markt en behoefte cre?- ren. Daarnaast lopen we voorop in industrialisatie doordat we een geautomatiseerde productielijn hebben voor prefab producten. We merken dat de bouwsector steeds minder traditioneel opereert waardoor meer ruimte komt voor innovatieve producten. Samenwer- king is dan ook heel belangrijk; het gaat om continu op zoek zijn naar geschikte partners die kunnen werken met de ontwikkelde produc- ten. Zo werkt Faay logistiek samen met Saan omdat dit bedrijf de prefab producten goed behandelt en vervoert. Dat is voor de plaat- sing van de units een belangrijke voorwaarde. Ook is er bijvoorbeeld een goede installateur nodig die de units kan inpassen in de instal- latietechnische infrastructuur van een gebouw. We verwachten dat de komende jaren productinnovaties nog meer richting bio-based en duurzaam bouwen gaan. En innovatie zit ook in de manier van samenwerken. Wij voorzien steeds meer actieve ketensamenwerking waardoor bedrijven almaar beter kunnen inspe- len op de vraag van de klant." Cees Faay, Oud-directeur Faay Vianen bv