"Alles ging precies zoals we het op papier hadden uitgedacht, er hoefde geen gaatje te worden bijgeboord." Grard van der Zanden was met groot genoegen getuige van de bouw van de eerste prefab Boogstal voor rund- vee. De stal werd gebouwd voor Harrie en Jos? Houben in Dieteren (ge- meente Echt, Limburg). Hun melkveebedrijf voor 80 melkkoeien, 60 stuks jongvee en 200 schapen wordt verplaatst. In drie weken tijd werd een complete stal opgetrokken, uit een compact bouwpakket met prefab staanders en tralieliggers die als meccano met bouten en moeren aan elkaar werden bevestigd. Het dak bestaat uit licht- doorlatend folie, afgedekt met een windbreekgaas. De stal in Dieteren is de eerste `echte' constructie volgens het Booghal-principe (zie kader), dat al eerder werd getoetst in een proefproject in Belgi?. Verplaatsen In de sector rundveehouderij bestaat er al langer behoefte aan vormen van goedkope huisvesting. Als gevolg van de herinrichting van het buitenge- bied, moeten bedrijven steeds vaker verdwijnen of worden verplaatst. Dat betekent maar al te vaak dat bedrijfsgebouwen moeten worden afgebro- ken, die nog lang niet zijn afgeschreven. "Pure kapitaalsvernietiging", aldus Van der Zanden, directeur van verkooporganisatie Booghal bv. "Het is on- betaalbaar om bedrijven te verplaatsen." Bovendien is het voor boeren als gevolg van de wisselende landbouwpoli- tiek steeds moeilijker plannen te maken voor bedrijfsvoering op de langere termijn. Investeren in monofunctionele bedrijfsgebouwen met een lange le- vensduur wordt steeds hachelijker. De traditionele bouw voldoet niet meer. 2Boogstal met potentie Artikel Boogstal met potentie De agrarische sector is tegenwoordig een stuk dynamischer dan vroeger. Dat stelt nieuwe eisen aan huisvesting. IFD-bouwen blijkt het antwoord op diverse behoeftes. Een innovatief bouwconcept voor rundveestallen blijkt ook voor toepassingen buiten de sector heel geschikt! BOOGHALBV Het bouwsysteem van Booghal bv vormt het antwoord op diverse behoef- ten. Het is een licht, demontabel en goedkoop bouwsysteem, dat flexibili- teit biedt qua indeling en gebruik. Daarnaast biedt het milieuvoordelen. Constructie De constructie van de stal bestaat uit voorgeboorde gegalvaniseerde sta- len vakwerkspanten, tralieliggers en diverse koppelelementen (waardoor de boogvorm ontstaat). De onderdelen zijn niet al te groot, makkelijk te monteren en demonteren, en geven net als de meccanodoos een groot aantal constructiemogelijkheden. Met het systeem is een kolomloze over- spanning mogelijk van maximaal 50 meter. Van der Zanden: "Daardoor ben je totaal vrij in je indeling." De stal heeft een modulair vloersysteem, dat eveneens demontabel is (zie kader IFD). Er wordt nu nog een `gewone' betonnen fundering toegepast, maar aan een prefab fundering wordt gewerkt. Om de niet demontabele onderdelen zo veel mogelijk te beperken, ontbreekt ook de gebruikelijke mestkelder. De zij- en kopgevels kunnen naar eigen smaak van de gebrui- kers worden vormgegeven. Volgens berekeningen is voor een boogstal on- geveer de helft zo veel materiaal nodig als bij een traditionele stal. Het bouwen van de stal is simpel. "Dat kost niet meer dan drie weken. De boer kan eventueel zelf de boogconstructie monteren en plaatsen", vertelt Van der Zanden. Bij de bouw is geen groot materieel nodig. Net zo makke- lijk kan de gebouwconstructie na verloop van tijd weer worden gedemon- teerd in herbruikbare delen. Van der Zanden: "Je hoeft het in feite niet af te schrijven, want de onderdelen behouden waarde." Het gebouw kan na een bepaalde exploitatieperiode dus naar keuze worden verplaatst, in onder- delen worden verkocht of een nieuwe exploitatieperiode ingaan. Dakmateriaal Bij traditionele bouw (ligboxstal) bedragen de huisvestingskosten van een melkveebedrijf tussen de 15 en 20% van de totale productiekosten. Volgens Van der Zanden kan op deze huisvestingskosten 30 tot 40% wor- den bespaard door een Boogstal te bouwen in combinatie met een modu- laire vloer en mestopslag in een silo of een mestvergister. Hij gaat er daar- bij vanuit dat het dakmateriaal na 10 jaar wordt vervangen. Bij een langere gebruiksduur vallen de kosten nog lager uit. Van der Zanden: "We geven garantie voor 10 jaar, maar in de kassenbouw wordt hetzelfde materiaal nu al een jaar of 17 toegepast, en daar houdt het materiaal nog steeds." Het dakmateriaal van de stal bestaat uit twee lagen. Een daarvan is een kunststof folie. Over het folie wordt windbreekgaas aangebracht, met een wind- en lichtdoorlatendheid die naar gelang de behoefte en het gebruik kan vari?ren van 50 tot 90 procent. Dit doek kan in een aantal kleuren wor- 3Boogstal met potentie Voordelen De Booghal combineert duurzaamheid, kostenbesparing, een snelle bouw en een aangenaam en tochtvrij binnenklimaat. Bij toepassing als rundveestal of manege is geen verdere klimatisering nodig. Een aantal voordelen op een rij: flexibiliteit in huisvesting en bedrijfsvoering ten gevolge van toe- komstige functiewisseling, uitbreiding en inkrimping; vrijwel geen sloopwerk en sloopafval in de toekomst; snellere bouw met 55 procent minder transportbewegingen; aan te passen aan de omgeving en de situatie; door het gebruik van prefab-onderdelen lagere bouwsom; positieve restwaarde; lagere huisvestingskosten; beter rendement; beter binnenklimaat. Anne Marij postel BRON:TU/E BRON:TU/EROELGIJSBERS den geleverd, zodat het dak zo veel mogelijk wegvalt in de omgeving. De ontwikkelaars van de stal hebben samengewerkt met de Stichting Histo- risch Boerderij Onderzoek om de inpassing van de stal in het landschap te vergroten. Door de dubbele laag ontstaat een thermische buffer van 60 centimeter met semi-stilstaande lucht. Het blijkt dat de luchttemperatuur in de stal daardoor bij warm weer maar beperkt oploopt en er dus geen koeling no- dig is. De dakconstructie zorgt voor goede en gecontroleerde ventilatie, waardoor het temperatuurverschil met de buitenlucht niet meer dan 4 gra- den bedraagt. Daarmee wordt tocht ? waar koeien niet goed tegen kunnen ? vermeden. Naast het gunstige binnenklimaat is ook de ruime daglichttoe- treding aangenaam voor het vee. Milieu Het systeem biedt veel milieuvoordelen. De lichte bouwconstructie bete- kent een verlaagde milieubelasting door bouwmaterialen. Voor een Boogstal van 1.500 m2 (die van Houben is overigens 40 bij 80 meter) is on- geveer 1.200 ton minder materiaal nodig. Dat betekent een transportbe- sparing van 4.000 ritkilometer, wat ook gunstig is voor het milieu. Door de simpele en snelle bouw levert de bouw ook niet veel reiskilometers op voor de bouwarbeiders. Demontabel bouwen is zeker goed voor het milieu. De restwaarde blijft hoog, en sloop levert weinig afval op. Maar hoe zit dat met afgeschreven dakmateriaal? "Dat kan terug naar de fabriek, om te recyclen', garandeert Van der Zanden. Bij toepassing in stallen en maneges is geen klimatisering nodig, wat ener- gie en CO2-uitstoot bespaart. Bovendien kan de hal worden toegepast als ? al dan niet tijdelijke ? overkapping van vervuilde of vervuilingsgevoelige lo- caties, en zo een bijdrage leveren aan het beperken van uitloging naar de bodem, uitstoot naar de lucht en zelfs geluidsoverlast. Toepassingsmogelijkheden Sinds de eerste media-aandacht voor de Boogstal heeft Van der Zanden al veel belangstelling ondervonden voor het systeem ? inmiddels dan ook bij voorkeur Booghal genoemd. Naast rundveehouders hebben zich ook al een aantal manegehouders gemeld. Voor toepassing bij maneges gelden dezelfde voordelen als bij rundveestallen. Zeker voor maneges is de grote overspanning interessant. Ook voor drooghallen is het systeem zeer ge- schikt, door de goede ventilatiemogelijkheden en het directe daglicht. Ook buiten de agrarische sector is veel belangstelling. Het systeem kan bij- voorbeeld goed worden gebruikt voor evenementenbouw of bedrijfshal. E?n van de serieuze gegadigden wil er z'n autosloperij mee overkappen. Hoe verklaart Van der Zanden al die aandacht? "Het concept spreekt veel mensen aan, omdat het simpel is en goedkoop." En innovatief? "Het inno- vatieve zit hem vooral in de combinatie van technieken. Je valt terug op dingen die eigenlijk al bekend zijn, bij voorbeeld in de kassenbouw, maar nu in een totaal nieuwe samenstelling en in nieuwe toepassingen worden gepresenteerd." 4Boogstal met potentie Open dagen Op 29 september en 1 oktober van dit jaar is de Boogstal in Echt te bezichtigen door belangstellenden. Meer informatie is te vinden op www.booghal.nl, onder `actueel'. Informatie De Boogstal/Booghal wordt geleverd door de Booghal BV, en wordt geproduceerd door Van der Hoeven BV. Bij de verdere ontwikkeling van de Booghal voor specifieke toepassingen zijn de universiteit van Eindhoven, het bureau voor bouwproductontwikkeling A+ en DLV Bouw, Milieu en Techniek betrokken. Informatie: Booghal bv, Grard van der Zanden (tel. 06-53312906), www.booghal.nl. Demonstratieproject IFD Voor de Boogstal is een modulair vloersysteem met mestafvoeren ontwikkeld door DLV Bouw Milieu en Techniek BV. Aan een modulaire funderingsoplossing wordt nog gewerkt. Een haalbaarheidsstudie voor het ontwikkelen van het funderings- en vloer- systeem heeft de status gekregen van demonstratieproject Industrieel Flexibel en Demontabel Bouwen (IFD-bouwen). Dit stimuleringsprogramma, dat inmiddels is af- gerond, is een gezamenlijk initiatief van de ministeries van Volkshuisvesting, Ruimte- lijke Ordening en Milieubeheer (VROM) en Economische Zaken (EZ). Het doel van het programma is het bevorderen van de toepassing van IFD-bouwen in de bouwprak- tijk. Het programma kwam tot stand in samenwerking met organisaties uit het bouw- bedrijfsleven, waaronder AVBB, NVTB, Aedes, BNA, ONRI en RGD. Op de website www.sev-realisatie.nl/ifd is veel informatie over de demonstratie- projecten te vinden, waaronder bovengenoemd vloersysteem (onder de naam `IFD onderbouw t.b.v. stallen'). Meer informatie over het demonstratieproject is ook te verkrijgen bij DLV Bouw Milieu en Techniek BV, Afdeling Bouw Regio Zuid & Oost, tel. 0413-336800, www.dlv.nl. BOOGHALBV