Er is in toenemende mate behoefte aan tijdelijke bouwwerken. Daarom zien we gestapelde units en witte evenementengebouwen komen en (uit- eindelijk weer) gaan. Om architectonisch in te kunnen spelen op de functie van het gebouw en de omgeving waarin dat zich bevind is een flexibel bouwsysteem uitgewerkt voor tijdelijke paviljoens. Flexibel duidt hier niet alleen op de verplaatsbaarheid, maar ook op de vormgeving van de pavil- joens. Doelstelling voor het systeem was om met een minimum aan mid- delen een maximum aan mogelijkheden te cre?ren, ook wat betreft de vormgeving. Het construeren van dubbelgekromde oppervlakken is een enorme uitda- ging waar al menig bouwkundige zijn hoofd over heeft gebroken. De bouwknoop is essentieel. Om lichte constructies te maken is het belangrijk (natuurkundige) momenten te voorkomen. Dit is alleen mogelijk door de krachtenlijnen binnen de constructie samen te laten komen in ??n punt. Doordat alle hoeken en staaflengten van de gekromde constructie uniek kunnen zijn is dat een complexe opgave. Voor statische constructies zijn al veel ingenieuze oplossingen bedacht, zowel voor de knoop als voor het fa- bricageproces ervan. Het `File 2 Factory proces' ontwikkeld door Kas Oosterhuis voor `showroom Hessing' aan de A2 bij Utrecht is een extreem voorbeeld hiervan. Hier zijn de producerende machines direct vanuit een driedimensionaal computermodel aangestuurd. Fundamenteel anders Het systeem dat de auteur heeft ontwikkeld, is opgebouwd uit een combi- natie van gekromde vormen en vaste modulaire delen. De gekromde vor- men worden gevormd uit een vervormbaar vakwerk en kunnen ter plaatse worden ingesteld en gefixeerd. De waterkerende laag bestaat uit ETFE luchtkussens. 2Beste knoop is geen knoop Artikel Beste knoop is geen knoop De tijd dat gebouwd werd voor de eeuwigheid is al lang voorbij. Dynamische levens- gewoonten gaan immers gepaard met dynamische behoeften. Dit vraagt om tijdelijke en aanpasbare gebouwen. Het afstudeerwerk van Fokke Ypma aan de Technische Universiteit Eindhoven sluit aan bij zowel de culturele als de technische aspecten van het aanpasbaar bouwen. Het eindproduct, de HexaFrame, is een flexibel bouwsysteem voor tijdelijke paviljoens. Bijzonder aan deze oplossing is dat met slechts ??n `bouwknoop' een hele constructie kan worden gemaakt. Fokke Ypma Figuur 1: Wat HexaFrame onderscheidt, is dat de gehele constructie kan worden gemaakt met slechts ??n bouwknoop. FOKKEYPMA 1 Wat HexaFrame onderscheidt, is dat de gehele constructie kan worden gemaakt met slechts ??n bouwknoop. De constructieve benadering is fun- damenteel anders. In plaats van uit te gaan van staven en knopen is de constructie opgebouwd uit scharnierend verbonden driehoeken (zie figuur 1). De driehoeken zijn in grootte verstelbaar door het gebruik van telesco- pische profielen. De problematiek van de bouwknoop wordt in de con- structie vermeden. De beste knoop is namelijk geen knoop! Met twee een- voudige scharniertypen is de gehele structuur te realiseren. We onder- scheiden hoekscharnieren en lengtescharnieren. De hoekscharnieren ver- binden de driehoekzijden en de lengtescharnieren de driehoeken onder- ling. De verbindingsscharnieren moeten tevens een kleine verschuiving kunnen ondergaan zoals te zien is in het prototype van figuur 1. De interactie tussen het ontwerpen op gebouwniveau en het ontwikkelen van een bouwsysteem heeft tijdens het hele ontwikkeltraject centraal ge- staan. Het gebouwontwerp stelt eisen aan het bouwsysteem en het bouw- systeem schept de mogelijkheden voor het ontwerp. Deze wisselwerking heeft op beide niveaus tot interessante oplossingen geleid. Als voorbeeld van de mogelijkheden is met het bouwsysteem een evenementengebouw in een stedelijke context (figuur 2 en 3) en een seizoensgebonden restau- rant ontworpen. De beide paviljoens zijn opgebouwd uit twee vervormbare ruimtelijke structuren, de vloerlaag en de daklaag. Kijk voor meer informatie over dit project op www.hexaframe.com. Figuur 2: Tijdelijk evenementengebouw in een stedelijke context. FOKKEYPMA FOKKEYPMA 2 3 Figuur 3: Interieur van een tijdelijk evenementengebouw.