100 nieuwe kleuren 38 Artikel Een bedrijf dat bij productinnovatie de hulp vraagt en kennis inzet van ont- werpers en ze zo tot (mede)productontwikkelaar maakt: dat is bijzonder. De doelgroep ? de architect ? wordt zo tot innovator van het eigen werk- materiaal. Gevelplaatfabrikant Rockpanel deed het: het bedrijf vroeg in 2005 Helen de Leur om een nieuw kleurenpalet te ontwikkelen voor de Rockpanel Colours plaat die het Roermondse bedrijf produceert. Maar een nieuwe kleurencollectie ontwikkelen voor een fabrikant van ge- velplaten: hoe doe je dat? Helen de Leur: "Rockpanel werkte met een kleurenpalet van zestien standaardkleuren, geori?nteerd op gebruik rond- om het dak door de aannemer. Dat wilde men veranderen. Het product moest aantrekkelijker worden voor toepassing aan de fa?ade, en daarmee voor architecten." Kleurgroepen Vanwege de focus op fa?ade en architecten, besloot De Leur om archi- tecte Heide Hinterth?r bij het project te betrekken. De Leur: "Wij hebben dan ook geen `meubelstof' ontwikkeld, geen stylingproduct, maar een ma- teriaal dat zich goed laat combineren met andere materialen aan de fa?ade en zich goed kan voegen in een stedenbouwkundige omgeving." Hinter- th?r vult aan: "Kleur kan een gebouw losmaken van z'n omgeving of juist verbinden. Kleur kan ruimtelijke verhoudingen manipuleren. Dat is het spel dat een architect wil kunnen spelen." De Leur en Hinterth?r ontwikkelden de 100 nieuwe kleuren in samenspraak met de mensen van Rockpanel in Nederland, Duitsland, Belgie, Engeland en Denemarken. Het eindresultaat is een collectie met 100 kleuren (met daarin twintig standaardkleuren (de meeste oude standaard kleuren zijn in de nieuwe standaard verwerkt) en 80 specials (allemaal Ral kleuren)), op- gebouwd uit vijf kleurgroepen. De Leur: "Elke groep is opgebouwd rond ??n bepaalde kleur: grijs, geel, rood, groen en blauw. Van daaruit is een schakering van tinten gemaakt tussen de uitersten van deze kleurtoon. Dat gaat van helder stralend naar gedekt, van warm naar koud, van licht naar donker. Zo bevinden zich rondom het blauw zowel roodachtige, groenach- tige, bruinige als vergrijsde tinten." Tradities Een kleurenpalet samenstellen van 100 kleuren betekent 100 keer een keuze maken uit een schier oneindige lijst van RAL-nummers. Waarop ba- seer je dergelijke keuzes? De Leur: "We hebben aansluiting gezocht bij bestaande tradities en tegelijkertijd gekeken naar actuele ontwikkelingen in de architectuur. Deze twee gaven de kaders aan. Om te beginnen hebben we de architectuurtradities onderzocht in de vijf landen waar Rockpanel wordt verkocht. Opvallend is hoe de kleurtradities uit de verschillende lan- den zich van elkaar onderscheiden. In Nederland bijvoorbeeld wordt het kleurbeeld vooral bepaald door de baksteentraditie. Meer dan om kleur- contrasten gaat het hier om licht-donkercontrasten. In Denemarken is het kleurbeeld bijvoorbeeld uitbundiger. Naast diepe terrakleuren vind je er ook blauwachtige tinten. En er is een duidelijke voorkeur te bespeuren voor vergrijsde kleuren in de U-bouw en de kantoren. Zo heeft elk land een kleurtraditie die richting gaf bij de keuze van de 100 nieuwe kleuren." Trends Vooral het heden bood De Leur en Hinterth?r houvast. De Leur: "We maak- ten een studie naar de huidige architectuur en kwamen uit op 12 ontwik- kelingen aan de fa?ade. Die gaan van het mixen van materialen en het gebruik van `patchwork' tot het mixen van kleuren en het inzetten van indi- viduele sequenties zoals op het Borneoeiland in Amsterdam gebeurt. We constateerden het gebruik van monochrome volumes en van `shades of red brown', het benutten van het patina van materialen, de inzet van kleur- rijke grijzen en van toonnuances, het toepassen van reflecties, het gebruik van getemperde kleuren en het gebruik van felle kleuren." Een hele lijst, die De Leur en Hinterth?r in ieder geval tot ??n duidelijke conclusie brachten: "Er is meer en meer aandacht voor de materialisering van het geveloppervlak. Het materiaal zelf wordt tot concept. Het gaat niet langer alleen om doelmatigheid, maar ook om de esthetische en `stoffelij- ke' kwaliteiten van een materiaal, de effecten van kleur en textuur. De uit- 100 nieuwe kleuren Architecte en industrieel ontwerpster als productontwikkelaar Hans Fuchs Recentelijk ontwikkelde industrieel ontwerpster Helen de Leur in samenwerking met architecte Heide Hinterth?r een nieuwe kleurencollectie voor de gevelplaten van Rockpanel. De 100 nieuwe kleuren zijn vooral gericht op gebruik door architecten: "We wilden geen `meubelstof' ontwikkelen, niet louter een stylingproduct, maar een materiaal dat zich goed laat combineren met andere materialen aan de fa?ade en zich goed kan voegen in een stedenbouwkundige omgeving." Rockpanel Colours Rockpanel Colours is een lichtgewicht plaat uit steenvezel, geproduceerd uit vulka- nisch gesteente en geperst met een organisch bindmiddel. De plaat is afgewerkt met een volledig watergedragen systeem. De dampdoorlatende plaat kan ook gebruikt worden in niet geventileerde toepassingen. De plaat kan standaard geleverd worden in een van de 100 kleuren uit het nieuwe kleurenprogramma. Info: www.rockpanel.nl. 100 nieuwe kleuren 39 Artikel th?r: "Met okers, terrakleuren en donkere roodbruinen zoeken we aanslui- ting bij de materiaalkleuren van metselwerk en beton maar ook van metalen zoals aluminium, zink, rood- en geelkoper. Maar er zijn ook de luchtige kleuren, en de enorme contrasten tussen het gebied van de lichte en don- kere grijzen in al hun schakeringen. Er is veel aandacht besteed om binnen de grijzen de meest kleurrijke uitersten op te zoeken. Zo is elk grijs niet al- leen grijs, maar roodachtig grijs, bruinig grijs of zilvergrijs." Met de nieuwe kleurencollectie van De Leur en Hinterth?r beschikt Rock- panel nu over een kleurenwaaier die zich behalve op de aannemer ook heel nadrukkelijk richt op de architect en op gebruik aan de fa?ade. Rest de vraag of beide ontwerpers nog iets te wensen over hebben. Helen de Leur: "Ja, een matte of glanzende plaat erbij zou goed zijn. Die gradaties zouden een goede aanvulling zijn. En als stap daarna misschien eens platen met verschillende texturen en tactiliteit?" straling van `traditionele' materialen als baksteen, hout, beton en glas wordt daarbij opnieuw ontdekt en `ge?nsceneerd'." Industri?le bouwmaterialen zoals plaatmaterialen maken een vergelijkbare ontwikkeling door, aldus Hinterth?r: "Het heeft zich ontwikkeld van een zuiver technisch en doelmatig product voor de afwerking van een gebouw tot een volwaardig architectonisch materiaal. Deze materialen worden op- gewaardeerd en verschijnen op representatieve gebouwen. Traditioneel of industrieel, edel of onedel ? in veel recente ontwerpen wordt met deze betekenissen gespeeld en worden de materialen bewust naast elkaar ge- zet in ??n gevelbeeld." De huidige ontwikkelingen aan de fa?ade hebben ook het kleurgebruik onder architecten veranderd, aldus De Leur en Hinthert?r: "Architecten waren lange tijd bevreesd voor donkere kleuren. Nu winnen de gescha- keerde roodbruine en paarse kleurbeelden terrein. Die kleuren ogen ro- buust en zijn ook beter bestand tegen vervuiling. Vaak moeten deze kleu- ren het beeld oproepen van verwering of doorleefdheid." Kleurrijke grijzen Het onderzoek naar tradities en trends was sturend bij het bepalen van de 100 nieuwe kleuren. Helen de Leur: "De aandacht is verschoven van de accentkleuren uit de vroegere kleurencollectie naar kleuren die je kunt combineren tot grootschalige en geschakeerde kleurvlakken. Met lichte sprongen binnen ??n kleurtoon kun je als architect monochrome gevel- vlakken ontwerpen die toch niet monotoon zijn. Eenvoudige, maar effec- tieve middelen om beweging in een gevelvlak te brengen en de uitstraling te verrijken." Het nieuwe kleurenpalet is bovendien uitgebreid met kleuren die anticipe- ren op veroudering ?n op de combinatie met natuurlijke materialen. Hinter- Helen de Leur: Helen de Leur is industrieel ontwerpster en ontwikkelt collecties voor de industrie (o.a. tapijt, meubelstoffen, leer, gevelbekleding en concepten/kleur/ materiaal voor het interieur). In 1992 startte ze haar eigen bureau voor interieurarchi- tectuur en industrieel ontwerp: Studio De Leur Wasch in Amsterdam. Verder geeft ze les op de Design Academy in Eindhoven. Heide Hinterth?r: Heide Hinterth?r is architecte/eigenaresse van Topaz Architecten in Amsterdam. Daarnaast werkt zij als onderzoeker en adviseur op het terrein van ste- denbouw, landschapsarchitectuur, cultuurhistorie en industri?le vormgeving. In haar werk staat de materialisering van architectuur en stedenbouw en de ruimtelijke effec- ten van kleur en textuur centraal.