1-2-3 Huis uit de fabriek 40 Artikel Vrijwel iedereen in de bouw weet dat huizen niet steen voor steen hoeven te worden gebouwd of wand voor wand hoeven te worden gegoten op de bouwplaats. Tal van experimenten en initiatieven hebben al aangetoond, dat het prefab afleveren op de bouwplaats van grote elementen mogelijk is en dat het kosten bespaart. Bouwbedrijf Kooi uit Appingedam laat zien dat dit op commerci?le schaal mogelijk is. Het bedrijf heeft het 1-2-3 Huis ontwikkeld in samenwerking met Architectenbureau Martini uit Groningen en ingenieursbureau Goudstikker - De Vries; onder andere gevestigd te Emmen. "We hebben dit gedaan, om- dat we weten dat de kosten in de bouw omlaag moeten en de kwaliteit omhoog", zegt directeur Jaap Kooi van het gelijknamige bouwbedrijf. Zijn type woning wordt sinds begin 2006 gebouwd. De innovatie is beloond met de tweede prijs van in de Syntens Innovatie Top Honderd 2007. 1-2-3 Huis uit de fabriek Huizen kunnen net zo goed uit een fabriek komen als auto's, maar het gebeurt nog weinig. Bouwbedrijf Kooi heeft met twee partners een huis ontwikkeld, dat prefab op de bouwplaats wordt geleverd. Honderd woningen zijn of worden ondertussen gebouwd. 1-2-3 Huis uit de fabriek 41 Artikel Jan van den Berg als de huidige opdrachtgevers zijn dit ook allemaal woningcorporaties; een doelgroep waar Kooi zich in eerste instantie ook op richt. Met projectont- wikkelaars is hij nog niet in gesprek. Dat alle 1-2-3 Huizen tot nu toe gebouwd zijn in Groningen, is geen toeval. Het transport lijkt de toepassing van 1-2-3 Huizen te beperken tot een niet al te grote afstand van de fabriek. Jaap Kooi is dan ook op zoek naar een of meerdere partners, die de woning elders in Nederland willen bouwen. "Dan denk ik in eerste instantie aan een loctie in het midden van het land. Tot nu toe heb ik vooral gepraat met andere bouwbedrijven. Maar die zijn huiverig om te investeren. Je hebt voor de productie immers een fabriek nodig en daarvoor is een fors bedrag nodig. Bouwbedrijven zijn toch voor- al gewend om te produceren met relatief weinig productiemiddelen. Inmid- dels ben ik daarom ook in gesprek met een betonfabrikant." Bouwbedrijf Kooi kan nu ongeveer tweehonderd woningen per jaar maken. Als de vraag flink toeneemt, zal de productiecapaciteit dus moeten worden uitgebreid. In Appingedam en elders in het land. Verbeteren Het ontwerp van het 1-2-3 Huis is niet klaar. "We zijn voortdurend bezig om de woningen te verbeteren", zegt Kooi. "We willen ze lichter maken door ander beton te gebruiken. Dan wordt het transport eenvoudiger. Verder zoeken we naar manieren om de woningen energiezuiniger te maken." Het toepassen van WTW hoort hier niet bij, onderstreept Kooi. "Woningcorpo- raties zijn hier niet van gecharmeerd. De installaties vergen veel onderhoud en ze hebben een slechte naam gekregen bij het publiek." Kooi verwacht veel van het energielabel. "Als dat er straks is, is er een extra stimulans voor corporaties om energiezuinig te bouwen. Dan komt er waarschijnlijk meer budget en kunnen we meer energiebesparende maat- regelen toepassen in het 1-2-3 Huis. Ik denk dat we dan een EPC van 0,6 kunnen halen." Het 1-2-3 Huis is een eensgezinswoning die wordt opgebouwd uit modu- les van ongeveer zes bij drie meter. Door deze maten zijn ze gemakkelijk op een vrachtwagen te vervoeren. De modules zijn van beton en worden in een fabriek van Kooi gemaakt. In de fabriek worden de keuken, badkamer en WC aangebracht, evenals de leidingen en de opstelplaats voor de me- terkast. De wanden zijn behangklaar, als de modules uit de fabriek komen. De woningen hebben een EPC van 0.8 zonder gebruik te maken van WTW (warmteterugwinning). Gecontroleerd De productie vindt plaats onder gecontroleerde omstandigheden. Hierdoor is de kwaliteit constanter en kan er sneller gewerkt worden. Weersinvloe- den op het bouwproces zijn er niet. Op de bouwplaats kunnen de modules in ??n dag geplaatst worden. Vervolgens kost het ook maar een dag om de prefab dakelementen er op te zetten. Dan is de woning wind- en water- dicht. Vervolgens wordt de buitenschil om het casco gemetseld, de dak- pannen op het dak gelegd en de afwerking binnen gedaan. De bouwtijd, exclusief de fundering, bedraagt een dag of dertig. De totale bouwtijd is hiermee ongeveer de helft korter dan gewoonlijk. Deze aanpak leidt tot een prijs die ongeveer twintig procent lager ligt dan bij een traditioneel gebouwde woning. De kostendaling ligt ten dele aan het feit dat de modules fabrieks-, en dus seriematig, gebouwd worden. Daar- naast vertaalt de korte bouwtijd zich in een lagere bouwrente. Voor woningcorporaties komt hier bij dat ze sneller over nieuwe woningen kunnen beschikken. Dit komt de dienstverlening en het imago ten goede. Verder is er weinig overlast tijdens de bouw, bijvoorbeeld in de vorm van transport. Dit is vooral gunstig bij herstructurering in bestaande woonwijken. Ontwerpen Het ontwerp van de woningen is in beginsel minder flexibel dan in de tradi- tionele bouw. Maar in de praktijk is daar weinig van te merken. Er zijn ver- schillende modules mogelijk en ze kunnen op diverse manier gerangschikt worden. Daardoor zijn uiteenlopende ontwerpen mogelijk. Het architecten- bureau en het ingenieursbureau waarmee Kooi samenwerkt, hebben en- kele standaardontwerpen gemaakt voor starters-, eensgezins- en senio- renwoningen. De bouwwijze leent zich goed voor het aanpassen van de woningen aan een ander type bewoner. De modulaire opbouw maakt het bovendien mogelijk elementen toe te voegen of weg te halen. Er zijn inmiddels negen woningen gebouwd in Noordbroek en Usquert. Verder is een project van 65 woningen in Hoogkerk in uitvoering evenals 46 woningen in Harkstede. Al deze plaatsen en wijken liggen in de provincie Groningen. Het project in Hoogkerk omvat naast 41 eensgezinswoningen ook 24 levensloopbestendige woningen. Het is waarschijnlijk dat er meer 1-2-3 Huizen komen. Er zijn gesprekken met een tiental opdrachtgevers om de mogelijkheden te onderzoeken. Net Productiestraat waar de modules gemaakt worden